និយមន័យ
១- អ្វីជាបញ្ហាចុកតម្រងនោម?
Renal Colic (បញ្ហាចុកតម្រងនោម)
ត្រួតពិនិត្យដោយ វេជ្ជ. ចាន់ ស៊ីណេត · មន្ទីរពេទ្យបង្អែកមិត្តភាពកម្ពុជា-ចិន សែនសុខ
ចុកតម្រងនោម ជាប្រភេទនៃអាការៈឈឺចាប់ ពេលយើងមានដុំក្រួសស្ទះនៅក្នុងប្រព័ន្ធផ្លូវទឹកនោម។ ប្រព័ន្ធផ្លូវទឹកនោម មាន តម្រងនោម បំពង់បង្ហួរទឹកនោមផ្នែកខាងលើ ប្លោកនោម និងបំពង់បង្ហួរនោមផ្នែកខាងក្រោម។
យើងក៏អាចមានក្រួសនៅកន្លែងផ្សេងៗទៀត ក្នុងប្រព័ន្ធផ្លូវទឹកនោម ហើយកើតឡើងដោយសារការប្រមូលផ្តុំសារធាតុរ៉ែ ដូចជា ជាតិកាល់ស្យូម និងអាស៊ីដអ៊ុយរិច ក្នុងទឹកនោម បង្កើតបានជាដុំគ្រីស្តាល់ដ៏រឹង។ ដុំក្រួស អាចមានទំហំតូចដូចគ្រាប់ខ្សាច់ ឬធំដូចបាល់កូនសម្រាប់កីឡាវាយកូនហ្គោល ហើយនៅពេលក្រួសរីកធំខ្លាំង យើងមានជំងឺ អាចនឹងឈឺចាប់កាន់តែខ្លាំងដូចគ្នា។
២- បញ្ហាចុកតម្រងនោមកើតឡើងញឹកញាប់ដែរទេ?
បញ្ហាចុកតម្រងនោមដោយសារក្រួស កើតឡើងញឹកញាប់ណាស់ ដោយប្រុសៗប្រមាណ ១២% និងស្រីៗ ៦% អាចមានក្រួសក្នុងតម្រងនោមមួយដង ឬច្រើនដងក្នុងមួយជីវិត។ អត្រាកើតជំងឺក្រួសក្នុងតម្រងនោម កើនឡើងដោយសារតែការផ្លាស់ប្តូរនៃរបបអាហារ និងទម្លាប់រស់នៅ។
រោគសញ្ញា
៣- រោគសញ្ញាចុកតម្រងនោម
រោគសញ្ញាចុកតម្រងនោម គឺខុសៗគ្នា អាស្រ័យទៅលើទំហំ និងទីតាំងដុំក្រួសក្នុងប្រព័ន្ធផ្លូវទឹកនោម។ ក្រួសតូចៗមួយចំនួន អាចបណ្តាលឲ្យមានការចុកចាប់តិចតួច ហើយអាចធ្លាក់មកក្រៅតាមទឹកនោម ទាំងយើងមិនបានចាប់អារម្មណ៍។
ដុំក្រួសមានទំហំធំ អាចបណ្តាលឲ្យមានការឈឺចាប់ខ្លាំង ពិសេសនៅពេលជាប់គាំង និងស្ទះនៅក្នុងប្រព័ន្ធផ្លូវទឹកនោម ដូចជា កន្លែងជួបគ្នារវាងតម្រងនោម ប្លោកនោម ឬបំពង់បង្ហូរទឹកនោមផ្នែកខាងលើ ដែលជាបំពង់ទឹកនោម ឆ្លងកាត់ពីតម្រងនោម ទៅប្លោកនោម ។
អាការៈចុកដោយសារក្រួស គឺឈឺចាប់នៅផ្នែកចំហៀង នៅចន្លោះរវាងឆ្អឹងជំនីរ និងឆ្អឹងត្រគាក ហើយអាការៈឈឺ បានរាលដាលទៅផ្នែកខាងក្រោមពោះ និងក្រលៀន។ អាការៈឈឺចាប់ អាចមានរយៈពេលពី ២០-៦០ នាទី មុននឹងចាប់ឈឺម្តងទៀត។
បញ្ហាចុកតម្រងនោម ជារោគសញ្ញាមួយនៃជំងឺក្រួសក្នុងតម្រងនោម ខណៈរោគសញ្ញាដទៃទៀតអាចកើតមាន ដូចជា៖
– ឈឺ ឬពិបាកនោម
– មានឈាមនៅក្នុងទឹកនោម បណ្តាលឲ្យទឹកនោមមានពណ៌ផ្លាឈូក ក្រហម ឬពណ៌ត្នោត
– ទឹកនោមមានក្លិនស្អុយ
– ចង្អោរ
– ក្អួត
– មានកម្ទេចកំទីតូចៗនៅក្នុងទឹកនោម
– មានអារម្មណ៍ថាចង់នោមខ្លាំង
– ទឹកនោមពណ៌ស្រអាប់
– ទឹកនោមច្រើន ឬតិចជាងធម្មតា។
រោគសញ្ញាឆ្លងមេរោគលើប្រព័ន្ធទឹកនោម អាចកើតមានក្នុងករណីខ្លះ អាចមានសញ្ញាគ្រុនក្តៅ ញាក់ និងបែកញើសត្រជាក់។ អ្នកមានរោគសញ្ញាទាំងនេះ គួរទៅពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យជំនាញ។ ខណៈអ្នកមានរោគសញ្ញាដូចខាងក្រោម បន្ថែមពីលើរោគសញ្ញាខាងលើ ប្រញាប់ទាក់ទងទៅផ្នែកសង្គ្រោះបន្ទាន់ភ្លាម ដោយរោគសញ្ញាធ្ងន់ធ្ងរមាន៖
– អសមត្ថភាពក្នុងការនោម
– ក្អួតខ្លាំង មិនអាចគ្រប់គ្រងបាន
– ក្តៅខ្លួនលើសពី ៣៨ អង្សារសេ។
នៅមានរោគសញ្ញាផ្សេងៗទៀតមិនបានរៀបរាប់ខាងលើ។ បើមានសំណួរទាក់ទងនឹងរោគសញ្ញា សូមពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យជំនាញ។
៤- ពេលណាត្រូវទៅជួបពេទ្យ?
បើមានរោគសញ្ញាដូចបានរៀបរាប់ខាងលើ ឬមានចម្ងល់បន្ថែម សូមទៅពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យ។ ម្យ៉ាងទៀត រាងកាយមនុស្សគ្រប់រូប ពុំមានរោគសញ្ញាដូចៗគ្នាទេ វិធីល្អបំផុត ត្រូវទៅពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យពីស្ថានភាពសុខភាពយើង។
មូលហេតុបង្ក
៥- មូលហេតុបង្កឲ្យចុកតម្រងនោម
អាការៈចុកនេះ កើតឡើងនៅពេលមានដុំក្រួសនៅក្នុងផ្លូវទឹកនោមញឹកញាប់ ដោយការឈឺចាប់ កើតមាននៅពេលដែលក្រួសកកិត និងមានការរីកនៅកន្លែងមានដុំក្រួស។
កត្តាប្រឈម
៦- កត្តាប្រឈមបញ្ហាចុកតម្រងនោម
មានកត្តាហាប្រឈមជាច្រើន នាំឲ្យយើងកើតមានអាការៈចុកតម្រងនោម ដូចជា៖
– របបអាហារសម្បូរសារធាតុអាចកកើតទៅជាដុំក្រួសបាន ដូចជាកាល់ស្យូម Oxalate ឬប្រូតេអ៊ីន។
– សមាជិកគ្រួសារ ឬយើងមានប្រវត្តិកើតក្រួសក្នុងតម្រងនោម។
– ខ្វះជាតិទឹកដោយសារការផឹកទឹកមិនគ្រប់គ្រាន់ ឬដោយសារការបាត់បង់ជាតិទឹកពីក្នុងខ្លួនច្រើនពេក តាមរយៈការបែកញើស ក្អួត ឬរាក។
– មានជំងឺធាត់ ឬធាត់ខ្លាំង។
– វះកាត់បំបែកផ្លូវក្រពះ (Gastric bypass surgery) អាចធ្វើឲ្យរាងកាយងាយស្រូបយកជាតិកាល់ស្យូម និងសារធាតុដទៃទៀត ដែលជាហេតុបង្កើតទៅជាក្រួស។
– ជំងឺមេតាបូលីស (Metabolic disorders) ជំងឺតំណពូជ (Inherited diseases) ជំងឺក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត (Hyperparathyroidism ) និងលក្ខខណ្ឌដទៃទៀត អាចបណ្តាលឲ្យមានការបង្កើតដុំក្រួសនៅក្នុងខ្លួន។
– មានឆ្លងមេរោគលើផ្លូវបង្ហូរទឹកនោម។
អត្ថបទពាក់ព័ន្ធ៖
រោគវិនិច្ឆ័យ និង ការព្យាបាល
ព័ត៌មានទាំងនេះ មិនអាចយកទៅប្រើប្រាស់គ្រប់ប្រភេទជំងឺនោះទេ។ គួរតែពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យជំនាញ សម្រាប់ពត័មានបន្ថែម។
៧- គួរធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យដោយវិធីណា?
ជាធម្មតា វេជ្ជបណ្ឌិតនឹងសុំធ្វើតេស្តឈាម ដើម្បីពិនិត្យមើលពីកម្រិតសារធាតុអាចកកើតជាក្រួសនៅក្នុងរាងកាយយើង។ ការធ្វើតេស្តរូបភាព ដូចជា ថតកាំរស្មីអ៊ិច ថតស្កេន CT ឬឆ្លុះអេកូ អាចជួយកំណត់ទីតាំងដុំក្រួសក្នុងផ្លូវទឹកនោមបាន។
៨- ព្យាបាលដោយវិធីណា?
ការព្យាបាលដោយប្រើថ្នាំ គឺត្រូវពឹងផ្អែកលើប្រភេទដុំក្រួសយើងកំពុងកើតមាន ដោយប្រភេទក្រួសទាំងនោះមានដូចជា៖
– ក្រួសកាល់ស្យូម គឺជាប្រភេទក្រួស បង្កើតឡើងដោយជាតិកាល់ស្យូមអុកសាឡាត (Calcium Oxalate)។
– ក្រួសអាសុីដអ៊ុយរិច កើតឡើងនៅពេលមានសារជាតិអាស៊ីតអ៊ុយរិច កើនឡើងច្រើននៅក្នុងទឹកនោម។
– ក្រួស Cystine គឺប្រភេទកម្រ ហើយត្រូវបានបង្កឡើងដោយសារ Cystinuria។
– ក្រួស Struvite ក៏មិនសូវកើតមានដែរ ហើយបណ្តាលមកបាក់តេរីនៅក្នុងបំពង់ទឹកនោម។
ក្រួសតូចៗភាគច្រើន អាចធ្លាក់ចេញមកក្រៅបាន ដោយអត្រាធ្លាក់ចេញមានប្រមាណ ៨០ ភាគរយ ធ្លាក់តាមទឹកនោមបាន។ វេជ្ជបណ្ឌិត នឹងណែនាំឲ្យយើងផឹកទឹកឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់ រួមទាំងវេជ្ជបញ្ជា ឲ្យប្រើថ្នាំបំបាត់ការឈឺចាប់ ដើម្បីជួយបន្ថយអាការៈឈឺចាប់ នៅពេលពិនិត្យមើលដុំក្រួសរហូតដល់វាធ្លាក់ចេញមកក្រៅ។
មានវិធីជាច្រើន ដើម្បីជួយយកដុំក្រួសធំៗ និងជួយបំបាត់ការឈឺចាប់ ដូចជា៖
– ទាញក្រួសចេញតាម Ureteroscopy៖ ជាវិធីម្យ៉ាង វេជ្ជបណ្ឌិតនឹងដាក់បំពង់ឆ្លុះមានពន្លឺ និងកាមេរ៉ា ចូលទៅក្នុងបំពង់ទឹកនោមដើម្បីរកពីទីតាំងក្រួស និងវះយកវាចេញ។
– Extracorporeal shock wave lithotripsy (ESWL)៖ ជាការព្យាបាលមិនមានការឈឺចាប់ ជាដំណើរការបង្កើតរលកសំឡេងតូចៗនៅក្នុងតម្រងនោម ដើម្បីបំបែកក្រួសឲ្យទៅជាបំណែកតូចៗ។ បំណែកតូចៗទាំងនេះ នឹងហូរចេញមកក្រៅតាមទឹកនោម។
– Percutaneous nephrolithotomy៖ វិធីនេះ អាចធ្វើទៅបានដោយការដាក់ថ្នាំសន្លប់ ហើយដំណើរការ ដោយប្រើបំពង់ឆ្លុះមានពន្លឺ ដើម្បីទាញយកក្រួសចេញ ក្រោយពីកាត់បំបែកក្រួសជាតូចៗនៅក្នុងតម្រងនោមរួច។
– Stent placement៖ ជួនកាល គ្រូពេទ្យអាចដាក់បំពង់ស្តើងមួយតាមបំពង់បង្ហូរទឹកនោម ដើម្បីជួយដល់ការស្ទះ និងជួយដល់លំហូរទឹកនោម។
– វះកាត់៖ ការវះកាត់នេះ ត្រូវធ្វើលើក្រួសមិនអាចធ្លាក់មកក្រៅបាន ប៉ុន្តែវាអាចជាវិញក្នុងរយៈពេលយូរ។ វេជ្ជបណ្ឌិតជាច្រើន នឹងព្យាយាមទាញ ឬបំបែកក្រួស មុនពេលសម្រេចធ្វើការវះកាត់។
ការព្យាបាល អាចមានថ្នាំ ជួយកាត់បន្ថយរោគសញ្ញា ឬបន្ថយការប្រមូលផ្តុំដុំក្រួស ដោយការព្យាបាលដោយប្រើថ្នាំទាំងនេះ មានដូចជា៖
– ថ្នាំផ្សះ
– ពពួកថ្នាំ Alkalinizing agents
– ថ្នាំករទីកូអ៊ីត ( Corticosteroids )
– ថ្នាំ Calcium channel blockers
– ថ្នាំ Selective alpha-1 blockers។
ផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់រស់នៅ
៩- ផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់រស់នៅ
ទម្លាប់រស់នៅ និងវិធីព្យាបាលនៅផ្ទះខ្លះ អាចទប់ទល់ បង្ការជំងឺក្រួសក្នុងតម្រងនោមបាន ដូចជា៖
– យើងអាចមានការឆ្លើយតប ដោយមានអារម្មណ៍ថាក្តៅនៅចំហៀងខ្លួន ឬនៅខ្នងផ្នែកខាងក្រោម ហើយអាចបន្ថយរោគសញ្ញានេះ ដោយធ្វើការបន្ធូរសាច់ដុំលើដុំក្រួសក្នុងតម្រងនោម ។
– វេជ្ជបណ្ឌិត នឹងណែនាំយើងឲ្យផឹកទឹក និងបន្ថយសារជាតិសូដ្យូមក្នុងរបបអាហារ។ ផឹកទឹកច្រើន អាចជួយឲ្យក្រួសហូរចេញតាមទឹកនោមបាន (ក្នុងករណីក្រួសតូចៗ)។
– ភាគច្រើន អាចទទួលបានប្រយោជន៍ពីការញ៉ាំអាហារមានសុខភាព សម្បូរទៅដោយគ្រាប់ធញ្ញជាតិ បន្លែ ផ្លែឈើ និងប្រូតេអ៊ីនគ្មានជាតិខ្លាញ់។ ពេទ្យ ក៏អាចផ្តល់យោបល់ឲ្យញ៉ាំផ្លែឈើឲ្យច្រើនក្នុងរបបអាហារ ដូចជា ផ្លែក្រូច ឬផ្លែទំពាំងបាយជូរ។
ក្នុងករណីមានសំណួរ ឬមន្ទិលសង្ស័យជុំវិញសុខភាពអ្នក ជម្រើសល្អបំផុត សូមពិគ្រោះ និងប្រឹក្សាយោបល់ផ្ទាល់ជាមួយពេទ្យជំនាញ។ Hello Health Group មិនចេញវេជ្ជបញ្ជា មិនធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឬព្យាបាលជូនទេ៕
បដិសេធ
Hello Health Group និង “Hello គ្រូពេទ្យ” មិនចេញវេជ្ជបញ្ជា មិនធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឬព្យាបាលជូនទេ៕
ផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្មតើអត្ថបទនេះមានប្រយោជន៍ដែរទេ?
ផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្មផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម