ស្វែងយល់ពីការប្រើប្រាស់
១– ថ្នាំ Cephalexin ព្យាបាលជំងឺអីខ្លះ?
Cephalexin ឬយើងហៅថា Cefalexin ជាថ្នាំផ្សះប្រើប្រាស់សម្រាប់ព្យាបាលការឆ្លងរោគ បង្កដោយពពួកបាក់តេរី។ ថ្នាំនេះស្ថិតក្នុងក្រុមថ្នាំផ្សះ Cephalosporins សកម្មភាពរបស់វាបញ្ឈប់ការលូតលាស់បាក់តេរី។ថ្នាំផ្សះប្រភេទនេះពុំមានប្រសិទ្ធិភាពជាមួយរោគដែលបង្កដោយពពួកវីរុស ដូចជាជំងឺផ្តាសាយធម្មតាទេ។ បើយើងប្រើថ្នាំផ្សះពេលមិនចាំបាច់ អាចស៊ាំថ្នាំបាន ដូចនេះយើងគួរតែប្រើពេលគ្រូពេទ្យណែនាំប៉ុណ្ណោះ។
Cefalexin អាចប្រើមុនពេលធ្វើធ្មេញសម្រាប់អ្នកមានបញ្ហាបេះដូង (ដាក់វ៉ាល់បេះដូងសិប្បនិមិត្ត) និងបង្ការកុំឲ្យមានជំងឺឆ្លងបេះដូង។
២- គេប្រើថ្នាំនេះយ៉ាងម៉េច?
ធ្វើតាមការណែនាំរបស់គ្រូពេទ្យ ឬឱសថការីមុនពេលប្រើ ។ យើងត្រូវលេបថ្នាំនេះជាមួយអាហារ ឬពោះទទេ ចន្លោះពី ៦-១២ ម៉ោង។ ប្រើប្រភេទថ្នាំទឹក សូមក្រឡុកវាឲ្យបានសព្វមុននឹងប្រើ។ វាស់កម្រិតថ្នាំឲ្យបានច្បាស់លាស់ជាមួយស្លាព្រា ឬគម្របដែលភ្ជាប់មកជាមួយថ្នាំ។ ចៀសវាងប្រើស្លាបព្រាធម្មតា នាំឲ្យខុសកម្រិតត្រូវប្រើប្រាស់។ កម្រិតប្រើអាស្រ័យទៅតាមស្ថានភាពជំងឺ និងការការព្យាបាល ចំពោះ កូនក្មេងវិញគិតទៅតាមគីឡូក្រាម។
ថ្នាំផ្សះបែបនេះមានប្រសិទ្ធិភាពខ្ពស់នៅពេលយើងលេបវាបានទៀងពេលល្អ។ ព្យាយាមបន្តលេបថ្នាំនេះឲ្យបានគ្រប់កម្រិតដែលគ្រូពេទ្យបានដាក់ឲ្យ ទោះបីជារោគសញ្ញាបាត់ក៏ដោយ។ ការឆាប់ឈប់ពេកអាចធ្វើឲ្យមេរោគនៅតែលូតលាស់ បណ្តាលឆ្លងរោគឡើងវិញម្តងទៀត។ យើងត្រូវឆាប់ប្រាប់គ្រូពេទ្យភ្លាមៗ ប្រសិនបើលេបហើយជំងឺមិនបានធូរ ឬធ្ងន់ជាងមុន។
៣- រក្សាទុកដោយវិធីណា?
ថ្នាំ Cephalexin អាចរក្សាទុកបានល្អក្នុងបន្ទប់សីតុណ្ហភាពល្មម ចៀសឆ្ងាយពីពន្លឺថ្ងៃ និងសំណើម។ រក្សាថ្នាំកុំឲ្យខូច មិនត្រូវទុកនៅក្នុងបន្ទប់ទឹក ឬទូរទឹកកកទេ។ លើទីផ្សារប្រហែលជាមានម៉ាក ថ្នាំ Cephalexin ផ្សេងៗគ្នា ហើយការរក្សាទុកក៏ខុសគ្នា។ ហេតុនេះសំខាន់ណាស់ ត្រូវពិនិត្យមើលក្រដាសណែនាំផលិតផលពីការរក្សាទុក ឬសួរឱសថការី។ ដើម្បីសុវត្ថិភាព គួរថែរក្សាទុកថ្នាំគ្រប់ប្រភេទឲ្យឆ្ងាយពីដៃក្មេង និងសត្វចិញ្ចឹម។
ពុំគួរចោលថ្នាំតាមបង្គន់ ឬតាមលូបង្ហូរទឹកទេ លើកលែងតែមានការណែនាំពីគ្រូពេទ្យ។ សំខាន់ណាស់ត្រូវកម្ទេចថ្នាំប្រភេទនេះឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ពេលហួតកាលកំណត់ ឬលែងប្រើ។ ពិភាក្សាជាមួយឱសថការី សម្រាប់ព័ត៌មានលម្អិតពីរបៀបកម្ទេចថ្នាំ។
កត្តាគួរប្រុងប្រយ័ត្ន
៤- ត្រូវដឹងអ្វីខ្លះមុនប្រើ?
យើងមិនគួរប្រើថ្នាំនេះទេ ប្រសិនបើមានប្រតិកម្មជាមួយ Cephalexin ឬក្រុម Cephalosporin ផ្សេងទៀតដូចជា Cefaclor (Ceclor), Cefadroxil (Duricef), Cefdinir (Omnicef), Cefditoren (Spectracef), Cefixime (Suprax), Cefprozil (Cefzil), Ceftazidime (Fortaz), Cefuroxime (Ceftin)។
មុនប្រើប្រាស់ថ្នាំនេះ យើងគួរប្រាប់គ្រូពេទ្យពីប្រភេទថ្នាំផ្សេងៗដែលយើងមានប្រតិកម្មជាមួយឮពិសេសថ្នាំ Penicillins ឬពេលដែលយើងមាន៖
– ជំងឺតម្រងនោម
– ជំងឺថ្លើម
– បញ្ហាក្រពះ ឬពោះវៀនខុសប្រក្រតី
– ជំងឺទឹកនោមផ្អែម
– កង្វះអាហាររូបត្ថម្ភ
បើយើងមានបញ្ហាណាមួយខាងលើ គ្រូពេទ្យអាចកែប្រែកម្រិតថ្នាំត្រូវប្រើ ឬធ្វើតេស្តសាកល្បងមួយចំនួនមុនប្រើ។ ថ្នាំ Cephalexin ប្រភេទទឹកមានជាតិស្ករ ដូចនេះអាចប៉ះពាល់ដល់អ្នកជំងឺទឹកនោមផ្អែម។
៥- មានសុវត្ថិភាពចំពោះស្រ្តីមានផ្ទៃពោះ និងបំបៅដោះកូនទេ?
រហូតមកដល់ពេលនេះនៅមិនទាន់មានការសិក្សាណាមួយ ទៅលើស្ត្រីដែលអាចបញ្ជាក់បានពីគ្រោះថ្នាក់នៃការប្រើថ្នាំ Cephalexin នៅអំឡុងមានផ្ទៃពោះ ឬពេលបំបៅដោះកូននៅឡើយទេ។ គួរតែពិភាក្សាជាមួយគ្រួពេទ្យជំនាញ ដើម្បីបានដឹងពីគុណសម្បត្តិ ឬផលប៉ះពាល់ផ្សេងៗ មុនពេលប្រើថ្នាំនេះ។ ថ្នាំនេះស្ថិតនៅក្នុងគ្រោះថ្នាក់កម្រិត C ដោយយោងតាមរដ្ឋបាលចំណីអាហារ និងឱសថរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក(FDA)។
ចំណាត់ថ្នាក់កម្រិតគ្រោះថ្នាក់នៃថ្នាំទៅលើស្ត្រីមានផ្ទៃពោះរបស់ FDA មានដូចខាងក្រោម៖
– A = គ្មានគ្រោះថ្នាក់
– B = គ្មានគ្រោះថ្នាក់ ក្នុងការសិក្សាមួយចំនួន
– C = អាចមានគ្រោះថ្នាក់ខ្លះៗ
– D = មានភស្តុតាងជាវិជ្ជមានថាមានគ្រោះថ្នាក់
– X = ហាមប្រើ
– N = មិនមានព័ត៌មាន។
ស្វែងយល់ពីផលរំខាន
៦- ផលរំខានមានអ្វីខ្លះ?
ត្រូវប្រញាប់ទាក់ទងទៅគ្រូពេទ្យបើ ប្រើហើយអ្នកជំងឺមានបញ្ហាប្រតិកម្មដូចជា ចេញកន្ទាលត្រអាក ពិបាកដកដង្ហើម ហើមមុខ បបូរមាត់ អណ្តាត និងងបំពង់ក ។
ឈប់ប្រើថ្នាំ Cephalexin ភ្លាម ហើយទាក់ទងទៅគ្រូពេទ្យ បើមានបញ្ហាប្រតិកម្មធ្ងន់ធ្ងរដូចជា៖
– រាក (រាកទឹក ឬមានឈាម)
– ប្រកាច់
– ក្តៅខ្លួន ឈឺក និងឈឺក្បាល មានពងបែក របកស្បែក និងចេញកន្ទួលក្រហមលើស្បែក។
– ស្បែកស្លេក ឬចេញពណ៌លឿង ទឹកនោមពណ៌ខ្មៅ ក្តៅខ្លួន វង្វេងវង្វាន់ ឬអស់កម្លាំង
– ងាយជាំ ឬហូរឈាម កម្លាំងចុះខ្សោយខុសធម្មតា
– ឆេវឆាវ ស្រមើស្រមៃផ្តេសផ្តាស
– បត់ជើងតូចតិចជាងធម្មតា ឬមិនបត់ជើងសោះ។
ផលរំខានដែលមិនសូវធ្ងន់ធ្ងរមួយចំនួនទៀតដូចជា៖
– ក្អួត រាក
– វិលមុខ ល្ហិតល្ហៃ
– ឈឺសន្លាក់
– រមាស់ទ្វារមាស ឬមានធ្លាក់ស។
មនុស្សគ្រប់គ្នា មិនប្រាកដថាមានរោគសញ្ញាដូចគ្នាទាំងអស់ទេ នៅអាចមានរោគសញ្ញាផ្សេងទៀត ហេតុនេះបើមានចម្ងល់ អាចពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យ ឬឱសថការីបន្ថែម។
ស្វែងយល់ពីអន្តរកម្មថ្នាំ
៧– អន្តរកម្មថ្នាំ
ថ្នាំយើងកំពុងប្រើមួយចំនួន អាចធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ប្រសិទ្ធភាព Cefalexin ឬបង្កើនផលប៉ះពាល់នៃថ្នាំកាន់តែច្រើន។ ដើម្បីចៀសវាងអន្តរកម្មពីថ្នាំនេះ គួររក្សាទុកបញ្ជីឈ្មោះថ្នាំទាំងអស់យើងកំពុងប្រើ ទាំងមាន ឬគ្មានវេជ្ជបញ្ជា និងផលិតផលពីរុក្ខជាតិ យកបញ្ជីនោះទៅឲ្យវេជ្ជបណ្ឌិត ឬឱសថការីពិនិត្យមើល។ ដើម្បីសុវត្ថិភាព កុំចាប់ផ្ដើមប្រើ ឬឈប់ប្រើ ផ្លាស់ប្ដូរកម្រិតថ្នាំដោយគ្មានការណែនាំ និងយល់ព្រមពីវេជ្ជបណ្ឌិតឲ្យសោះ។
យើងមិនគួរប្រើថ្នាំនេះជាមួយ Cholestyramine ឬ Metformin ទេ ព្រោះកាន់តែងាយមានផលរំខាននៃថ្នាំ។ បើមានករណីចាំបាច់ណាមួយ នោះគ្រូពេទ្យនឹងដូរនូវកម្រិតថ្នាំ ឬពេលត្រូវប្រើថ្នាំទាំង២មុខនេះ។
៨- អន្តរកម្មជាមួយអាហារ ឬគ្រឿងស្រវឹង
អាហារ និងគ្រឿងស្រវឹងអាចធ្វើឲ្យដំណើរការរបស់ថ្នាំ មានការប្រែប្រួល អាចធ្វើឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់ ឬផលប៉ះពាល់កាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ។ ត្រូវពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យ ឬឱសថការីដើម្បីដឹងពីប្រភេទអាហារ និងគ្រឿងស្រវឹងទាំងនោះ មុនប្រើថ្នាំ។
៩- អន្តរកម្មជាមួយសុខភាព
Cefalexin អាចមានអន្តរកម្មជាមួយបញ្ហាសុខភាពមួយចំនួនធ្វើឲ្យស្ថានភាពសុខភាពកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ ឬប្រសិទ្ធភាពថ្នាំធ្លាក់ចុះ។ សំខាន់បំផុត ត្រូវប្រាប់គ្រូពេទ្យគ្រាប់បញ្ហាសុខភាពយើងកំពុងមានបច្ចុប្បន្នដូចជា៖
– រលាកពោះវៀនធំ
– រាកធ្ងន់ធ្ងរ (ត្រូវប្រើថ្នាំនេះដោយប្រុងប្រយ័ត្ន ព្រោះវាអាចធ្វើឲ្យអ្នកមានស្ថានភាពធ្ងន់ធ្ងរបាន)
– ជំងឺតម្រងនោម (ប្រើដោយប្រុងប្រយ័ត្ន ព្រោះឥទ្ធិពលថ្នាំអាចខ្លាំងជាងធម្មតាដោយសារជាតិថ្នាំបញ្ចេញចោលតាមតម្រងនោមយឺតជាងធម្មតា)។
ស្វែងយល់ពីកម្រិតថ្នាំ
ព័ត៌មានទាំងនេះ មិនបានរាប់ជាការណែនាំរបស់គ្រូពេទ្យនោះទេ។ ត្រូវតែពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យ ឬឱសថការី មុនប្រើថ្នាំប្រភេទនេះ។
១០- មនុស្សពេញវ័យត្រូវប្រើថ្នាំកម្រិតណា?
បង្ការរលាកសាច់ដុំបេះដូងបង្កដោយពួកបាក់តេរី (Bacterial Endocarditis prophylaxis)៖ លេប ២ក្រាម ១ ម៉ោងមុនពេលចាប់ផ្តើមការព្យាបាល។
– ព្យាបាលជំងឺរលាកតម្រងនោម (Cystitis)៖ លេប ២៥០មិល្លីក្រាម រៀងរាល់ ៦ម៉ោង ឬ ៥០០មិល្លីក្រាម រៀងរាល ១២ម៉ោង រយៈពេលពី ៧-១៤ ថ្ងៃ។
- ជំងឺរលាកត្រចៀកកណ្តាល (Otitis Media)៖ លេប ៥០០មិល្លីក្រាម រៀងរាល់ ៦ម៉ោង រយៈពេល១០-១៤ថ្ងៃ
– ជំងឺរលាកបំពង់ក (Pharyngitis)៖ លេប ២៥០មិល្លីក្រាម រៀងរាល់ ៦ម៉ោង ឬ ៥០០មិល្លីក្រាម រៀងរាល់ ១២ម៉ោង។
– ការឆ្លងរោគនៅស្បែក៖ លេប ២៥០មិល្លីក្រាម រៀងរាល់ ៦ម៉ោង ឬ៥០០មិល្លីក្រាម រៀងរាល់ ១២ ម៉ោង។
- ជំងឺរលាកឆ្អឹង (Osteomyelitis)៖ លេប ៥០០មិល្លីក្រាម រៀងរាល់ ៦ ម៉ោង។
ការព្យាបាលគួរបន្តដល់ ៤-៦ សប្តាហ៍ អាស្រ័យលើមូលហេតុ និងភាពធ្ងន់ធ្ងរនៃការឆ្លងរោគ។ ព្យាបាលជំងឺរលាកឆ្អឹងរ៉ាំរ៉ៃ ត្រូវបន្តប្រើថ្នាំរហូតដល់ ១-២ ខែថែមទៀត ហើយយកល្អគួរតែវះកាត់លាងសម្អាតរបួសចេញ។
- រលាកក្រពេញប្រូស្តាត៖ លេប ៥០០មិល្លីក្រាម រៀងរាល់ ៦ម៉ោង រយៈពេល ១៤ ថ្ងៃ។
– ជំងឺរលាកតម្រងនោម (Pyelonephritis)៖ លេប ៥០០មិល្លីក្រាម រៀងរាល់ ៦ម៉ោង រយៈពេល ១៤ ថ្ងៃ។
- ការឆ្លងរោគផ្លូវដង្ហើមផ្នែកខាងលើ៖ លេប ២៥០-៥០០ មិល្លីក្រាម រៀងរាល់ ៦ម៉ោង រយៈពេល ៧-១០ ថ្ងៃ។
- ការបង្ករោគដោយពួកបាក់តេរី៖ លេប ២៥០-៥០០ មិល្លីក្រាម រៀងរាល់ ៦ម៉ោង ហើយការព្យាបាលនេះគួរបន្តដល់ ៧-២១ ថ្ងៃ អាស្រ័យលើមូលហេតុ និងភាពធ្ងន់ធ្ងរនៃការឆ្លងរោគ។
១១- ក្មេងត្រូវប្រើកម្រិតណា?
- ជំងឺអំបៅអំបែក៖ លេប ១២,៥-២៥ មិល្លីក្រាម/គីឡូ រៀងរាល់ ៦ ម៉ោង។
– រលាកបំពង់ក៖ អាយុលើសពី ១ឆ្នាំ រលាកបំពង់ក បង្កដោយមេរោគ Streptococcal លេប ១២,៥-២៥ មិល្លីក្រាម/គីឡូ រៀងរាល់ ១២ ម៉ោង។
- ការឆ្លងរោគលើស្បែក៖ លេប ១២,៥-២៥មិល្លីក្រាម/គីឡូ រៀងរាល់ ១២ ម៉ោង។
– រលាកសាច់ដុំបេះដូងបង្កដោយពួកបាក់តេរី (Bacterial Endocarditis prophylaxis) សម្រាប់អ្នកជំងឺមានប្រតិកម្មជាមួយថ្នាំ penicillin៖ លេប ៥០ មិល្លីក្រាម/គីឡូ (អតិបរមា ២ក្រាម) តែម្ដងគត់ ឲ្យបាន ១ម៉ោងមុនពេលចាប់ផ្តើមការព្យាបាល។
១២- មានទម្រង់បែបណាខ្លះ?
Cefalexin មានទម្រង់ និងកម្រិតថ្នាំដូចខាងក្រោម៖
– ថ្នាំគ្រាប់លេប៖ ២៥០មិល្លីក្រាម ៥០០ មិល្លីក្រាម
– ថ្នាំគ្រាប់លេបមានសំបក (ខេបស៊ុល)៖ ២៥០មិល្លីក្រាម ៥០០មិល្លីក្រាម និង ៧៥០ មិល្លីក្រាម
– ថ្នាំម្សៅសម្រាប់លាយទឹក (Powder for suspension)៖ ១២៥មិល្លីក្រាម/៥ មិល្លីលីត្រ ២៥០មិល្លីក្រាម/៥មិល្លីលីត្រ។
១៣- ករណីបន្ទាន់ ឬប្រើថ្នាំលើសកម្រិត
សូមទូរសព្ទទៅផ្នែកសង្គ្រោះបន្ទាន់ ១១៩ ឬប្រញាប់ទៅមន្ទីរពេទ្យនៅជិតបំផុត។
១៤- ករណីភ្លេចប្រើថ្នាំ
បើភ្លេចប្រើថ្នាំ សូមប្រើភ្លាម ប៉ុន្តែបើកៀកពេលត្រូវប្រើថ្នាំបន្ទាប់ ត្រូវរំលងថ្នាំភ្លេចនោះ ប្រើថ្នាំតាមពេលត្រូវប្រើបន្តបានហើយ កុំប្រើថ្នាំពីរកម្រិតក្នុងពេលតែមួយ។
ក្នុងករណីមានសំណួរ ឬមន្ទិលសង្ស័យជុំវិញសុខភាពអ្នកជម្រើសល្អបំផុត សូមពិគ្រោះ និងប្រឹក្សាយោបល់ផ្ទាល់ជាមួយពេទ្យជំនាញ។ Hello Health Group មិនចេញវេជ្ជបញ្ជា មិនធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឬព្យាបាលជូនទេ៕
[embed-health-tool-bmi]
