និយមន័យ
១- អ្វីទៅជាតេស្តរបេងលើស្បែក?
Tuberculin Skin Test (តេស្តរបេងនៅលើស្បែក)
ត្រួតពិនិត្យដោយ វេជ្ជ. ចាន់ ស៊ីណេត · មន្ទីរពេទ្យបង្អែកមិត្តភាពកម្ពុជា-ចិន សែនសុខ
តេស្តរបេងលើស្បែក ធ្វើឡើងដើម្បីរកមើលជំងឺរបេង តាមរយៈការចាក់អង់ទីហ្សែនមេរោគរបេង នៅស្រទាប់ផ្នែកខាងលើស្បែកត្រង់ដើមដៃ។ បើយើងមានមេរោគរបេង កន្លែងចាក់នឹងចេញពណ៌ក្រហមកន្ទួលរឹងក្នុងអំឡុងពេល ២ថ្ងៃ។
អង់ទីហ្សែនមេរោគរបេង ប្រើក្នុងតេស្តនេះហៅថា Purified Protein Derivative (PPD)។ តេស្តនេះ ត្រូវចាត់ទុកជាវិធីសាស្ត្រល្អមួយ គ្រូពេទ្យច្រើនធ្វើតេស្តពេលយើងមានចេញរោគសញ្ញាមួយចំនួន ក៏ដូចជាពេលថតកាំរស្មីអ៊ិចសួត ហើយសង្ស័យមានកើតជំងឺរបេង។
តេស្តរបេងលើស្បែក មិនអាចឲ្យអ្នកដឹងពីរយៈពេល និងដំណាក់កាលរបស់ជំងឺទេ។
២- ហេតុអ្វីត្រូវធ្វើតេស្តនេះ?
គ្រូពេទ្យនឹងសម្រេចធ្វើតេស្តនេះក្នុងករណីមួយចំនួនដូចជា៖
– នៅក្បែរអ្នកជំងឺរបេង
– ធ្វើការនៅខាងផ្នែកថែទាំសុខភាព
– ប្រព័ន្ធភាពស៊ាំថយចុះ ដោយសារថ្នាំប្រឆាំងរលាក ឬជំងឺផ្សេងៗដូចជា មហារីក ឬជំងឺអេដស៍។
ស្វែងយល់មុនធ្វើតេស្ត
៣- គួរដឹងអ្វីខ្លះមុនធ្វើតេស្តរបេងលើស្បែក?
លទ្ធផលតេស្តរបេងលើស្បែកតែមួយ មិនអាចកំណត់ថាយើងមានជំងឺរបេងបានទេ។ នៅពេលតេស្តរបេងលើស្បែកវិជ្ជមាន យើងត្រូវធ្វើតេស្តមួយចំនួនផ្សេងទៀតដូចជា ថតកាំរស្មីអ៊ិចសួត ពិនិត្យកំហាក ពិនិត្យ និងបណ្តុះកោសិកា ដើម្បីបញ្ជាក់ពិតជាមានជំងឺរបេង ឬអត់។ ប្រសិនជាគ្រូពេទ្យរកឃើញ តេស្តរបេងលើស្បែក និងថតកាំរស្មីអ៊ិចសួតវិជ្ជមាន មានន័យថាយើងមានមេរោគរបេង ប៉ុន្តែមិនអាចចម្លងទៅអ្នកដទៃបានទេ (latent TB)។
ក្នុងករណីតេស្តលើកទី ១ អវិជ្ជមាន ការធ្វើតេស្តលើកទី ២ អាចនឹងត្រូវធ្វើនៅ ២-៣ សប្តាហ៍បន្ទាប់ ហើយលទ្ធផលអាចក្លាយជាវិជ្ជមានវិញ ព្រោះទោះជាយើងមិនបានឆ្លងរោគអំឡុងពេលធ្វើតេស្តក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែលទ្ធផលនេះមានន័យថា យើងអាចឆ្លងមេរោគរបេងកាលពីច្រើនឆ្នាំមុន ឬធ្លាប់បានចាក់វ៉ាក់សាំង BCG ពីមុន។
ករណីខ្លះ គ្នាយើងចំនួនមិនមានប្រតិកម្មជាមួយតេស្តរបេងលើស្បែកទេ ទោះបីជាមានជំងឺរបេងក៏ដោយ។
ដំណើរការធ្វើតេស្ត
៤- គួរត្រៀមខ្លួនបែបណា?
មិនចាំបាច់ត្រៀមអ្វីច្រើនសម្រាប់ធ្វើតេស្តរបៀបនេះទេ ដោយគ្រាន់តែប្រាប់គ្រូពេទ្យបើ ធ្លាប់ធ្វើតេស្ត (PPD skin test) មានលទ្ធផលវិជ្ជមាន ព្រោះមិនចាំបាច់ធ្វើតេស្តម្តងទៀត លុះត្រាតែយើងមានអាការៈមិនប្រក្រតីណាមួយ។
គួរប្រាប់គ្រូពេទ្យ បើធ្លាប់ប្រើប្រាស់ថ្នាំពីមុន ឬកំពុងប្រើប្រាស់ ដូចជាថ្នាំ ស្តេរ៉ូអ៊ីត (ថ្នាំប្រឆាំងការរលាក) ព្រោះអាចប៉ះពាល់ដល់ប្រពន្ធ័ភាពស៊ាំ នាំឲ្យលទ្ធផលតេស្តមិនត្រឹមត្រូវ។
បើធ្លាប់ចាក់វ៉ាក់សាំងការពារជំងឺរបេង BCG គួរតែប្រាប់ពេទ្យដូចគ្នា។
៥- មានអី្វកើតឡើងអំឡុងពេលធ្វើតេស្ត?
ពេលធ្វើតេស្តរបេងលើស្បែក យើងត្រូវអង្គុយ រួចលើកដើមដៃដាក់ផ្ងារឡើង ហើយកន្លែងចាក់ ត្រូវតែស្អាត និងស្ងួត។ បន្ទាប់មក គ្រូពេទ្យនឹងចាក់អង់ទីហ្សែនជំងឺរបេងចូលទៅក្នុងស្រទាប់ក្រោមស្បែករហូតដល់ឡើងដុំពកតូច រួចគូសជារង្វង់ជុំវិញកន្លែងបានចាក់ និងហាមរុំនៅកន្លែងមានរបួស។
៦- មានអី្វកើតឡើងបន្ទាប់ពីធ្វើតេស្តរួច?
ត្រូវទៅជួបគ្រូពេទ្យ ២-៣ ថ្ងៃក្រោយពេលធ្វើតេស្ត។
លទ្ធផល
៧- លទ្ធផលតេស្ត
ឡើងក្រហមនៅលើស្បែក មានន័យថាយើងមិនមានឆ្លងមេរោគរបេងទេ ទាល់តែលេចចេញដុំពកក្រហមរឹង ទើបបញ្ជាក់ថាយើងមានមេរោគរបេង។ ទំហំដុំពក (មិនមែនតំបន់ក្រហម) អាចវាយតម្លៃលទ្ធផលបានក្រោយ ២-៣ ថ្ងៃ។
លទ្ធផលតេស្តអាស្រ័យលើកត្តាប្រឈមមេរោគរបេង។ បើយើងមានកត្តាប្រឈមខ្ពស់ នោះដុំពកតូចអាចជាសញ្ញាឆ្លងមេរោគ។ ដោយឡែក ចំពោះគ្នាយើងមានកត្តាប្រឈមទាប ទាល់តែមានដុំពកធំទើបជាសញ្ញាឆ្លងមេរោគនេះ។
កត្តាប្រឈមខ្ពស់៖
– គ្នាយើងមានកត្តាប្រឈមខ្ពស់ បើសិនជាមានផ្ទុកមេរោគអេដស៍ ប៉ះពាល់ផ្ទាល់ជាមួយអ្នកកើតរបេង មានបណ្តុំរោគសញ្ញា ឬថតកាំរស្មីអ៊ិចបង្ហាញថាមានជំងឺរបេង។ ក្រៅពីនេះមាន គ្នាយើងប្រើថ្នាំ កតទីកូស្តេរ៉ូអ៊ីត រយៈពេលយូរ ឬមានដុំសាច់ Tumor necrosis factor-alpha antagonists ធ្លាប់ព្យាបាលជំងឺរលាកសន្លាក់ និងជំងឺ Crohn’s disease ជាដើម។
កត្តាប្រឈមមធ្យម៖
– មានចំពោះគ្នាយើងឧស្សាហ៍ផ្លាស់ប្តូរលំនៅដ្ឋាន ឬធ្វើដំណើរ ទៅប្រទេស និងតំបន់មានអត្រាជំងឺរបេងខ្ពស់ ប្រើប្រាស់ថ្នាំចាក់ខុសច្បាប់ បុគ្គលិកមន្ទីរពេទ្យ គិលានុបដ្ឋាយិកាបម្រើតាមផ្ទះ សាលារៀន ពន្ធនាគារ ក្មេងអាយុក្រោម ៤ឆ្នាំ និងចន្លោះពី ៤-១៨ ឆ្នាំ (កាន់តែងាយប្រឈមហានិភ័យខ្ពស់ពេលធំពេញវ័យ) និងជនអនាថា។ នៅមានកត្តាមួយចំនួនទៀត ប្រឈមកើតជំងឺរបេង ដូចជា ទំងន់ទាបជាងទំងន់រាងកាយ ស្មើ ឬច្រើនជាង ១០ភាគរយ គ្នាយើងមានជំងឺខ្សោយតម្រងនោម ទឹកនោមផ្អែម មហារីកឈាម មហារីក ធ្លាប់ធ្វើការវះកាត់ក្រពះ (Gastrectomy)។
កត្តាប្រឈមទាប៖
– មិនដែលប៉ះពាល់ជាមួយអ្នកកើតជំងឺរបេង។ ប្រតិកម្មតេស្តវិជ្ជមាន ជាធម្មតាមើលឃើញក្នុងរយៈពេល ១ សប្តាហ៍។
លទ្ធផលតេស្តរបេងលើស្បែកចែកចេញពី ២៖
ធម្មតា (លទ្ធផលអវិជ្ជមាន)
– គ្មានដុំពកនៅកន្លែងធ្វើតេស្ត ឬដុំពកមានទំហំតូចជាង ៥ មីលី្លម៉ែត្រ។
មិនធម្មតា (លទ្ធផលវិជ្ជមាន)
– ដុំពកមានទំហំធំជាង ៥មិលី្លម៉ែត្រ (ស្ថិតក្នុងកត្តាប្រឈមខ្ពស់)
– ដុំពកមានទំហំ ១០មិលី្លម៉ែត្រ (ស្ថិតក្នុងកត្តាប្រឈមមធ្យម)
– ដុំពកមានទំហំ ១៥មិលី្លម៉ែត្ររ (ស្ថិតក្នុងកត្តាប្រឈមទាប)
តេស្តរបេងលើស្បែកវិជ្ជមាន មិនមែនមានន័យថាយើងបានឆ្លងនូវមេរោគសកម្មនោះទេ។ តេស្តមិនអាចប្រាប់ថាមេរោគសកម្ម ឬអសកម្មឡើយ ក៏ដូចជាមិនអាចបង្ហាញពីភាពខុសគ្នារវាង ករណីឆ្លងមេរោគរបេង និងការចាក់វ៉ាក់សាំងរបេងដែរ។ ទាមទារការធ្វើតេស្តបន្ថែមទៀត ដូចជា ការថតកាំរស្មីអ៊ិចសួត ពិនិត្យមើលកំហាក ឬធ្វើទាំងពីរ ដើម្បីដឹងច្បាស់មេរោគរបេងសកម្ម ឬយ៉ាងណា។
លទ្ធផលតេស្តរបេងលើស្បែកប្រែប្រួលទៅតាមមន្ទីរពិសោធន៍ និងមន្ទីរពេទ្យនីមួយៗ។
ក្នុងករណីមានសំណួរ ឬមន្ទិលសង្ស័យជុំវិញសុខភាពអ្នក ជម្រើសល្អបំផុត សូមពិគ្រោះ និងប្រឹក្សាយោបល់ផ្ទាល់ជាមួយពេទ្យជំនាញ។ Hello Health Group មិនចេញវេជ្ជបញ្ជា មិនធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឬព្យាបាលជូនទេ៕
Hello Health Group និង “Hello គ្រូពេទ្យ” មិនចេញវេជ្ជបញ្ជា មិនធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឬព្យាបាលជូនទេ៕
ផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្មតើអត្ថបទនេះមានប្រយោជន៍ដែរទេ?
ផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្មផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្មផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម