និយមន័យ
១- អ្វីជាមហារីកស្រទាប់រ៉េទីន?
Retinoblastoma (មហារីកស្រទាប់រ៉េទីន)
ត្រួតពិនិត្យដោយ វេជ្ជ. ចាន់ ស៊ីណេត · មន្ទីរពេទ្យបង្អែកមិត្តភាពកម្ពុជា-ចិន សែនសុខ
គឺសំដៅ នៅពេលមានដុំសាច់លើស្រទាប់រ៉េទីន ដែលជាកន្លែងងាយរងប្រតិកម្មក្នុងភ្នែក ហៅថា មហារីកស្រទាប់រ៉េទីន។
មហារីកប្រភេទនេះ ភាគច្រើនកើតលើក្មេងៗ កម្រកើតលើមនុស្សពេញវ័យណាស់។ នៅក្នុងស្រទាប់រ៉េទីន មានជាលិកាប្រសាទជាច្រើន ទទួលយកពន្លឺពេលឆ្លងកាត់ពីមុខភ្នែក។ បន្ទាប់មកស្រទាប់រ៉េទីន នឹងបញ្ជូនសញ្ញាទៅកាន់សរសៃប្រសាទអុបទិច នៅក្នុងខួរក្បាលមាននាទីបកប្រែសញ្ញាទាំងនោះទៅជារូបភាព។
មហារីកភ្នែកដ៏កម្រនេះ ច្រើនកើតនៅលើកុមារ អាចកើតនៅលើភ្នែកម្ខាង ឬទាំងសងខាងតែម្តង។
២- កើតឡើងញឹកញាប់ដែរទេ?
មហារីកប្រភេទនេះស្ថិតក្នុងប្រភេទជំងឺកម្រ មានលើក្មេងៗនៅអាមេរិកប្រមាណ ២០០-៣០០ នាក់ក្នុងមួយឆ្នាំ ភាគច្រើនកើតលើបេប៊ីទើបកើត និងក្មេងតូចៗ អាយុមធ្យមគឺ ២ឆ្នាំ កម្រកើតលើក្មេងអាយុលើសពី ៦ ឆ្នាំណាស់។ ដើម្បីព័ត៌មានលម្អិតសូមទៅពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យ។
រោគសញ្ញា
៣- រោគសញ្ញាមានអ្វីខ្លះ?
ដុំសាច់លើស្រទាប់រ៉េទីន ជាធម្មតាកម្របញ្ចេញរោគសញ្ញាណាស់ ប៉ុន្តែរោគសញ្ញាមួយចំនួនអាចឲ្យយើងដឹងថាមានជំងឺមហារីកនេះ មានដូចជា៖
– ឡើងដុំពណ៌សចំកណ្តាលភ្នែក (ប្រស្រីភ្នែក) ពេលចាំងពន្លឺលើភ្នែកដូចជាពេលថតរូបជាដើម
– ភ្នែកស្រលៀងមើលខុសទិសដៅ
– ភ្នែកឡើងក្រហម
– ហើមភ្នែក។
៤- គួរទៅជួបពេទ្យពេលណា?
បើមានសញ្ញាដូចបានរៀបរាប់ខាងលើ សូមទៅពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យ។ ម្យ៉ាងទៀតមនុស្សគ្រប់រូបពុំមានរោគសញ្ញាដូចៗគ្នាទេ វិធីល្អគឺត្រូវទៅពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យ។
មូលហេតុបង្ក
៥- មូលហេតុបង្កមានអ្វីខ្លះ?
ការសិក្សារបញ្ជាក់ថា ជំងឺនេះកើតឡើងដោយសារកោសិកាប្រសាទក្នុងស្រទាប់រ៉េទីនវិវត្ត ដោយសារកត្តាផ្លាស់ប្តូរហ្សែន នាំកោសិកាបន្តលូតលាស់ និងបំបែកខ្លួនឥតឈប់ឈរ មិនស្លាប់ដោយឯកឯង ខុសពីកោសិកាធម្មតា និងបន្តកកើតជាដុំសាច់លើស្រទាប់រ៉េទីន។
កោសិកានេះអាចវាយលុកជ្រៅទៅក្នុងភ្នែក និងកន្លែងក្បែរៗផ្សេងទៀត។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ អាចនាំឲ្យមហារីករាលដាលទៅកន្លែងផ្សេងទៀតនៃសរីរាង្គក្នុងខ្លួនដូចជា ខួរក្បាល និងឆ្អឹងខ្នងជាដើម។
ករណីភាគច្រើន នៅតែមិនដឹងច្បាស់ ថាកត្តាអ្វីខ្លះបង្កឲ្យហ្សែនប្រែប្រួលបែបនេះ តែជឿថាអាចមកពីក្មេង ទទួលហ្សែនមានជំងឺពីប៉ាម៉ាក់។
កត្តាប្រឈម
៦- កត្តាប្រឈមមានអ្វីខ្លះ?
ករណីផ្លាស់ប្តូរហ្សែន បង្កើនប្រឈមមហារីកស្រទាប់រ៉េទីន និងមហារីកផ្សេងទៀត បន្តពីប៉ាម៉ាក់ ទៅលើកូនៗ។
មហារីកស្រទាប់រ៉េទីន តំណពូជពីប៉ាម៉ាក់ ទៅលើអូនៗ គឺជាការបញ្ជូនហ្សែនដោយស្វ័យប្រវត្តិ មានន័យថាម្នាក់ក្នុងចំណោមប៉ាម៉ាក់ ការបញ្ហាហ្សែនប្រែប្រួល ជាហេតុនាំឲ្យអូនៗប្រឈមមហារីកមួយនេះដល់ ៥០ ភារយ។
ទោះបីជាករណីផ្លាស់ប្តូរហ្សែន បង្កើនការហានិភ័យមហារីកស្រទាប់រ៉េទីនលើក្មេងៗក៏ពិតមែន តែមិនមានន័យ ក្មេងៗទាំងអស់ត្រូវតែកើតមហារីកនោះដែរ។
មហារីកស្រទាប់រ៉េទីនពីកំណើត តែងលេចឡើងនៅអាយុដំបូងក្រោយសម្រាល ភាគច្រើន កើតលើភ្នែកទាំងសងខាង។
រោគវិនិច្ឆ័យ និងការព្យាបាល
ព័ត៌មាននេះមិនអាចយកទៅប្រើប្រាស់គ្រប់ប្រភេទជំងឺទេ។ គួរពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យជំនាញសម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម។
៧- គួរធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យដោយវិធីណា?
បើគ្រូពេទ្យសង្ស័យថាមានជំងឺនេះ ការពិនិត្យភ្នែក រួមជាមួយតេស្តផ្សេងៗទៀត នឹងត្រូវធ្វើដោយផ្អែកលើប្រវត្តិជំងឺក្នុងគ្រួសារ និងអាអូនផ្ទាល់ ហើយតេស្តទាំងនោះមានដូចជា ស្កេន និងតេស្តរូបភាពផ្សេងទៀត ដើម្បីជួយគ្រូពេទ្យកំណត់ដុំមហារីក អាចរាលដាលទៅកន្លែងផ្សេងទៀត ឬយ៉ាងណា។ តេស្តរូបភាពមានដូចជា អេកូ ស្កេន (CT) និង អឹមរ៉ាយ (MRI) ក៏ដូចជាវិធីសេ្តនផ្សេងៗទៀត។
គ្រូពេទ្យអាចបញ្ជូនអាអូន ទៅឲ្យគ្រូពេទ្យឯកទសផ្នែកមហារីក ឬគ្រូពេទ្យវះកាត់ដើម្បីពិនិត្យបន្ត។
៨- ព្យាបាលដោយវិធីណា?
ព្យាបាលមហារីកស្រទាប់រ៉េទីន អាស្រ័យលើទំហំ និងទីតាំងដុំមហារីក។ ក្នុងលក្ខខណ្ឌណាក៏ដោយ គ្រូពេទ្យ នឹងព្យាយាមរិះរកវិធីសាស្ត្រព្យាបាល ដើម្បីជួយការពារភ្នែកអាអូនចៀសផុតពីពិការភាព ខណៈវិធីសាស្ត្រព្យាបាលមានដូចជា៖
– ព្យាបាលដោយធាតុគីមី៖ វិធីនេះ គឺប្រើថ្នាំមានសារធាតុគីមី ទៅសម្លាប់កោសិកាមហារីក ជាប្រភេទថ្នាំគ្រាប់ ឬចាក់តាមសរសៃឈាម។ ថ្នាំ នឹងជ្រាបចូលក្នុងរាងកាយតាមសម្លាប់កោសិកាមហារីកទាំងនោះ ហើយអាចប្រើដើម្បីព្យាបាលមហារីករាលដាលទៅកន្លែងផ្សេងក្រៅភ្នែកទៀតផង។
– ព្យាបាលដោយធាតុវិទ្យុសកម្ម៖ វិធីនេះប្រើជាតិវិទ្យុសកម្មកម្រិតខ្ពស់ ដូចជា កាំរស្មីអ៊ិច ដើម្បីសម្លាប់កោសិកាមហារីក និងចែកចេញជា ២ ប្រភេទ៖
– ព្យាបាលពីខាងក្នុង៖ គេប្រើបន្ទះតូចមួយធ្វើពីសារធាតុវិទ្យុសកម្ម ដេរជាប់នៅកន្លែងមានដុំ រួចរក្សារទុក ២-៣ ថ្ងៃ។ ហើយអំឡុងពេលនោះការព្យាបាលដោយសារធាតុវិទ្យុសកម្មនេះ និងបាញ់កាំរស្មីអ៊ិចលើដុំមហារីក ត្រូវធ្វើឡើងបន្តិចម្តងៗ។
– ព្យាបាលពីខាងក្រៅ៖ គេប្រើម៉ាស៊ីនធំមួយ បញ្ជូនធាតុវិទ្យសកម្មពីក្រៅខ្លួន។ អាអូនត្រូវដេកលើក្តារ ហើយម៉ាស៊ីននោះវិលជុំវិញខ្លួនអាអូន។
– ព្យាបាលដោយបាញ់ឡាហ្សែ (Laser Photocoagulation)៖ ឡាហ្សែ នឹងនៅបំផ្លាញសរសៃឈាមចិញ្ចឹមដុំមហារីកលើភ្នែក ពេលវាលែងទទួលបានសារធាតុចិញ្ចឹម ដុំមហារីកនឹងងាប់។
– ព្យាបាលដោយបង្កក (Cryotherapy)៖ វិធីនេះ គឺប្រើសារធាតុត្រជាក់ខ្លាំងទៅសម្លាប់កោសិកាមហារីក ដោយសារធាតុទាំងនោះមាន ដូចជា នីត្រូហ្សែន ដាក់នៅក្បែរដុំមហារីក។ ពេលកោសិកាកក គ្រូពេទ្យនឹងដកសារធាតុនោះចេញ ក្រោយមកកោសិកាមហារីកនឹងរលាយ។ ធ្វើបែបនេះជាច្រើនដង ទើបអាចសម្លាប់កោសិកាបានទាំងស្រុង។
– ការព្យាបាលដោយកម្តៅ (Thermotherapy)៖ ប្រើកម្តៅទៅសម្លាប់កោសិកាមហារីកតាមរយៈរលកសម្លេង ដែកអគ្គីសនី ឬបាញ់ឡាហ្សែជាដើម។
– វះកាត់៖ ប្រសិនជាដុំនោះធំពេក មិនអាចប្រើវិធីខាងលើបាន គ្រូពេទ្យនឹងសម្រេចធ្វើការវះកាត់ចេញតែម្តង។
ផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់រស់នៅ
៩- ទម្លាប់រស់នៅ
ការផ្លាស់ប្តូរការរស់នៅ និងវិធីព្យាបាលនៅផ្ទះ អាចជួយយើងគ្រប់គ្រងស្ថានភាពជំងឺបានដូចជា៖
– ក្មេងតូចៗមិនដឹងខ្លួនកំពុងឈឺ ឬកំពុងទទួលការព្យាបាលទេ អ៊ីចឹងដើម្បីជួយអាអូនសម្របខ្លួនជាមួយស្ថានភាពនេះបាន ប៉ាម៉ាក់ ត្រូវរក្សារទម្លាប់ប្រចាំថ្ងៃរបស់អាអូនតាមអាចធ្វើបាន។
– ព្យាយាមណាត់ពេទ្យនៅពេលអាអូនគេងថ្ងៃគ្រប់គ្រាន់ ឲ្យញ៉ាំអាហារបានទៀងទាត់ អនុញ្ញាតឲ្យអាអូនលេងអ្វីចង់លេង។
– ដើម្បីដឹងពីវិធីសាស្ត្រលួងលោមអាអូនក្នុងតំណាក់កាលព្យាបាល អាចសុំយោបល់ពីគ្រូពេទ្យ។
ក្នុងករណីមានសំណួរ ឬមន្ទិលសង្ស័យជុំវិញសុខភាពអ្នក ជម្រើសល្អបំផុត សូមពិគ្រោះ និងប្រឹក្សាយោបល់ផ្ទាល់ជាមួយពេទ្យជំនាញ។ Hello Health Group មិនចេញវេជ្ជបញ្ជា មិនធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឬព្យាបាលជូនទេ៕
បដិសេធ
Hello Health Group និង “Hello គ្រូពេទ្យ” មិនចេញវេជ្ជបញ្ជា មិនធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឬព្យាបាលជូនទេ៕
ផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្មតើអត្ថបទនេះមានប្រយោជន៍ដែរទេ?
ផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្មផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម