និយមន័យ
១- អ្វីទៅជាជំងឺ រលាកទងសួតរ៉ាំរ៉ៃ?
ត្រួតពិនិត្យដោយ វេជ្ជ. ចាន់ ស៊ីណេត · ឯកទេសសម្ភព និងរោគស្ត្រី · មន្ទីរពេទ្យបង្អែកមិត្តភាពកម្ពុជា-ចិន សែនសុខ
១- អ្វីទៅជាជំងឺ រលាកទងសួតរ៉ាំរ៉ៃ?
ជំងឺរលាកទងសួត ជាការរលាកបំពង់ទងសួត ដែលនាំខ្យល់ទៅកាន់សួត ខណៈគ្នាយើងមានជំងឺនេះ ជាទូទៅមានអាការៈក្អកញឹកញាប់ មានស្លេស្មក្រាស់ និងគ្មានពណ៌។ ជំងឺរលាកទងសួត អាចជាជំងឺស្រួចស្រាវ ឬរ៉ាំរ៉ៃ។
ជំងឺរលាកទងសួតរ៉ាំរ៉ៃ គឺជាប្រភេទមួយនៃជំងឺស្ទះសួតរ៉ាំរ៉ៃ (COPD – chronic obstructive pulmonary disease) ដែលជាអាការៈរលាកទងសួត នាំឲ្យមានស្លេស្មច្រើន ក្អកញឹកញាប់ និងពិបាកដកដង្ហើម។
២- ជំងឺរលាកទងសួតរ៉ាំរ៉ៃកើតឡើងញឹកញាប់ដែរទេ?
ជំងឺរលាកទងរ៉ាំរ៉ៃ កើតឡើងញឹកញាប់ណាស់ ហើយច្រើនកើតលើស្រីៗ ច្រើនជាងប្រុសៗ និងកើតចំពោះមនុស្សគ្រប់វ័យ។ ប៉ុន្តែយើងអាចគ្រប់គ្រង បង្ការ ជំងឺនេះបាន ដោយកាត់បន្ថយកត្តាគ្រោះថ្នាក់។ ដើម្បីដឹងព័ត៌មានច្រើនជាងនេះ សូមពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យបន្ថែម។
៣- រោគសញ្ញាជំងឺរលាកទងសួតរ៉ាំរ៉ៃមានអ្វីខ្លះ?
រោគសញ្ញានៃជំងឺនេះមានដូចជា៖
– ក្អក
– ស្លេស្ម ពណ៌ ស លឿងក្រមៅ ឬបៃតង
– អស់កម្លាំង
– ពិបាកដកដង្ហើម
– គ្រុនក្ដៅតិចតួច និងគ្រុនរងា
– មិនស្រួលក្នុងទ្រូង
អាចមានរោគសញ្ញាផ្សេងទៀតមិនបានរៀបរាប់ខាងលើ។ ដូចនេះ បើមានក្តីបារម្ភពីរោគសញ្ញាណាមួយ សូមពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យបន្ថែម។
៤- ពេលណាត្រូវទៅជួបពេទ្យ?
គួរជួបគ្រូពេទ្យ បើយើងមានបញ្ហាដូចខាងក្រោម៖
– ក្អកយូរ ច្រើនជាង ៣សប្ដាហ៍
– ក្អក បង្កឲ្យមានបញ្ហាដំណេក
– អាចមានគ្រុនក្ដៅលើ ៣៨ អង្សារសេ
– មានស្លេស្ម គ្មានពណ៌
– ដង្ហើមឮសូរសំឡេងដូចហួច ឬខ្លីៗ។
៥- មូលហេតុបង្កឲ្យកើតជំងឺរលាកទងសួតរ៉ាំរ៉ៃមានអ្វីខ្លះ?
ជំងឺរលាកទងសួតរ៉ាំរ៉ៃ ជាទូទៅបង្កដោយវីរុស ស្រដៀងនឹងវីរុសជំងឺគ្រុនក្ដៅ និងផ្ដាសាយ។ ថ្នាំផ្សះ មិនអាចកម្ចាត់វីរុសបានទេ ដូចនេះថ្នាំប្រភេទនេះ មិនមានប្រសិទ្ធិភាពពេលយើងកើតជំងឺរលាកទងសួតរ៉ាំរ៉ៃដែរ។
ករណីខ្លះ ជំងឺរលាកទងសួតរ៉ាំរ៉ៃ បណ្ដាលមកពីការជក់បារី ការបំពុលបរិយាកាស ធូលី ឬឧស្ម័នពុល ក្នុងបរិយាកាស ឬនៅកន្លែងធ្វើការ ក៏អាចបង្កឲ្យមានជំងឺបានដូចគ្នា។
អត្ថបទពាក់ព័ន្ធ៖
៦- កត្តាប្រឈមអ្វីខ្លះនាំឲ្យកើតជំងឺរលាកទងសួតរ៉ាំរ៉ៃ?
មានកត្តាប្រឈមកើតមានជំងឺរលាកទងសួតរ៉ាំរ៉ៃ មានដូចជា៖
– ជក់បារី៖ ជក់បារី ឬរស់នៅជាមួយអ្នកជក់បារី ប្រឈមខ្ពស់កើតជំងឺរលាកទងសួតស្រួចស្រាវ និងរលាកទងសួតរ៉ាំរ៉ៃ។
– មានប្រព័ន្ធភាពស៊ាំខ្សោយ៖ បញ្ហានេះ អាចបណ្ដាលមកពីជំងឺស្រួចស្រាវផ្សេងទៀត ដូចជា គ្រុនផ្ដាសាយ ឬជំងឺរ៉ាំរ៉ៃផ្សេងៗ ធ្វើឲ្យប្រព័ន្ធភាពស៊ាំកាន់តែចុះខ្សោយ។ ចាស់ជរា ទារក និងក្មេងតូចៗ ងាយកើតមានជំងឺរលាកទងសួតរ៉ាំរ៉ៃជាងគេ។
– ការងារប៉ះពាល់សារធាតុបង្កជំងឺ៖ នេះក៏ជាកត្តាប្រឈមនាំឲ្យកើតជំងឺរលាកទងសួតរ៉ាំរ៉ៃកាន់តែខ្ពស់ បើយើងធ្វើការនៅក្នុងបរិយាកាសមានសារធាតុធ្វើឲ្យប៉ះពាល់សួត ដូចជា គ្រាប់ធញ្ញជាតិ វាយនភណ្ឌ ឬប៉ះពាល់នឹងផ្សែងសារធាតុគីមី។
– ច្រាលទឹកអាស៊ីដក្រពះ៖ អាការៈក្រហាយទ្រូងដោយសារច្រាលអាស៊ីដក្រពះ អាចធ្វើឲ្យរលាកបំពង់ក និងធ្វើឲ្យយើងកាន់តែងាយវិវត្តទៅជារលាកទងសួត។
ព័ត៌មានទាំងនេះ មិនអាចយកទៅប្រើប្រាស់គ្រប់ប្រភេទជំងឺទេ។ គួរពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យជំនាញសម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម។
៧- គួរធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យដោយវិធីណា?
ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ គឺចាប់ផ្ដើមពីពិនិត្យរាងកាយជាមុន ដោយគ្រូពេទ្យនឹងប្រើស្តេតូស្កូប ដើម្បីស្ដាប់សួត និងដង្ហើមឲ្យបានច្បាស់លាស់ ហើយករណីខ្លះ គ្រូពេទ្យអាចនឹងណែនាំធ្វើតេស្តមួយចំនួនដូចជា៖
– ថតកាំរស្មីអ៊ិច (X-ray) ទ្រូង៖ អាចជួយកំណត់រោគវិនិច្ឆ័យ បើយើងមានជំងឺរលាកសួត ជំងឺផ្សេងទៀតបង្កឲ្យក្អក។ ហើយវិធីនេះ គឺសំខាន់ត្រូវតែធ្វើ បើបច្ចុប្បន្នគ្នាយើងមានជំងឺ កំពុងជក់បារីជាប្រចាំ។
– តេស្តកំហាក៖ តេស្តនេះ អាចជួយឲ្យដឹងថា តើអាការៈក្អក ឬជំងឺយើង អាចព្យាបាលដោយថ្នាំផ្សះ ឬយ៉ាងណា។ តេស្តនេះ ក៏អាចដឹងពីសញ្ញាអាលែកហ្ស៊ីបានដូចគ្នា។
– តេស្តមុខងារសួត៖ តេស្តនេះ អាចជួយរកមើលសញ្ញាជំងឺហឺត ឬជំងឺហើមសួត ឬ Emphysema (បង្កដោយសារខ្យល់ចូលក្នុងស្រោមសួត) ។
៨- ព្យាបាលដោយវិធីណា?
មានករណីជាច្រើន ជំងឺរលាកទងសួតស្រួចស្រាវ នឹងជាទៅវិញដោយមិនចាំបាច់ព្យាបាលនៅអំឡុងពេល ២សប្ដាហ៍។ ក្នុងករណីជំងឺរលាកទងសួតរ៉ាំរ៉ៃ គ្រូពេទ្យអាចនឹងចេញវេជ្ជបញ្ជាឲ្យប្រើថ្នាំ ដូចជា ថ្នាំផ្សះ ថ្នាំក្អក ឬថ្នាំហឺត។ប្រសិនបើចាំបាច់។
៩- ទម្លាប់រស់នៅ
ផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់រស់នៅ និងវិធីព្យាបាលនៅផ្ទះ អាចជួយបង្ការ និងគ្រប់គ្រងស្ថានភាពជំងឺបាន ដូចជា៖
– កុំជក់បារី៖ ត្រូវពាក់ម៉ាសមុខ ពេលមានខ្យល់ពុល ឬត្រូវប៉ះពាល់នឹងសារធាតុបង្កជំងឺ ដូចជា ថ្នាំលាប ឬសារធាតុសម្អាតផ្ទះដែលមានក្លិនខ្លាំង។
– គួរប្រើម៉ាស៊ីនផ្ដល់សំណើម៖ ដើម្បីផ្ដល់កម្ដៅ និងសំណើម ជួយបន្ថយអាការៈក្អក និងកាត់ស្លេស្ម ធ្វើឲ្យងាយបញ្ចេញមកក្រៅ។ ត្រូវលាងសម្អាតឧបករណ៍នេះ រៀងរាល់ពេលប្រើប្រាស់ ដើម្បីកុំឲ្យមានបាក់តេរី និងផ្សិត។
– ត្រូវពាក់ម៉ាស់រាល់ពេលចេញក្រៅផ្ទះ៖ បើខ្យល់ត្រជាក់ ធ្វើឲ្យយើងក្អក និងបង្កឲ្យពិបាកដកដង្ហើម សូមប្រើម៉ាសមុខប្រឆាំងអាកាសធាតុត្រជាក់ មុននឹងចេញក្រៅ។
ក្នុងករណីមានសំណួរ ឬមន្ទិលសង្ស័យជុំវិញសុខភាពអ្នក ជម្រើសល្អបំផុត សូមពិគ្រោះ និងប្រឹក្សាយោបល់ផ្ទាល់ជាមួយពេទ្យជំនាញ។ Hello Health Group មិនចេញវេជ្ជបញ្ជា មិនធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឬព្យាបាលជូនទេ៕
បដិសេធ
Hello Health Group និង “Hello គ្រូពេទ្យ” មិនចេញវេជ្ជបញ្ជា មិនធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឬព្យាបាលជូនទេ៕
ត្រួតពិនិត្យដោយ
វេជ្ជ. ចាន់ ស៊ីណេត
ឯកទេសសម្ភព និងរោគស្ត្រី · មន្ទីរពេទ្យបង្អែកមិត្តភាពកម្ពុជា-ចិន សែនសុខ