ក្នុងអំឡុងវ័យលូតលាស់ កូនៗរបស់យើងនឹងប្រែប្រួលច្រើន ហើយមានលូតលាស់គួរឲ្យកត់សំគាល់។ ជាមួយគ្នានោះដែរក៏អាចមានបញ្ហាមួយចំនួន ឬមានបម្រែបម្រួលមិនប្រក្រតីណាមួយកើតមានលើកូនៗរបស់យើងដែរ។ ការស្វែងយល់ និងធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យលើបញ្ហាខុសប្រក្រតីទាំងអស់នោះឲ្យបានលឿនទាន់ពេល គឺជារឿងសំខាន់ខ្លាំងណាស់ដើម្បីទប់ស្កាត់បញ្ហា។
១- ជំងឺអូទីស្សឹម
ជំងឺអូទីស្សឹមគឺជាជំងឺមួយកើតលើខួរក្បាល ដែលធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ផ្នែកទំនាក់ទំនងរបស់ក្មេង ក៏ដូចជាទំនាក់ទំនងជាមួយសង្គមខាងក្រៅដូចគ្នា។ រោគសញ្ញារបស់ជំងឺអូទីស្សឹមអាចបង្ហាញខ្លួនឡើងក្នុងវ័យកុមារ។ ក្មេងកើតអូទីស្សឹមគឺរស់នៅក្នុងភពដាច់ដោយឡែកពីអ្នកដទៃ។ កូនៗដែលកើតជំងឺអូទីស្សឹមមិនអាចវិវត្ដការផ្សាភ្ជាប់ផ្លូវអារម្មណ៍ជាមួយមនុស្សជុំវិញខ្លួនរបស់ពួកគេបានឡើយ។
- ភាសា និងទំនាក់ទំនង៖ ក្មេងកើតអូទីស្សឹមមានសមត្ថិភាពខ្សោយក្នុងការចូលខ្លួននិយាយជាមួយអ្នកដទៃ។ ពាក្យសម្ដីរបស់ក្មេងៗកើតជំងឺនេះអាចនិយាយពាក្យដដែល និងខ្សោយផ្នែកទំនាក់ទំនងតាមរយៈពាក្យសម្ដី។ ក្មេងកើតជំងឺអូទីស្សឹមមិនអាចរៀបពាក្យឬឃ្លាឲ្យត្រូវដើម្បីនិយាយបានទេ ហើយការបញ្ចេញសំឡេងរបស់ពួកគេក៏ខុសប្លែកពីមនុស្សធម្មតាដែរ។ ក្មេងៗទាំងនេះអាចនឹងនិយាយមិនឈប់ និងមិនចង់ស្ដាប់អ្នកផ្សេង ឬអ្នកណាម្នាក់និយាយ។
- ទំនាក់ទំនងក្នុងសង្គម៖ ក្មេងកើតអូទីស្សឹមមានទំនាក់ទំនងដោយប្រើពាក្យសម្ដីខ្សោយ តែប្រើភាសាកាយវិការ ឬប្រើក្រសែភ្នែកជាដើម។ ក្មេងៗទាំងនេះមិនអាចចែករំលែកគំនិត អារម្មណ៍ និងយោបល់របស់ខ្លួនទៅកាន់អ្នកដទៃបានទេ ហើយកាន់តែពិបាកក្នុងការរាប់អានមិត្ដភក្ដិ។ ក្រៅពីនេះក្មេងកើតជំងឺអូទីស្សឹមមិនអាចដឹងអំពីអារម្មណ៍អ្នកដទៃ និងមិនអាចយល់ពីការចង់បានរបស់អ្នកដទៃដែរ។
- អាកប្បកិរិយា៖ ក្មេងកើតអូទីស្សឹមច្រើនធ្វើសកម្មភាពដដែលដូចជាបង្វិលខ្លួន ញាក់ជើង ឬងក់ក្បាលជាដើម។ ដងខ្លួនរបស់ពួកគេនៅមិនស្ងៀមឡើយ។ ក្មេងកើតជំងឺនេះមិនចង់ទទួលស្គាល់របស់អ្វីថ្មីឡើយ ដូចជាញ៉ាំតែអាហារមួយចំនួនដែលខ្លួនស្គាល់ជាដើម។ ក្រៅពីនេះក្មេងកើតអូទីស្សឹមអាចឆាប់មានប្រតិកម្មជាមួយនឹង ភ្លើង សំឡេង និងការប៉ះជាដើម។ ក្មេងៗទាំងនេះអាចគិតស៊ីជម្រៅអំពីអត្ថន័យរបស់រូបភាពអ្វីមួយ តែពួកគេមិនយល់អំពីរូបភាពនោះទេ។
ប្រវត្តិគ្រួសារ បញ្ហាក្នុងខួរក្បាល ភេទរបស់ក្មេង ឬអាយុរបស់ប៉ាម៉ាក់គឺអាចជាផ្នែកមួយធ្វើឲ្យកូនកើតជំងឺអូទីស្សឹមហើយជំងឺអូទីស្សឹមគឺជាជំងឺកើតពេញមួយជីវិត។ ប៉ុន្តែបើប៉ាម៉ាក់អាចដឹងពីជំងឺនេះទាន់ពេលវេលា គឺអាចរកវិធីធ្វើឲ្យការវិវត្ដរបស់ជំងឺនេះមានភាពខុសប្លែកគ្នាដែរ។
អត្ថបទពាក់ព័្ធ៖
- សញ្ញាសម្គាល់ក្មេងកើត អូទីសឹ្សម ម៉ាក់ប៉ាគ្រប់រូបមិនគួររំលង
- កំពុងពពោះ? ត្រូវចេះប្រយ័ត្នប្រយែង តិចអូនៗកើតអូទីស្សឹម
- ក្មេងកើតអូទីស្សឹមអាចព្យាបាលជាទេ?
២- ជំងឺបញ្ចេញសកម្មភាពច្រើនដោយមិនបានគិត(ADHD)
ជំងឺបញ្ចេញសកម្មភាពច្រើនដោយមិនបានគិត(Attention-deficit hyperactivity disorder) គឺជាជំងឺពេញនិយមមួយកើតរ៉ាំរ៉ៃលើកុមារ។ ក្មេងកើត ADHD បានន័យថាខួរក្បាលធ្វើការខុសពីមុខងាររបស់ខ្លួន។ ជំងឺនេះភាគច្រើនកើតលើក្មេងតាំងពីក្មេងរហូតដល់វ័យជំទង់។ ADHD មានចំនួនបីប្រភេទមានដូចជា predominantly inattentive presentation predominantly hyperactive-impulsive និង combined presentation។ ការបែងចែកប្រភេទទាំងអស់នេះគឺពឹងលើរោគសញ្ញាកើតឡើងលើក្មេង។ សញ្ញារបស់ ADHD ភាគច្រើនចាប់ផ្ដើមកើតឡើងលើក្មេងអាយុតិចជាង ១២ឆ្នាំ។ ក្មេងមួយចំនួនរោគសញ្ញារបស់ពួកគេអាចបញ្ហាញឡើងនៅពេលមានអាយុ ៣ឆ្នាំក៏មាន។ សញ្ញារបស់ ADHD អាចខុសគ្នាពីតិចតួចរហូតដល់ធ្ងន់ធ្ងរ ហើយអាចខុសគ្នារវាងក្មេងស្រី និងក្មេងប្រុសថែមទៀតផង។ ក្មេងកើត ADHD អាចមានសញ្ញាដូចជា៖
- និយាយច្រើនពេក
- មិនអាចធ្វើសកម្មភាពអ្វីមួយតាមលំដាប់លំដោយបាន
- មិនអាចផ្ចង់អារម្មណ៍បានយូរ
- ភ្លេចភ្លាំងច្រើន
- មិនអាចរងចាំរហូតដល់វេនរបស់ខ្លួនបាន
- ស្រមើស្រមៃច្រើន
- បាត់បង់របស់របរច្រើន
- អាចរត់លេងនៅកន្លែងដែលមិនគួររត់បាន
- ពិបាកក្នុងការនៅជុំគ្នាជាមួយអ្នកដទៃ
- ពិបាកក្នុងការធ្វើតាមការណែនាំ
- មិនអាចលេងដោយស្ងៀមស្ងាត់បាន
ម៉ាក់ៗមានការប៉ះទង្គិចខួរក្បាល បញ្ហាហ្សែន កូនកើតមកមិនគ្រប់គីឡូ ម៉ាក់សេពគ្រឿងស្រវឹង និងជក់បារីពេលពពោះ ទារកកើតមិនគ្រប់ខែ និងការប៉ះពាល់ជាមួយបរិស្ថានមិនល្អសុទ្ធតែធ្វើឲ្យកូនមានបញ្ហា ADHD បាន។ ទោះបីជា ADHD មិនអាចព្យាបាលបានក្ដី ប៉ុន្តែក៏អាចព្យាបាលដើម្បីកាត់បន្ថយរោគសញ្ញារបស់ក្មេងបានខ្លះៗដែរ។
អត្ថបទពាក់ព័ន្ធ៖
- ហេតុអ្វីបានជាកូនៗខ្លះមានចរិតព្រហើនកោងកាច?
- ចិញ្ចឹមកូនតាមវិធីនេះ ធំឡើងនឹងក្លាយជាមនុស្សរឹងមាំ មានវិន័យក្នុងខ្លួន
- ខ្យល់កខ្វក់អាចបណ្តាលឲ្យកុមារកើតមានជំងឺផ្លូវចិត្ត
៣- ជំងឺថប់បារម្ភ
ជំងឺថប់បារម្ភធ្វើឲ្យក្មេងមានបញ្ហាភ័យខ្លាចដោយមិនសមហេតុផល ឬភ័យខ្លាចខ្លាំង មានអារម្មណ៍មិនស្រួលក្នុងខ្លួន និងស្មុគស្មាញច្រើន។ ក្មេងដែលកើតជំងឺថប់បារម្ភគឺមានសញ្ញាភ័យខ្លាចខ្លាំង ដែលកើតឡើងភ្លាមៗដោយមិនមានសញ្ញាបង្ហាញឲ្យឃើញជាមុន។ ពួកគេក៏អាចបង្ហាញសញ្ញាដទៃផ្សេងទៀតដូចជាភ័យខ្លាចខ្លាំង មានអាកប្បកិរិយានៅមិនសុខ និងមិនអាចធ្វើសកម្មភាពបាន។ ឧទាហរណ៍មួយនៃជំងឺថប់បារម្ភគឺជំងឺទាក់ទងជាមួយសកម្មភាពរបស់ពួកគេ ដែលធ្វើឲ្យគេមានកាយវិការ និងគិតដដែលៗ ហើយពួកគេមិនអាចបញ្ឈប់សកម្មភាពទាំងអស់នោះបាន។
៤- ជំងឺបាយប៉ូឡា (Bipolar disorder)
ជំងឺបាយប៉ូឡា ឬជំងឺសប្បាយចិត្ដ-កើតទុក្ខ ភ្លាមៗ គឺជាជំងឺរបស់ខួរក្បាលដែលធ្វើឲ្យអារម្មណ៍របស់ក្មេងប្រែប្រួល និងមានបម្រែបម្រួលថាមពល និងសកម្មភាពខុសពីប្រក្រតី។ ជំងឺបាយប៉ូឡាមានប្រភេទដូចជា bipolar I bipolar II cyclothymic disorder (cyclothymia) ជំងឺបាយប៉ូឡាច្បាស់លាស់ និងមិនច្បាស់លាស់ និងជំងឺទាក់ទងមួយចំនួនទៀត។ អ្នកកើតជំងឺបាយប៉ូឡានឹងមានអារម្មណ៍ខុសគ្នាដោយអាច មានបម្រែបម្រួលកម្រិតនៃសកម្មភាព និងបម្រែបម្រួលនៃការគេង ក៏ដូចជាសកម្មភាពមិនប្រក្រតី។ ក្មេងកំពុងមានអារម្មណ៍សប្បាយនឹងមានអារម្មណ៍ ‘high’ គឺមានថាមពលច្រើន ហើយនឹងមានសកម្មភាពច្រើនជាងធម្មតា។ ក្មេងដែលស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលពិបាកចិត្ដអាចមានអារម្មណ៍ ‘down’ មិនសូវមាន ឬគ្មានថាមពលក្នុងខ្លួន ហើយក្មេងអាចនឹងមិនមានសកម្មភាពអ្វីឡើយ។ ក្មេងដែលមានអារម្មណ៍ទាំងពីរចូលគ្នាអាចមានសញ្ញាទាំងសប្បាយចិត្ដ និងពិបាកចិត្ដចូលគ្នា។
