ត្រួតពិនិត្យដោយ វេជ្ជ. ចាន់ ស៊ីណេត · ឯកទេសសម្ភព និងរោគស្ត្រី · មន្ទីរពេទ្យបង្អែកមិត្តភាពកម្ពុជា-ចិន សែនសុខ
ជំងឺក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតជាស្ថានភាពប៉ះពាល់លើក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត ដែលជាក្រពេញមានរាងដូចមេអំបៅនៅពីមុខ ក។ ក្រពេញនេះមានតួនាទីសំខាន់ក្នុងការថ្លឹងថ្លែងដំណើរមេតាប៉ូលីសក្នុងខ្លួន។ ប្រភេទផ្សេងៗនៃជំងឺនេះមានឥទ្ធិពលទៅលើទម្រង់និងតួនាទីផ្សេងៗ។
ក្រពេញនេះមានទីតាំងនៅក្រោមគ្រាប់ពោនរុំពទ្ធ័ដោយបំពង់ខ្យល់។ តំបន់ស្ដើងនៃជាលិកាក្នុងផ្នែកកណ្ដាលក្រពេញ ដែលស្គាល់ថាជាក (isthmus) ចងក្រពេញទាំងពីរភ្ជាប់គ្នា។ ក្រពេញនេះប្រើជាតិអ៊ីយ៉ូតដើម្បីផលិតអរម៉ូន។ ទីរ៉ូស៊ីនត្រូវបានស្គាល់ថាជា T4 ជាអរម៉ូនដំបូងដែលផលិតដោយក្រពេញនេះបន្ទាប់មកដឹកនាំទៅកាន់ជាលិកា ចំណែកតូចៗនៃ T4ត្រូវបានដោះលែងពីក្រពេញហើយផ្លាស់ប្ដូរទៅជា ទ្រីអ៊ីយ៉ូតដូទីរ៉ូស៊ីន (T3) ជាអរម៉ូនមានសកម្មភាពច្រើនជាងគេ។
តួនាទីនៃក្រពេញនេះគ្រប់គ្រងដោយយន្តការត បតទាក់ទងនឹងខួរក្បាល។ នៅពេលអរម៉ូនទីរ៉ូអ៊ីតថយចុះ ក្រពេញអ៊ីប៉ូតាឡាម៉ូស (hypothalamus) នៅក្នុងខួរក្បាលផលិតអរម៉ូន Thyrotropin releasing hormone ដែលធ្វើឲ្យក្រពេញ pituitary បញ្ចេញអរម៉ូន Thyroid stimulating hormone(TSH)។ TSH ភ្ញោចក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតដើម្បីបញ្ចេញT4 ថែមទៀត។
ក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតត្រូវបានត្រួតពិនិត្យដោយក្រពេញ Pituitary និង Hypothalamus ជំងឺនៃជាលិកាទាំងនេះប៉ះពាល់តួនាទីក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតនិងបណ្ដាលឲ្យវាមានបញ្ហា។
លក្ខណៈពិសេសនៃជំងឺនេះមានដូចជា ៖
សូមពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យដើម្បីបានព័ត៌មានបន្ថែម។
ជំងឺខ្សោយក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត៖
ជំងឺក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតធ្វើការលើសកម្រិត៖
ដុំសាច់នៅក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត៖
ជាដុំពក ឬមានទំហំមិនធម្មតានៅក្នុងក្រពេញ។ ដុំសាច់នេះមានមួយ ឬច្រើន និងអាចប្រែប្រួលទំហំ។ ប្រសិនបើដុំនោះឡើងធំ វាមកពីរោគសញ្ញានៃការសង្កត់ជិតៗរចនាសម្ព័ន្ធ។ ប្រហែលជាមានរោគសញ្ញាខ្លះមិននៅក្នុងបញ្ជីខាងលើ។ បើមានចម្ងល់អំពីរោគសញ្ញា សូមពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យ។
ប្រសិនបើអ្នកមានរោគសញ្ញាដូចខាងលើ សូមទៅពិនិត្យជាមួយគ្រូពេទ្យ។ មនុស្សគ្រប់រូបមានរោគសញ្ញាខុសៗគ្នា។ វាជាការល្អដែលទៅពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យដើម្បីរកវិធីព្យាបាលដែលសាកសមនឹងអ្នក។
ជំងឺខ្សោយក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត៖
ការខ្វះនេះបណ្ដាលមកពីក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតផលិតអរម៉ូនទីរ៉ូអ៊ីតមិនគ្រប់គ្រាន់។ វាវិវត្តមកពីបញ្ហានៅក្នុងក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត ក្រពេញ Pituitary ឬក្រពេញ Hypothalamus។
ជំងឺក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតធ្វើការលើសកម្រិត៖
បណ្តាលមកពីការផលិតលើសនៃអរម៉ូនទីរ៉ូអ៊ីត។ ជំងឺនេះកើតឡើងតិចជាងជំងឺខ្សោយក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត។ មូលហេតុខ្លះៗដែលនាំឲ្យកើតជំងឺនេះគឺ៖
ជំងឺពកក
នេះមិនមែនជាជំងឺជាក់លាក់មួយទេ។ ជំងឺនេះប្រហែលមកជាមួយការខ្វះអរម៉ូនទីរ៉ូអ៊ីត លើសអរម៉ូនទីរ៉ូអ៊ីត ឬក្រពេញនៅមានតួនាទីធម្មតា។
ដុំសាច់ក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត
ជាដុំពក ឬម៉ាសមិនធម្មតានៅក្នុងក្រពេញ។ ដុំទាំងនោះអាចមកពីគីសទឹក ដុំសាច់ស្លូត ឬភាគតិចណាស់មកពីមហារីក។
មហារីកក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត
វាជាធម្មតាច្រើនកើតនៅមនុស្សស្រីពេញវ័យជាងបុរសនិងយុវវ័យ។ ពីរភាគបី ករណីកើតឡើងនៅមនុស្សក្រោមអាយុ ៥៥ឆ្នាំ ។ មហារីកមានខុសៗគ្នាអាស្រ័យលើប្រភេទកោសិកាពិសេសនៅក្នុងក្រពេញដែលកើតជាមហារីក។ មហារីកភាគច្រើនមានការរំពឹងទុកល្អ និងអត្រារស់ខ្ពស់ ជាពិសេសនៅដំណាក់កាលដំបូង។
សម្រាប់ពត៌មានលំអិតសូមទៅពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យ។
ពត៌មានទាំងនេះមិនអាចប្រើជំនួសដំបូន្មានផ្នែកវេជ្ជសាស្ត្របានទេ។ សូមទៅពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យដើម្បីពត៌មានលំអិត។
បន្ថែមលើការរកប្រវត្តិជំងឺ និងការពិនិត្យរាងកាយ គេក៏ត្រូវធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យជំងឺតាមរយៈការធ្វើតេស្តមួយចំនួនផងដែរ។ គេធ្វើតេស្តឈាមដើម្បីវាស់កម្រិតអរម៉ូនទីរ៉ុអ៊ីតនិងTSH និងដើម្បីរកភ្នាក់ងារប្រឆាំងនឹងជាលិកាទីរ៉ូអ៊ីត ដូចជា anti-thyroglobulin anti-thyroperoxidase ឬ អង់ទីករ TSH receptor stimulating ។ ការធ្វើតេស្តជារូបភាពប្រើជាញឹកញាប់ពេលសង្ស័យថាដុំសាច់ក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតនិងក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតរីកធំ។
អេកូរលកសំឡេងអាចមើលឃើញពីភាពដូចគ្នានៅក្នុងជាលិកានៃក្រពេញនិងបង្ហាញពីគីសទឹករឺឆ្អឹងដុះ តែវាមិនអាចដឹងថាសាច់កាចឬស្លូតទេ។
ការស្កែនក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតប្រើវិទ្យុសកម្មអ៊ីយ៉ូតសំរាប់វាយតម្លៃពីសកម្មភាពនៃដុំសាច់។ ក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតជាទីតាំងតែមួយគត់នៅក្នុងរាងកាយដែលស្រូបយកអ៊ីយ៉ូត ដូចនេះហើយនៅពេលមានវិទ្យុសកម្មអ៊ីយ៉ូតចូលទៅ វាស្រូបដោយក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត។
ការធ្វើតេស្តជាធម្មតាបង្ហាញពីការស្រូបអ៊ីយ៉ូតនៃវិទ្យុសកម្មដោយជាលិកាធម្មតានៃក្រពេញ។ តំបន់ ឬដុំសាច់ដែលមានការផលិតអរម៉ូនលើសកម្រិតនឹងបង្ហាញការកើនឡើងនៃការស្រូបយកអ៊ីយ៉ូត។ ទាំងនេះសំដៅថាជាដុំពកក្ដៅឬដំបន់ក្ដៅ។
ផ្ទុយមកវិញ ដុំសាច់ត្រជាក់ក៏បង្ហាញជាមួយនឹងការស្រូបយកអ៊ីយ៉ូតថយចុះ។ ដុំសាច់ត្រជាក់នេះមិនផលិតអរម៉ូនលើសទេហើយពេលខ្លះអាចជាជម្ងឺមហារីក។
វិធីបូមទឹកចេញពីសាច់ (ធណាំ) ឬច្រឹបសាច់ជាវិធីយកជាលិកា ឬកោសិកាគំរូចេញពីក្រពេញដើម្បីធ្វើការពិនិត្យនិងវិនិច្ឆ័យដោយរោគវិទូរ ដែលជាអ្នកឯកទេសរោគវិនិច្ឆ័យនៃស្ថានភាពជំងឺអាស្រ័យលើជាលិកាគំរូ។
ការបូមទឹកប្រើម្ជុលវែង ឬឆ្មារដើម្បីយកជាលិកាចេញពីក្រពេញ វិធីនេះអាចធ្វើនៅបន្ទប់របស់គ្រូពេទ្យ។ ពេលខ្លះគេធ្វើអេកូធ្វើជាអ្នកនាំផ្លូវពេលបូម។ ឯការច្រឹបសាច់ជាការវះយកជាលិកាមកពិនិត្យ។
ជំងឺនេះអាចព្យាបាលដោយថ្នាំ ក្នុងករណីខ្លះត្រូវវះកាត់។ ការព្យាបាលគឺអាស្រ័យលើស្ថានភាពនៃជំងឺ។
ថ្នាំក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត
ថ្នាំអាចឲ្យដើម្បីជំនួសដែលត្រូវបានបាត់នៅក្នុងជំងឺខ្សោយក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត។ ថ្នាំសំយោគអរម៉ូនទីរ៉ូអ៊ីតជាថ្នាំត្រូវលេបតាមមាត់។ ពេលលើសអរម៉ូនទីរ៉ូអ៊ីត ក៏មានថ្នាំប្រើដើម្បីបញ្ចុះការផលិត ឬការពារកុំឲ្យវាចេញពីក្រពេញ។ ប្រសិនបើការលើសអរម៉ូនមិនបានត្រួតពិនិត្យដោយថ្នាំ គេអាចប្រើវិទ្យុសកម្មវះកាត់ចេញ។ ការវះកាត់រួមបញ្ចូលនឹងការឲ្យបរិមាណអ៊ីយ៉ូតជាមួយវិទ្យុសកម្មដែលបំផ្លាញជាលិកាក្រពេញដែលមានបញ្ហា។
ការវះកាត់ក្រពេញ
ការវះកាត់ធ្វើឡើងដើម្បីយកដុំពកធំ ឬដុំសាច់ដែលធ្វើឲ្យក្រពេញផលិតអរម៉ូនលើសកម្រិត។ បើវាអាចជាមហារីក ការវះកាត់គឺចាំបាច់បំផុត។ ប្រសិនបើក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតត្រូវយកចេញទាំងអស់ យើងត្រូវប្រើថ្នាំសំយោគអរម៉ូន។ ការវះកាត់អាចប្រើបាននៅក្នុងជំងឺ Graves (វះកាត់ក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតផ្នែកខាងក្រោមទាំងស្រុង) និងព្យាបាលក្នុងករណីដែលមិនអាចធ្វើវិទ្យុសកម្មអ៊ីយ៉ូតបាន និងមិនអាចប្រើថ្នាំប្រឆាំងក្រពេញបាន។ គេមិនសូវប្រើវិធីនេះទេឥឡូវ។
អនុវត្តវិធីនេះប្រហែលអាចជួយអ្នកបាន៖
ក្នុងករណីមានសំណួរ ឬមន្ទិលសង្ស័យជុំវិញសុខភាពអ្នក ជម្រើសល្អបំផុត សូមពិគ្រោះ និងប្រឹក្សាយោបល់ផ្ទាល់ជាមួយពេទ្យជំនាញ។ Hello Health Group មិនចេញវេជ្ជបញ្ជា មិនធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឬព្យាបាលជូនទេ៕
បដិសេធ
Hello Health Group និង “Hello គ្រូពេទ្យ” មិនចេញវេជ្ជបញ្ជា មិនធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឬព្យាបាលជូនទេ៕
ត្រួតពិនិត្យដោយ
វេជ្ជ. ចាន់ ស៊ីណេត
ឯកទេសសម្ភព និងរោគស្ត្រី · មន្ទីរពេទ្យបង្អែកមិត្តភាពកម្ពុជា-ចិន សែនសុខ