ស្វែងយល់ពីការប្រើប្រាស់
១- តើថ្នាំប៉ារ៉ាសេតាម៉ុលប្រើដើម្បីអ្វី?
ត្រួតពិនិត្យដោយ គឹម កាណែល
១- តើថ្នាំប៉ារ៉ាសេតាម៉ុលប្រើដើម្បីអ្វី?
ថ្នាំប៉ារ៉ាសេតាមុល ប្រើសម្រាប់ព្យាបាលអាការៈគ្រុនក្ដៅ និងបន្ថយកម្ដៅ។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ គេអាចយកទៅប្រើដើម្បីបន្ថយអាការៈឈឺក្បាល ឈឺសាច់ដុំ រលាកសន្លាក់ ឈឺខ្នង ឈឺធ្មេញ និងផ្ដាសាយជាដើម។ ថ្នាំនេះអាចប្រើក្នុងគោលដៅផ្សេងទៀត ដែលមិនបានរៀបរាប់ក្នុងវិធីណែនាំប្រើប្រាស់ថ្នាំ។
២- គេប្រើថ្នាំប៉ារ៉ារបៀបម៉េច?
– លេបថ្នាំប៉ារ៉ាសេតតាម៉ុលតាមការណែនាំរបស់គ្រូពេទ្យ
– ត្រូវធ្វើតាមការណែនាំនៅលើប្រអប់ថ្នាំ
– ប្រសិនបើមិនច្បាស់ពីព័ត៌មានប្រើប្រាស់ សូមពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យ ឬឱសថការី។
៣- គួររក្សាទុកយ៉ាងម៉េច?
ថ្នាំប៉ារ៉ាសេតាម៉ុល អាចរក្សាទុកបានល្អក្នុងបន្ទប់សីតុណ្ហភាពល្មម ចៀសឆ្ងាយពីពន្លឺថ្ងៃ និងសំណើម។ រក្សាថ្នាំកុំឲ្យខូច មិនត្រូវទុកនៅក្នុងបន្ទប់ទឹក ឬទូទឹកកកទេ។ លើទីផ្សារប្រហែលជាមានថ្នាំប៉ារ៉ាសេតាម៉ុលផ្សេងគ្នា ហើយការរក្សាទុកក៏ខុសគ្នា។ ហេតុនេះសំខាន់ណាស់ ត្រូវពិនិត្យមើលក្រដាសណែនាំផលិតផលពីការរក្សាទុក ឬសួរឱសថការី។ ដើម្បីសុវត្ថិភាព គួរថែរក្សាទុកថ្នាំគ្រប់ប្រភេទឲ្យឆ្ងាយពីដៃក្មេង និងសត្វចិញ្ចឹម។
ពុំគួរចោលថ្នាំតាមបង្គន់ ឬតាមលូបង្ហូរទឹកទេ លើកលែងតែមានការណែនាំពីគ្រូពេទ្យ។ សំខាន់ណាស់ត្រូវកម្ទេចថ្នាំប្រភេទនេះឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ពេលហួតកាលកំណត់ ឬលែងប្រើ។ ពិភាក្សាជាមួយឱសថការី សម្រាប់ព័ត៌មានលម្អិតពីរបៀបកម្ទេចថ្នាំ។
៤- គួរដឹងអ្វីខ្លះមុនប្រើប្រាស់ថ្នាំប៉ារ៉ាសេតាម៉ុល?
ត្រូវប្រាប់គ្រូពេទ្យ និងឱសថការីប្រសិនបើ៖
– មានប្រតិកម្មជាមួយថ្នាំនេះ ឬមានប្រតិកម្មអ្វីផ្សេងទៀត។
– មានបញ្ហាសុខភាពផ្សេងៗពីមុនមក ជាពិសេស ជំងឺថ្លើម ឬញៀនស្រា។
– បើមាន ជំងឺ Phenylketonuria (ជំងឺតំណពូជម៉្យាង ទាមទាឲ្យតាមដានទៅលើរបបអាហារយ៉ាងដិតដល់ ដើម្បីការពារបញ្ហាខ្សោយសតិបញ្ញា Mental retardation) ឬមានជំងឺទឹកនោមផ្អែម ត្រូវតែដឹងពីថ្នាំ Paracetamol ប្រភេទទំពា អាចនឹងមានជាតិផ្អែមដោយសារសារធាតុ Aspartame។
– មានផ្ទៃពោះ ឬកំពុងបំបៅដោះកូន។
៥- ប៉ារ៉ាសេតាម៉ុល មានសុវត្ថិភាពចំពោះស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ និងបំបៅដោះកូនដែរទេ?
មិនមានព័ត៌មានគ្រប់គ្រាន់ពីសុវត្ថិភាពការប្រើថ្នាំនេះ ទាំងអំឡុងពេលមានផ្ទៃពោះ និងបំបៅដោះបេប៊ី។ ហេតុនេះពិភាក្សាជាមួយវេជ្ជបណ្ឌិត ពីគុណប្រយោជន៍ និងហានិភ័យមុនពេលប្រើ គឺជារឿងចាំបាច់។ យោងតាមរដ្ឋបាលចំណីអាហារ និងឱសថ នៅអាមេរិក (FDA) ថ្នាំនេះត្រូវបានចាត់ថ្នាក់ក្នុងបញ្ជីថ្នាំគ្រោះថ្នាក់កម្រិត B សម្រាប់ស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ។
ចំណាត់ថ្នាក់កម្រិតគ្រោះថ្នាក់នៃថ្នាំទៅលើស្ត្រីមានផ្ទៃពោះរបស់ FDA មានដូចខាងក្រោម៖
– A = គ្មានគ្រោះថ្នាក់
– B = គ្មានគ្រោះថ្នាក់ ក្នុងការសិក្សាមួយចំនួន
– C = អាចមានគ្រោះថ្នាក់ខ្លះៗ
– D = មានភស្តុតាងជាវិជ្ជមានថាមានគ្រោះថ្នាក់
– X = ហាមប្រើ
– N = មិនមានព័ត៌មាន។
៦- ផលរំខាននៃថ្នាំប៉ារ៉ាសេតាម៉ុលមានអ្វីខ្លះ?
ថ្នាំនេះ ជាទូទៅ មិនមានផលរំខានទេ ប៉ុន្តែបើយើងមានលេចចេញផលរំខានអ្វីមួយ សូមពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យ ឬឱសថការី។
ទោះជាករណីកម្រ ប៉ុន្តែប្រតិកម្មអាលែកហ្ស៊ីធ្ងន់ធ្ងររបស់ថ្នាំអាចកើតឡើង រួមមាន៖
– លាមកមានលាយឈាម និងពណ៌ក្រមៅ
– នោមឈាម ឬទឹកនោមមានពណ៌ក្រមៅ
– គ្រុនក្ដៅដោយមាន ឬគ្មាន រងាក្ដៅញាក់
– ឈឺចង្កេះ
– ចំណុចក្រហមតូចៗ នៅលើស្បែក
– ឡើងរមាស់ កន្ទួល ឬកន្ទាលត្រអាក
– ឈឺបំពង់ក
– ឈឺ មានដំបៅ និងឡើងដុំសៗលើបបូរមាត់ ឬក្នុងមាត់
– ចំណុះទឹកនោមថយចុះ
– ហូរឈាម ឬមានស្នាមជាំ
– ហត់អស់កម្លាំង
– ភ្នែក និងស្បែកឡើងលឿង
មនុស្សគ្រប់គ្នាមិនប្រាកដថា មានផលរំខានទាំងអស់គ្នានោះទេ។ មានផលរំខានជាច្រើនទៀត ដែលមិនបានរៀបរាប់នៅខាងលើ ដូចនេះយើងគួរពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យ បើនៅមានកង្វល់ជុំវិញផលរំខានរបស់ថ្នាំ។
៧- អន្តរកម្មថ្នាំប៉ារ៉ាសេតាម៉ុល និងថ្នាំដទៃ
ថ្នាំប៉ារ៉ាសេតាមុល អាចមានអន្តរកម្មជាមួយថ្នាំផ្សេងទៀតដែលយើងកំពុងប្រើ អាចធ្វើឲ្យផ្លាស់ប្ដូរអំពើរបស់ថ្នាំ ឬបង្កើនគ្រោះថ្នាក់នៃផលរំខានមួយចំនួនដូចជា៖
– បន្ថយប្រសិទ្ធភាពថ្នាំព្យាបាលអាការៈប្រកាច់ ដូចជាថ្នាំ Phenytoin, Barbiturates Carbamazepine
– អាចបង្កើនប្រសិទ្ធភាពប្រឆាំងកំណកឈាម របស់ថ្នាំ Warfarin និងពពួកថ្នាំ Coumarins ផ្សេងៗទៀត ហើយត្រូវពន្យារពេលប្រើ។
– បង្កើនការស្រូបចូលនៃពពួកថ្នាំក្កួត ដូចជា Metochlopramide និងថ្នាំ Domperidone។
– បង្កើនប្រសិទ្ធភាពថ្នាំបញ្ចុះអាស៊ីដ Probenecid និងថ្នាំផ្សះ Chloramphenicol។
– បន្ថយការស្រូបចូលជាតិ Cholestyramine (ថ្នាំបញ្ចុះគ្រួសក្នុងប្រមាត់)
– អាចបណ្ដាលឲ្យមានការចុះកម្ដៅខ្លាំងជ្រុល (Hypothermia) ពេលប្រើជាមួយថ្នាំ Phenothiazine (ថ្នាំប្រកាច់)
ដើម្បីជៀសវាងប្រតិកម្មទាំងអស់នេះ គួរតែធ្វើការកត់ចំណាំរាល់ថ្នាំទាំងអស់យើងកំពុងប្រើ រាប់បញ្ចូលទាំងថ្នាំមានវេជ្ជបញ្ជា ថ្នាំគ្មានវេជ្ជបញ្ជា និងឱសថបុរាណ ហើយយកថ្នាំទាំងអស់នោះ ទៅពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យ ឬឱសថការី។ ដើម្បីមានសុវត្ថិភាពក្នុងការប្រើប្រាស់ មិនត្រូវចាប់ផ្ដើម បញ្ឈប់ ឬប្ដូរកម្រិតថ្នាំដោយមិនមានការអនុញ្ញាតពីគ្រូពេទ្យឡើយ។
៨- អន្តរកម្មរវាងថ្នាំប៉ារ៉ាសេតាម៉ុល ជាមួយអាហារ និងគ្រឿងស្រវឹង
ថ្នាំប៉ារ៉ាសេតាម៉ុល អាចមានអន្តរកម្មជាមួយអាហារ ឬស្រា ធ្វើឲ្យសកម្មភាពថ្នាំប្រែប្រួល ឬបង្កើនគ្រោះថ្នាក់នៃផលរំខាន។ គ្រឿងស្រវឹង (ស្រា) អាចបង្កើនគ្រោះថ្នាក់ពុលថ្លើម (Hypatotoxicity)។ សូមពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យ ឬឱសថការី ដើម្បីដឹងពីប្រភេទអាហារ ឬគ្រឿងស្រវឹង ដែលអាចមានអន្តរកម្មជាមួយថ្នាំនេះ។
៩- អន្តរកម្មរវាងថ្នាំប៉ារ៉ាសេតាម៉ុល និងបញ្ហាសុខភាព
ថ្នាំប៉ារ៉ាសេតាម៉ុល អាចមានអន្តរកម្មជាមួយបញ្ហាសុខភាពយើង ជាពិសេស ជំងឺថ្លើម និងការញៀនស្រា។ អន្តរកម្មនេះ អាចធ្វើឲ្យស្ថានភាពសុខភាពកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ ឬផ្លាស់ប្ដូរសកម្មភាពថ្នាំ។ អ្វីដែលសំខាន់ ត្រូវប្រាប់គ្រូពេទ្យ និងឱសថការីពីស្ថានភាព សុខភាពយើងនៅពេលបច្ចុប្បន្ន។
ព័ត៌មានទាំងនេះ មិនបានរាប់ជាការណែនាំរបស់គ្រូពេទ្យនោះទេ។ ត្រូវតែពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យ ឬឱសថការី មុនពេលចាប់ផ្តើមប្រើប្រាស់ថ្នាំប្រភេទនេះ។
១០- មនុស្សពេញវ័យត្រូវប្រើថ្នាំប៉ារ៉ាសេតាម៉ុលកម្រិតណា?
ប្រភេទថ្នាំលេប
– ប្រភេទថ្នាំសាយភាយរហ័ស (Immediate Release)៖
– ប្រភេទថ្នាំសាយភាយយឺត (Extended-Release)៖
– ប្រភេទថ្នាំសុលតាមរន្ធគូទ៖
១១- ថ្នាំប៉ារ៉ាសេតាម៉ុលត្រូវប្រើលើក្មេងក្នុងកម្រិតណា?
ប្រើតាមទម្ងន់កុមារ ក្នុងករណីអាយុក្រោម ១២ ឆ្នាំ៖ ១០-១៥ មិល្លីក្រាម/គីឡូ/ថ្ងៃ លេបតាមមាត់ រៀងរាល់ ៤-៦ ម៉ោងម្ដង ហើយកម្រិតប្រើអតិបរមា ៥ ដង/ថ្ងៃ។
កម្រិតថេរ (Fix dose)
– អាយុ ០-៣ ខែ (ទម្ងន់ ២,៧-៥,៣ គីឡូ)៖
– អាយុ ៤ -១១ ខែ (ទម្ងន់ ៥,៤-៨,១ គីឡូ)៖
– អាយុ ១-២ឆ្នាំ (ទម្ងន់ ៨,២-១០,៨ គីឡូ)៖
– អាយុ ២-៣ ឆ្នាំ (ទម្ងន់ ១០,៩-១៦,៣ គីឡូ)៖
– អាយុ ៤-៥ ឆ្នាំ (ទម្ងន់ ១០,៩-១៦,៣ គីឡូ)៖
– អាយុ ៦-១២ ឆ្នាំ៖
– អាយុលើសពី ១២ ឆ្នាំ៖
១២- ទម្រង់ថ្នាំប៉ារ៉ាសេតាម៉ុលលើទីផ្សារយ៉ាងម៉េចខ្លះ?
ថ្នាំប៉ារ៉ាសេតាមុលលើទីផ្សារ ត្រូវបែងចែកតាមកម្រិតដូចជា៖
– ៣២៥មិល្លីក្រាម និង ៣០មិល្លីក្រាម
– ៣២៥មិល្លីក្រាម និង ៦០មិល្លីក្រាម
– ១២០មិល្លីក្រាម ឬ ១២ មិល្លីក្រាម/៥មិល្លីលីត្រ
– ៣០០មិល្លីក្រាម និង ១៥មិល្លីក្រាម
– ៣០០មិល្លីក្រាម និង ៣០មិល្លីក្រាម
– ៣០០មិល្លីក្រាម និង ៦០មិល្លីក្រាម
– ៦៥០មិល្លីក្រាម និង ៣០មិល្លីក្រាម
– ៦៥០មិល្លីក្រាម និង ៦០មិល្លីក្រាម
បើគិតតាមប្រភេទវិញមានដូចជា៖
– ប្រភេទទឹក
– គ្រាប់ (ថ្នាំពុះទឹក ទំពា និងកិនជាដើម)
– គ្រាប់តំណក់ទឹក
– ថ្នាំសុលតាមរន្ធគូទ
– ម្សៅ
– សេរ៉ូ
– ម្សៅលាយទឹក (Suspension elixir)
១៣- ករណីបន្ទាន់ ឬប្រើថ្នាំលើសកម្រិត
សូមទូរសព្ទទៅផ្នែកសង្គ្រោះបន្ទាន់ ១១៩ ឬប្រញាប់ទៅមន្ទីរពេទ្យនៅជិតបំផុត។
១៤- ករណីភ្លេចប្រើថ្នាំ
បើភ្លេចលេបថ្នាំ សូមលេបវាភ្លាម ប៉ុន្តែបើកៀកពេលត្រូវលេបថ្នាំបន្ទាប់ ត្រូវរំលងថ្នាំភ្លេចនោះ លេបថ្នាំតាមពេលត្រូវលេបបន្តបានហើយ កុំលេបថ្នាំពីរកម្រិតក្នុងពេលតែមួយ។
ក្នុងករណីមានសំណួរ ឬមន្ទិលសង្ស័យជុំវិញសុខភាពអ្នក ជម្រើសល្អបំផុត សូមពិគ្រោះ និងប្រឹក្សាយោបល់ផ្ទាល់ជាមួយពេទ្យជំនាញ។ Hello Health Group មិនចេញវេជ្ជបញ្ជា មិនធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឬព្យាបាលជូនទេ៕
Hello Health Group និង “Hello គ្រូពេទ្យ” មិនចេញវេជ្ជបញ្ជា មិនធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឬព្យាបាលជូនទេ៕
ត្រួតពិនិត្យដោយ
គឹម កាណែល