មូលហេតុរបស់ជំងឺមួយនេះអាចនឹងកើនឡើងកាន់តែខ្ពស់ ប្រសិនបើសាច់ខួរក្បាលរបស់ក្មេងខុសពីប្រក្រតី ហ្សែន និងមានប្រវត្ដិគ្រួសារធ្លាប់កើតបាយប៉ូឡា។ បាយប៉ូឡាជាជំងឺដែលមិនអាចព្យាបាលបាន ប៉ុន្តែមានការព្យាបាលមួយចំនួនអាចជួយកាត់បន្ថយរោគសញ្ញា និងជួយឲ្យកូនៗយើងអាចគ្រប់គ្រងអារម្មណ៍ប្រែប្រួលរបស់ខ្លួនបានកាន់តែប្រសើរ។
អត្ថបទពាក់ព័ន្ធ៖
- ប៉ាម៉ាក់ចិញ្ចឹមកូនបែបផ្ដាច់ការ អាចធ្វើឲ្យកូនធំឡើងជួបរឿងមិនល្អទាំងនេះ
- ប៉ាម៉ាក់អនុវត្ត ៧ ចំណុចនេះអាចជួយឲ្យកូនៗលូតលាស់ផ្នែកបញ្ញាកាន់តែល្អប្រសើរ
- កូនធំឡើងជាមនុស្សល្អ និងស្ដាប់បង្គាប់ ប៉ាម៉ាក់ត្រូវដឹងរឿងទាំងនេះ
៥- ជំងឺប៉ះពាល់ផ្នែកបញ្ជាកណ្ដាលរបស់សោតវិញ្ញាណ (CAPD)
ជំងឺប៉ះពាល់ផ្នែកបញ្ជាកណ្ដាលរបស់សោតវិញ្ញាណ ជាភាសារបរទេសហៅថា Central auditory processing disorder (CAPD) ឬហៅបានម្យ៉ាងទៀតថា auditory processing disorder (APD) គឺជាបញ្ហាទាក់ទងជាមួយការស្ដាប់ឮ កើតឡើងនៅពេលខួរក្បាលធ្វើការមិនត្រឹមត្រូវ។ CAPD អាចកើតលើមនុស្សគ្រប់វ័យ ប៉ុន្តែភាគច្រើនចាប់ផ្ដើមកើតពីវ័យកុមារទៅមុន។
ក្មេងមានបញ្ហា CAPD បង្ហាញសញ្ញាច្បាស់លាស់តាំងពីនៅក្មេង។ ក្មេងៗទាំងនោះអាចពិបាកក្នុងការឆ្លើយតបជាមួយសំឡេង ការយល់អំពីពាក្យសម្ដី ពិបាកចាំរាល់ការណែនាំផ្សេងៗ ហើយក៏ពិបាកក្នុងការអាន និងប្រកបអក្សរដូចគ្នា។ CAPD អាចវិវត្ដបន្ទាប់ពីក្មេងមានបញ្ហាស្ដាប់ជាអចិន្ត្រៃយ៍ ឬខូចខាតខួរក្បាលដូចជាមានការប៉ះទង្គិច មានដុំនៅក្នុងខួរក្បាល ឬដាច់សរសៃឈាមខួរក្បាល។ CAPD ក៏អាចកើតលើសមាជិកផ្សេងក្នុងគ្រួសារដូចគ្នា។ ទោះបីជាមិនមានវិធីព្យាបាល CAPD បានក្ដី ក្មេងៗនៅតែអាចមានអារម្មណ៍ល្អនៅពេលរៀនអំពីជំនាញក្នុងការដោះសា្រយជាមួយស្ថានភាពនានា។
៦- ពិការខួរក្បាល
ពិការខួរក្បាល ឬពាក្យបច្ចេកទេសហៅថា Cerebral palsy គឺជាបញ្ហាមួយកើតឡើងធ្វើឲ្យក្មេងពិបាកក្នុងការធ្វើចលនា និងទប់លំនឹងដងខ្លួន និងជំហររបស់ខ្លួន។
សញ្ញារបស់ជំងឺពិការខួរក្បាលច្រើនលេចឡើងអំឡុងអាយុចាប់ផ្ដើមជិតចូលរៀន ឬពីកំណើត។ កូនក្មេងអាចមានសញ្ញាខ្សោយសាច់ដុំ រឹងសាច់ដុំ មានចលនាយឺតៗ ពិបាកដើរ មិនងាយចេះនិយាយ និងពិបាកនិយាយ ប្រកាច់ និងពិបាកញ៉ាំអាហារ។ ក្មេងទាំងនេះក៏អាចមានបញ្ហាជាមួយការលេបអាហារ ឬចាប់យករបស់អ្វីមួយដូចជាស្លាបព្រា ឬខ្មៅដៃជាដើម។ ក្នុងករណីមួយចំនួន ក្មេងអាចមានជំងឺកើតលើមាត់ បញ្ហាជាមួយការស្ដាប់ ឬគំហើញ និងមានបញ្ហាស្មារតី។ Cerebral palsy អាចបណ្ដាលមកពីការលូតលាស់មិនធម្មតារបស់ខួរក្បាល ឬមានខូចខាតលើសាច់ខួរក្បាលនៅពេលកំពុងតែលូតលាស់។ ក្មេងកើតជំងឺពិការខួរក្បាលត្រូវការការមើលថែក្នុងរយៈពេលយូរ។ ក្មេងអាចត្រូវប្រើថ្នាំ និងការព្យាបាលជាច្រើនដើម្បីជួយបង្កើនមុខងារខួរក្បាល កាត់បន្ថយការឈឺចាប់ និងកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់របស់ជំងឺមួយនេះ។
អត្ថបទពាក់ព័ន្ធ៖
- ភាពខុសគ្នារវាង IQ និង EQ
- ចង់ឲ្យភ្នែកកូនភ្លឺល្អ ខួរក្បាលឆ្លាតវៃ តាំងពីតូច ក្មេងត្រូវការ DHA តើ DHA ហ្នឹងជាអ្វី?
- រឿងល្អៗ ម៉ាក់ប៉ាគួរធ្វើដាក់កូនក្នុងផ្ទៃ ដើម្បីកើតមកមាន IQ ខ្ពស់
៧- ជំងឺប៉ះពាល់ផ្លូវអារម្មណ៍និងអាកប្បកិរិយា
ជំងឺប៉ះពាល់ផ្លូវអារម្មណ៍និងអាកប្បកិរិយា (Conduct disorder) គឺជាជំងឺទាក់ទងជាមួយអាកប្បកិរិយា និងអារម្មណ៍ ដែលច្រើនកើតលើក្មេងនិងក្មេងវ័យជំទង់។ អាចជារឿងធម្មតាប្រសិនបើក្មេង ឬក្មេងជំទង់មានអាកប្បកិរិយាខុសប្រក្រតី។ ប៉ុន្តែយើងក៏អាចចាត់ទុកថាជាជំងឺ Conduct disorder បាន ប្រសិនបើអាកប្បកិរិយាមិនធម្មតារបស់ក្មេងមានរយៈពេលយូរ និងអាចធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ជីវិតរបស់ក្មេង ឬប៉ះពាល់ដល់ក្រុមគ្រួសារ។
សញ្ញារបស់ជំងឺ Conduct disorder អាចខុសៗគ្នាមានដូចជា៖
- អាកប្បកិរិយាឆេវឆាវទៅកាន់សត្វ ឬមនុស្សមានដូចជាការវាយដុំ ជាន់ឈ្លី ប្រើអាវុធ ឬប្រើកម្លាំងលើអ្នកណាម្នាក់ក្នុងនោះក៏អាចទាក់ទងនឹងរឿងផ្លូវភេទដែរ។
- សេពគ្រឿងស្រវឹង ឬប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន
- ចូលលួចរបស់របរក្នុងផ្ទះអ្នកដទៃ
- បាត់បង់ទំនុកចិត្ដលើខ្លួនឯង
- ឆាប់មួរម៉ៅ
- មិនគោរពវិន័យ
ជំងឺប៉ះពាល់ផ្លូវអារម្មណ៍និងអាកប្បកិរិយា អាចទាក់ទងជាមួយសេដ្ឋកិច្ចគ្រួសារទាប ជីវិតក្នុងក្រុមគ្រួសារ មានការបំពានក្នុងវ័យកុមារ បញ្ហាហ្សែន ជំងឺថប់បារម្ភ និងជំងឺផ្លូវអារម្មណ៍ទៅកាន់សមាជិកជិតស្និទ្ធក្នុងក្រុមគ្រួសារ។
ការព្យាបាលរបស់ជំងឺ ប៉ះពាល់ផ្លូវអារម្មណ៍និងអាកប្បកិរិយា អាចទទួលជោគជ័យប្រសិនបើចាប់ផ្ដើមព្យាបាលបានទាន់ពេលវេលា។ ទាំងក្មេង និងក្រុមគ្រួសារត្រូវតែចូលរួមក្នុងការព្យាបាលមួយនេះ។ ការព្យាបាលមានទាំងការប្រើប្រាស់ថ្នាំ និងព្យាបាលតាមបែបចិត្ដសាស្ត្រ។
ថ្នាំពេទ្យគឺប្រើសម្រាប់ព្យាបាលរោគសញ្ញាមួយចំនួន ហើយក៏ប្រើសម្រាប់ព្យាបាលបញ្ហាផ្លូវចិត្ដដូចជា ADHD ជាដើម។ ការព្យាបាលចិត្ដសាស្រ្តគឺដើម្បីជួយក្មេងឲ្យចេះបញ្ចេញ និងគ្រប់គ្រងកំហឹងរបស់ខ្លួនឲ្យបានត្រឹមត្រូវ។ ប៉ាម៉ាក់ក៏ត្រូវរៀនដើម្បីជួយកូនរបស់ខ្លួនឲ្យអាចគ្រប់គ្រងអាកប្បកិរិយាបាន។
ការចិញ្ចឹមបីបាច់កូនគឺមិនមែនជារឿងងាយស្រួលនោះទេ។ ប៉ាម៉ាក់ត្រូវតែគិតដល់ការញ៉ាំ ការរៀនសូត្រ ក៏ដូចជាសុកភាពរបស់កូនៗជាដើម។ លើសពីនេះទៀតការស្វែងយល់អំពីជំងឺច្រើនកើតលើកូនៗបានលឿន អាចឲ្យយើងដឹងអំពីស្ថានភាពរបស់កូន និងស្វែងរកមធ្យោបាយព្យាបាលបានទាន់ពេលវេលា និងត្រឹមត្រូវ។
អត្ថបទពាក់ព័ន្ធ៖
- ក្បួនបែបវិទ្យាសាស្ត្រ ជួយជំរុញឲ្យកូនក្លាយជាអ្នកដឹកនាំពេលអនាគត
- ប៉ាម៉ាក់និយាយភាសាកូនក្មេងទៅកាន់កូនតូច ជួយអភិវឌ្ឍផ្នែកខួរក្បាលកូនៗបានល្អ
- ប៉ាម៉ាក់នាំកូនៗអាន ជួយអភិវឌ្ឍខួរក្បាលច្រើនណាស់ ពិសេសកូនៗអាយុក្បែរ៥ឆ្នាំ
- ការវិវត្តអារម្មណ៍ក្មេងៗ ពេលកើត ដល់១០ឆ្នាំ ម៉ាក់ប៉ាត្រូវយកចិត្តទុកដាក់
ក្នុងករណីមានសំណួរ ឬមន្ទិលសង្ស័យជុំវិញសុខភាពអ្នក ជម្រើសល្អបំផុត សូមពិគ្រោះ និងប្រឹក្សាយោបល់ផ្ទាល់ជាមួយគ្រូពេទ្យជំនាញ។ Hello Health Group មិនចេញវេជ្ជបញ្ជា មិនធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឬព្យាបាលជូនទេ៕
[embed-health-tool-vaccination-tool]
