និយមន័យ
១- អ្វីជាជំងឺដំបៅក្នុងបំពង់ក?
ជំងឺដំបៅក្នុងបំពង់ក សំដៅលើស្នាមកើតមានលើសាច់បំពង់កខាងក្នុង អាចជាចំណុចក្រហម ឬដុំមូលចុងពណ៌សដូចគ្រាប់មុន។ ជាទូទៅ តែងមានការរំខាននៅពេលដែលមានកើតជំងឺនេះ គ្រូពេទ្យអាចកំណត់រោគវិនិច្ឆ័យបាន អាស្រ័យលើរូបរាងខាងក្រៅ និងពណ៌របស់វា។
២- កើតឡើងញឹកញាប់ប៉ុនណា?
ជំងឺដំបៅក្នុងបំពង់ក កើតញឹកញាប់ណាស់ ជាពិសេសលើមនុស្សគ្រប់វ័យ និងគ្រប់ភេទទាំងអស់ តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ យើងអាចកាត់បន្ថយកត្តាប្រឈមជំងឺបាន ដោយកត្តាផ្សេងៗ។
៣- រោគសញ្ញាជំងឺដំបៅក្នុងបំពង់កមានអ្វីខ្លះ?
នៅពេលដែលមានជំងឺនេះឡើង វាអាចលេចចេញនូវសញ្ញាដូចជា៖
– ឈឺបំពង់ក
– តឹងច្រមុះ
– ក្ដៅខ្លួន
– ពិបាកលេបអាហារ
– វិលមុខ ឬចង្អោរ
– ឈឺពោះ
– ឡើងក្រហម និងហើមបំពង់ក ពិសេសសាច់បំពង់ក
– ឡើងកូនកណ្ដុរនៅក
– ឈឺក្បាល
– រមាស់
មូលហេតុបង្ក
៤- មូលហេតុបង្កមានអ្វីខ្លះ?
មូលហេតុបង្កឲ្យមានជំងឺដំបៅក្នុងបំពង់កមានដូចជា៖
– រលាកបំពង់កដោយសារមេរោគស្ត្រេបតូកូក។ អ្នកមានជំងឺរលាកបំពង់កដោយសារបាក់តេរីប្រភេទនេះ គឺឡើងស្នាមសសាច់បំពង់ក។
– រលាកបំពង់កដោយសារការបង្ករោគកើតឡើងពីវីរុស ឬហៅថាជំងឺម៉ូណូនុក្លេអូស។ អាចលេចចេញជាស្នាមសលើសាច់បំពង់ក ហើយមានអត្រាឆ្លងខ្លាំងជាងគេ។
– រលាកបំពង់កដោយសារមេរោគផ្សិតប្រភេទកង់ឌីដា ប៉ះពាល់ និងមានស្នាមសៗទាំងសាច់បំពង់ក និងក្នុងក្រអូមមាត់។ ជំងឺនេះច្រើនកើតលើទារក និងអ្នកជំងឺមានប្រព័ន្ធភាពស៊ាំខ្សោយ។
– រលាកបំពង់ក និងប្រដាប់ភេទ ដោយសារវីរុស ហើបប៉េស (HSV)៖
- កើតនៅលើមាត់ គឺមកពី (HSV-១) ហើយវាអាចឆ្លងពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សម្នាក់ទៀតតាមការថើប រួមភេទតាមមាត់ និងការប្រើប្រាស់ឧបករណ៍រួមគ្នាជាមួយអ្នកមានផ្ទុះមេរោគ។ រោគសញ្ញា គឺមានពងបែក និងដំបៅលើបបូរមាត់។
- កើតនៅលើប្រដាប់បន្តពូជ (HSV-២) ភាគច្រើន ឆ្លងតាមការរួមភេទ ខណៈរោគសញ្ញា មានដំបៅលើប្រដាប់ភេទ។
- ការរលាកដោយសារវីរុសទាំង ២ប្រភេទ អាចនឹងមានលេចចេញរោគសញ្ញា ហើយសុទ្ធតែអាចមានស្នាមសនៅលើសាច់បំពង់កដូចគ្នា។
មូលហេតុស្នាមអុជពណ៌ក្រហម៖
– ជំងឺហឺប៉ង់ចាយណា (Herpangina) គឺជាការរលាក ដោយសារវីរុស ហើយបង្កឲ្យមានឡើងពងបែកនៅក្រអូមមាត់ផ្នែកខាងលើ និងខាងក្រោយសាច់ក។
– ជំងឺមានដំបៅ រមាស់ និងពងបែកលើដៃ ជើង និងមាត់ (Hand, Foot, Mouth disease) គឺជាការបង្ករោគដោយវីរុសងាយឆ្លងបំផុត ហើយវាស្រដៀងទៅនឹងជំងឺហឺប៉ង់ចាយណា ដែរ ដោយសារតែអាចបង្កជាស្នាមអុជក្រហមលើសាច់បំពង់ក។ ជំងឺប្រភេទនេះ ងាយឆ្លងដោយសារមិនលាងដៃឲ្យបានស្អាត ប៉ះពាល់លាមក ការខាកស្ដោះ និងឆ្លងតាមវត្ថុរាវរបស់អ្នកជំងឺ។ ពិសេសបំផុតនោះគឺក្មេងក្រោម ៥ឆ្នាំ ឧស្សាហ៍ជួបជាងគេ។
– មហារីកក្នុងប្រអប់មាត់៖ វាអាចនឹងលេចចេញនូវសញ្ញា ដូចជា ដំបៅ ស្នាមអុជពណ៌ស ឬក្រហមនៅក្នុងមាត់ និងលើសាច់បំពង់ក ហើយមានការឈឺចាប់រយៈពេលយូរ។ ជំងឺមហារីកនេះ អាចប៉ះពាល់ដល់ជីវិត ដូចនេះការកំណត់រោគវិនិច្ឆ័យ ត្រូវធ្វើឲ្យបានទាន់ពេល ដើម្បីចៀសវាងគ្រោះថ្នាក់។ មួយវិញទៀត យើងឃើញថា កត្តាអាយុ ហូបចុក ជក់បារី និងផឹកស្រាច្រើន សុទ្ធតែអាចជាកត្តាហានិភ័យ ហើយក្នុងករណីមានការលាប់ដុំពកក្រហមមកវិញ វាអាចជាជំងឺ៖
- រលាកបំពង់កដោយសារមេរោគស្ត្រេបតូកូក
- រលាកបំពង់កដោយសារច្រាំងអណ្តាត
- រលាកបំពង់កដោយសារមេរោគហើបប៉េស
- មហារីកមាត់។
កត្តាប្រឈម
៥- កត្តាប្រឈមមានអ្វីខ្លះ?
កត្តាប្រឈមឲ្យកើតជំងឺដំបៅសាច់ក្នុងបំពង់ក មានដូចជា៖
– ប្រព័ន្ធភាពស៊ាំខ្សោយចុះ
– កុមារតូចៗ និងមនុស្សចាស់
– ជក់បារី និងផឹកស្រា
– ការរស់នៅជាមួយគ្នា។
អត្ថបទពាក់ព័ន្ធ៖
- មហារីកមាត់ (Oral cancer)
- មហារីកក្រពះ (Stomach Cancer)
- Thyroid disorders (ជំងឺក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត)
ករណីត្រូវទៅជួបពេទ្យ
៦- ត្រូវជួបគ្រូពេទ្យនៅពេលណា?
– នៅពេលដែលស្នាមអុជទាំងនោះមិនព្រមជាសះជាច្រើនថ្ងៃហើយ
– មានការរលាកបំពង់កធ្ងន់ធ្ងរ
– មានសញ្ញាក្ដៅខ្លួន ហើម និងអស់កម្លាំងជាដើម។
រាងកាយមនុស្សម្នាក់ៗមានលក្ខណៈខុសៗគ្នា អ្វីល្អបំផុតត្រូវជួបគ្រូពេទ្យដើម្បីប្រឹក្សា និងពិនិត្យឲ្យបានទាន់ពេល។
ផ្លាស់ប្តូរទម្លាស់រស់នៅ
៧- ទម្លាប់រស់នៅ
ផ្លាស់ទម្លាប់រស់នៅ និងវិធីព្យាបាលតាមផ្ទះ អាចបង្ការពីជំងឺបានដូចជា៖
– អនាម័យមាត់ធ្មេញ ដោយដុសធ្មេញជាប្រចាំ ពិសេសក្រោយពេលទទួលទានអាហាររួច និងប្រើឧបករណ៍កោសអណ្ដាតបើមាន រួមទាំងប្រើទឹកខ្ពុរមាត់។
– បន្ថយ ឬចៀសវាងញ៉ាំអាហារមានជាតិស្ករខ្ពស់ ព្រោះអាចបង្កើនការបញ្ចេញជាតិរំអិល ជាហេតុនាំឲ្យមេរោគផ្សិតលូតលាស់បាន។
– ចៀសវាងអាហារណាអាចបង្កប្រតិកម្ម ព្រោះថា អាចបង្កជាការឡើងស្នាមអុជ ឬដុំពកលើសាច់បំពង់ក និងញ៉ាំទឹកឲ្យបានច្រើនដើម្បីសុខភាពល្អ។
– ខ្ពុរទឹកអំបិល បង្ហាញថាល្អសម្រាប់ជំងឺនេះ ដោយសារជួយកាត់បន្ថយអាការៈរមាស់ និងមិនឲ្យមានការករោគ។ អាចអនុវត្តវិធីនេះបានរាល់ថ្ងៃរហូតទាល់តែជា។
[embed-health-tool-heart-rate]
