និយមន័យ
១- អ្វីជាជំងឺខ្សោយផ្លូវដង្ហើមស្រួចស្រាល?
ចង់ចាកចេញពី Hellokrupet?
ប្រាកដហើយថា អ្នកចង់ចាកចេញ?
Acute Respiratory Failure (ខ្សោយផ្លូវដង្ហើម)
ខ្សោយផ្លូវដង្ហើមស្រួចស្រាវ ជាជំងឺកើតឡើងពេលមានទឹកដក់ក្នុងថង់ទងសួត ធ្វើឲ្យសួតមិនអាចបញ្ជូនអុកស៊ីហ្សែនចូលក្នុងចរន្តឈាម ជាហេតុនាំឲ្យសរីរាង្គមិនអាចទទួលអុកស៊ីហ្សែនគ្រប់គ្រាន់ ធ្វើឲ្យកាបូនឌីអុកស៊ីតកើនឡើងក្នុងឈាម។ កត្តានេះនាំឲ្យពិបាកផ្លាស់ប្តូររវាង អុកស៊ីហ្សែន និងកាបូនឌីអុកស៊ីត ក្នុងសរសៃឈាមតូចឆ្មារលើថង់ទងសួត។ ស្ថានភាពរបៀបនេះ អាចលេចឡើងក្នុងកម្រិតស្រួចស្រាវ ឬធ្ងន់ធ្ងរ ពេលខ្លះអាចឈានដល់ស្លាប់ក៏មាន បើមិនព្យាបាលឲ្យទាន់ពេលវេលា។
រោគសញ្ញា
២- រោគសញ្ញាមានអ្វីខ្ល?
រោគសញ្ញានៃជំងឺ អាស្រ័យកម្រិតសារធាតុអុកស៊ីហ្សែន និងឧស្ម័នកាបូនិក ក្នុងឈាម និងមូលហេតុបណ្ដាលឲ្យប្រតិកម្មផ្លាស់ប្តូររវាងឧស្ម័នទាំង ២ ថយចុះ។ បើយើងចាល់ឧស្ម័នកាបូនិកច្រើនក្នុងឈាម អាចធ្វើឲ្យយើងជួបប្រទះរោគសញ្ញាដូចជា៖
– វង្វេងវង្វាន់
– ដង្ហើមញាប់ខុសធម្មតា។
ហើយក្នុងករណីអុកស៊ីហ្សែនចុះខ្សោយវិញ គឺអាចបណ្តាលឲ្យ៖
– បាត់ស្មារតី
– អស់កម្លាំង
– ថប់អារម្មណ៍
– ពិបាកដកដង្ហើម
– បែកញើសពេញខ្លួន
– បេះដូងដើរញាប់ខុសប្រក្រតី
– ឡើងស្វាយ មុខ ចុងដៃ ចុងជើង និងបបូរមាត់។
មនុស្សគ្រប់រូប អាចមានសញ្ញាផ្សេងៗគ្នា ដូច្នេះគួរទៅពិគ្រោះយោបល់ជាមួយគ្រូពេទ្យប្រសិនបើមានអាការៈប្លែកឬធ្ងន់ធ្ងរ។
មូលហេតុបង្ក
៣- អ្វីជាមូលហេតុបង្ក?
ជំងឺនេះអាចបណ្តាលមកពីមូលហេតុជាច្រើន ប៉ុន្តែមូលហេតុបង្កជួបប្រទះញឹកញាប់មានដូចជា៖
– ការបង្ករោគក្នុងសួត៖ ភាគច្រើនឧស្សាហ៍ជួបជាងគេ។
– ជំងឺដាច់សរសៃឈាមខួរក្បាល៖ ផលវិបាកបណ្ដាលមកពីជំងឺនេះអាចបង្កឲ្យមានវិបត្តិដង្ហើមដូចគ្នា។
– ថ្នាំញៀននិងស្រា៖ ក្នុងយើងកំពុងប្រើប្រាស់ថ្នាំញៀន និងផឹកស្រាជោគជាំ នាំឲ្យខួរក្បាលអាចស្ពឹក ធ្វើឲ្យមានវិបត្តិដកដង្ហើម។
– ស្ទះដង្ហើម៖ ពេលបំពង់ខ្យល់ស្ទះ បង្កឲ្យការស្រូបយក អុកស៊ីហ្សែន ថយចុះ អាចបង្កមកពីជំងឺមួយចំនួន ដូចជា ជំងឺស្ទះផ្លូវដង្ហើមរ៉ាំរ៉ៃដោយការជក់បារី និងជំងឺហឺត ជាដើម។ ព្រោះពេលធ្វើទុក្ខម្ដងៗ ផ្លូវដង្ហើមយើងនឹងរួមតូច។
– របួស៖ ដកដង្ហើម ទទួលបញ្ជាពីខួរក្បាល បើមានការខូចខាតប្រព័ន្ធប្រសាទ ឬសរសៃវិញ្ញាណណាមួយ ដូចជា ឆ្អឹងកងជាដើមនោះ អាចធ្វើឲ្យការដកដង្ហើមមិនបានល្អដូចគ្នា។ មួយទៀតរបួសនៅលើឆ្អឹងជំនីរ ក៏អាចបង្កផលវិបាកដកដង្ហើមចេញចូលផងដែរ។
– វិបត្តិដង្ហើមស្រួចស្រាល (ARDS)៖ មូលហេតុបង្ក ឲ្យយើងស្រូបយកអុកស៊ីហ្សែនកាន់តែតិចដូចជា ជំងឺរលាកសួត រលាកលំពែង រងរបួសប្រអប់ទ្រូងធ្ងន់ធ្ងរ ឆ្លងរោគក្នុងឈាម របួសខួរក្បាលធ្ងន់ធ្ងរ ខូចសួតដោយសារស្រូបផ្សែងបារី និងសារធាតុគីមីជាដើម។
កត្តាប្រឈម
៤- អ្វីខ្លះជាកត្តាប្រឈម?
មានកត្តាប្រឈមជាច្រើនដែលធ្វើឲ្យអ្នកជំងឺស្ថិតក្នុងហានិភ័យជំងឺផ្លូវដង្ហើមប្រភេទនេះ ដូចជា៖
– ជក់បារីផឹកស្រា
– ប្រព័ន្ធភាពស៊ាំថយចុះ
– ប្រវត្តិគ្រួសារធ្លាប់កើតជំងឺសួត
– របួសលើឆ្អឹងខ្នង ខួរក្បាល និងប្រអប់ទ្រូង
– មហារីកសួត ឬជំងឺស្ទះផ្លូវដង្ហើមរ៉ាំរ៉ៃ ជំងឺហឺតជាដើម។
រោគវិនិច្ឆ័យ និងការព្យាបាល
ព័ត៌មាននេះមិនអាចយកទៅប្រើប្រាស់គ្រប់ប្រភេទជំងឺទេ។ គួរពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យជំនាញសម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម។
៥- គួរធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យដោយវិធីណា?
ដើម្បីធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យបាន វាស់កម្រិតឧស្ម័នក្នុងឈាមនឹងត្រូវធ្វើ ដើម្បីដឹងច្បាស់ពីកម្រិតអុកស៊ីហ្សែន និងកាបូនឌីអុកស៊ីត។ ធម្មតាការវាស់ ធ្វើឡើងដោយស្ទាបជីពចរនៅកដៃ ពេលខ្លះអាចស្ទាបនៅក្រលៀន ករណីជីពចរនៅកដៃពិបាករក ឬខ្សោយ។ ក្រោយកំណត់បានកម្រិតឧស្ម័នក្នុងឈាម គ្រូពេទ្យអាចនឹងត្រូវការធ្វើតេស្តមួយចំនួនដូចជា៖
– ថតកាំរស្មីអ៊ិច សួត (chest X-ray)៖ ដើម្បីរកមើលក្រែងមានសញ្ញាបង្ករោគ មានដុំ ឬមានដក់ទឹកក្នុងស្រោមសួត។
– តេស្តឈាម៖ ដើម្បីរាប់គ្រាប់ឈាម មើលមុខងារថ្លើម និងតម្រងនោម អាចដឹងពីជំងឺមួយចំនួនទៀតដូចជាជំងឺស្លេកស្លាំង។
– Troponin test៖ ឲ្យយើងដឹងពីរបួសសាច់បេះដូង ក្នុងពេលថ្មីៗ ព្រោះថាក៏អាចបង្កឲ្យមានវិបត្តិដង្ហើមផងដែរ។
– មើលមុខងារក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត៖ បើសិនមិនអើពើ ពេលក្រពេញមានជំងឺ មិនបានព្យាបាល អាចឲ្យឧស្ម័នកាបូនិចកើនឡើងឆាប់រហ័ស។
– ស្ពីរ៉ូមេទ្រី(spirometry)៖ គេប្រើសម្រាប់វាស់ចំណុះខ្យល់ គិតជាមាឌ សួតអាចផ្ទុកបាន និងតាមដានស្ថានភាពរ៉ាំរ៉ៃនៃជំងឺ។
– អេកូបេះដូង៖ អាចឲ្យយើងដឹងមូលហេតុបង្កដោយបេះដូង ដូចជា ខ្សោយបេះដូង ឬប្រឹសបេះដូង បិទមិនជិតជាដើម។
៦- ព្យាបាលដោយវិធីណា?
វិធីព្យាបាល គឺមានច្រើនជម្រើស ប៉ុន្តែផ្អែកសំខាន់លើស្ថានភាពជំងឺដូចជា៖
– អាចព្យាបាលដោយប្រើថ្នាំបំបាត់ការឈឺចាប់ ឬថ្នាំសម្រួលដល់ការដកដង្ហើម។
– អាចដកដង្ហើមបានដោយខ្លួនឯង មិនសូវខ្វះអុកស៊ីហ្សែន មិនចាំបាច់ប្រើអុកស៊ីហ្សែនជំនួយនោះទេ អាចរង់ចាំភាពធូរស្រាលឡើងនៅពេលក្រោយ។
– បើមិនអាចដកដង្ហើម គ្រូពេទ្យអាចដាក់សុងតាមច្រមុះជាមួយប្រដាប់ជំនួយដង្ហើមសិប្បនិម្មិត។
ករណីត្រូវការជំនួយដង្ហើមសិប្បនិម្មិតរយៈពេលយូរ គ្រូពេទ្យអាចចោះបំពង់ខ្យល់បន្ថែមទៀត (Tracheostomy)។
ផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់រស់នៅ
៧- ទម្លាប់រស់នៅ
ផ្លាស់ប្តូរការរស់នៅ និងវិធីព្យាបាលនៅផ្ទះ ដូចជា កុំផឹកស្រា កុំប្រើគ្រឿងញៀន ឈប់ជក់បារី អាចជួយឲ្យសុខភាពយើងប្រសើរ។
ក្នុងករណីមានសំណួរឬមន្ទិលសង្ស័យជុំវិញសុខភាពអ្នក ជម្រើសល្អបំផុត សូមពិគ្រោះនិងប្រឹក្សាយោបល់ផ្ទាល់ជាមួយពេទ្យជំនាញ។ Hello Health Group មិនចេញវេជ្ជបញ្ជា មិនធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឬព្យាបាលជូនទេ៕
Hello Health Group និង “Hello គ្រូពេទ្យ” មិនចេញវេជ្ជបញ្ជា មិនធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឬព្យាបាលជូនទេ៕
ប្រភព
Acute Respiratory Failure. https://www.healthline.com/health/acute-respiratory-failure#causes. Accessed August 7, 2018.
Respiratory Failure. https://patient.info/health/respiratory-failure-leaflet. Accessed August 7, 2018.
Share