ចង់ចាកចេញពី Hellokrupet?
ប្រាកដហើយថា អ្នកចង់ចាកចេញ?
Peptic Ulcer (ជំងឺដំបៅក្រពះ)
- និយមន័យ
- រោគសញ្ញា
- មូលហេតុ
- កត្តាប្រឈម
- រោគវិនិច្ឆ័យនិងការព្យាបាល
- ការផ្លាស់ប្ដូររបៀបរស់នៅ និងព្យាបាលនៅផ្ទះ
និយមន័យ
១- អ្វីទៅជា ជំងឺដំបៅក្រពះ?
ជំងឺដំបៅក្រពះ (Peptic Ulcer) គឺជាដំបៅដែលកើតមាននៅលើផ្ទៃក្រពះ និងឌុយអដេនុម (Duodenum – ផ្នែកដំបូងនៃពោះវៀនតូចដែលភ្ជាប់នឹងក្រពះ)។ ដំបៅក្រពះគឺកើតឡើងនៅពេលដែលផ្ទៃក្រពះនិងឌុយអដេនុម រងការដាច់រលាត់ ហើយជាលិកានៅខាងក្រោមលេចចេញឡើងមក។ ដំបៅនៅក្រពះកើតឡើងច្រើនជាង៤ដងបើធៀបនឹងដំបៅនៅឌុយអដេនុម។
២- តើជំងឺដំបៅក្រពះកើតឡើងញឹកញាប់ឬទេ?
ជំងឺដំបៅក្រពះ គឺកើតឡើងញឹកញាប់ណាស់ ជាពិសេសប៉ះពាល់ញឹកញាប់ចំពោះមនុស្សវ័យចំណាស់។ជំងឺដំបៅក្រពះអាចគ្រប់គ្រងបានដោយបន្ថយកត្តាប្រឈម។ សូមពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យ ដើម្បីដឹងព័ត៌មានបន្ថែម។
អត្ថបទពាក់ព័ន្ធ៖ Chronic Gastritis (ជំងឺរលាកក្រពះរ៉ាំរ៉ៃ)
រោគសញ្ញា
៣- តើរោគសញ្ញាជំងឺដំបៅក្រពះមានអ្វីខ្លះ?
រោគសញ្ញាទូទៅដែលកើតមានញឹកញាប់នៃជំងឺដំបៅក្រពះគឺ៖
មានអារម្មណ៍ឈឺ ឬក្រហាយនៅក្នុងពោះ។ អារម្មណ៍ឈឺចាប់គឺញឹកញាប់នៅចន្លោះពីតំបន់រន្ធផ្ចិត (umbilical area) និង ចង្អូរសន្ទះទ្រូង (Sternum) ហើយនិង៖
– មានអារម្មណ៍ឈឺពេលពោះទទេ ដូចជាអំឡុងពេលបាយ និងពេលយប់ជាដើម
– បាត់ឈឺពេលញ៉ាំ ឬពេលប្រើថ្នាំផ្សះ
– ឈឺជាប់រយៈពេលពីរបីនាទី ទៅពីរបីម៉ោង
– ឈឹបាត់ៗ រយៈពេលពីរបីថ្ងៃ ពីរបីអាទិត្យ និងពីរបីខែ
រោគសញ្ញាដែលមិនកើតមានញឹកញាប់រួមមាន៖
– ហើមពោះ
– ភើរ
– មានអារម្មណ៍មិនស្រួលនៅក្នុងពោះ
– មិនឃ្លានអាហារ
– ចង្អោរ
– ស្រកទម្ងន់
អាចនៅមានរោគសញ្ញាផ្សេងទៀតដែលមិនបានរៀបរាប់ខាងលើ ដូចនេះប្រសិនបើមានការព្រួយបារម្ភពីរោគសញ្ញា សូមទៅពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យ។
៤- តើពេលណាត្រូវទៅជួបពេទ្យ?
ជំងឺដំបៅក្រពះ (Peptic Ulcer) នឹងកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរប្រសិនបើមិនព្យាបាល។ យើងត្រូវតែទៅជួបពេទ្យភ្លាម បើសិនមានបញ្ហាដូចខាងក្រោម៖
– ខ្សោយ ឬ អស់កម្លាំង
– ពិបាកដកដង្ហើម
– ក្អួតចេញសារធាតុរាវមានពណ៌ដូចឈាម ឬពណ៌កាហ្វេ
– លាមកមានឈាម ឬ មានពណ៌ខ្មៅ
– ឈឺភ្លាមៗនិងជាប់រយៈពេលយូរ
– សញ្ញាខាងលើនេះ គឺបង្ហាញថាជំងឺដំបៅក្រពះគឺកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរហើយ។
អត្ថបទពាក់ព័ន្ធ៖
មូលហេតុ
៥- តើជំងឺដំបៅក្រពះបង្កឡើងដោយមូលហេតុអ្វី?
ជាទូទៅជំងឺដំបៅក្រពះបង្កឡើងដោយ៖
– ការបង្ករោគដោយបាក់តេរី អេលីកូបាក់ទែ (Helicobacter) នៅក្នុងក្រពះ
– ប្រើពពួកថ្នាំប្រឆាំងកំណកឈាម ថ្នាំអាស្ពៀរីន (Aspirin) ឬពពួកថ្នាំប្រឆាំងរលាកដែលមិនមែនជាស្តេរ៉ូអ៊ីត (NSAIDs) ដូចជាថ្នាំ អ៊ីប៊ុយប្រូហ្វែន (Ibuprofen) ជាដើម។
– ជំងឺបណ្ដុំរោគសញ្ញា ហ្ស៊ូឡីនជឺ អេលីសុន (Zollner-Ellison Syndrom) – ជំងឺម្យ៉ាងដែលអាស៊ីដក្រពះចេញច្រើនហួសហេតុធ្វើឲ្យខូចភ្នាសផ្ទៃរបស់ក្រពះ។
– ដុំមហារីកក្នុងក្រពះ ឌុយអដេនុម (Duodenum) ឬ អណ្ដើក (Spleen)
អត្ថបទពាក់ព័ន្ធ៖ ដំបៅក្រពះ មកពីមូលហេតុសំខាន់ៗ២នេះ
កត្តាប្រឈម
៦- កត្តាប្រឈមអ្វីខ្លះនាំឲ្យកើតជំងឺដំបៅក្រពះ?
មានកត្តាជាច្រើនដែលនាំឲ្យកើតមានជំងឺនេះ ដូចជា៖
– ការជក់បារី៖ ការជក់បារីអាចបង្កើនគ្រោះថ្នាក់ចំពោះជំងឺដំបៅក្រពះ ដែលបង្កដោយបាក់តេរី អេលីកូបាក់ទែ ពីឡូរី (H.Pylori)
– ការទទួលទានស្រា៖ ស្រា ឬជាតិអាល់កុល អាចបង្កឲ្យមានការរលាក និងក្រហាយក្នុងក្រពះហើយបង្កើនកម្រិតបញ្ចេញអាស៊ីដទៀតផង។
– ការដែលមិនមានកត្តាប្រឈមទាំងនេះ មិនមានន័យថាយើងមិនអាចមានជំងឺដំបៅក្រពះនោះទេ។ សញ្ញាដែលលេចចេញមកគ្រាន់តែជាលក្ខណៈបង្ហាញដំបូងប៉ុណ្ណោះ ដូចនេះដើម្បីដឹងច្បាស់ពីព័ត៌មានបន្ថែមសូមជួបជាមួយគ្រូពេទ្យ។
រោគវិនិច្ឆ័យនិងការព្យាបាល
ព័ត៌មានដែលផ្ដល់ឲ្យនេះមិនមែនជា ការផ្ដល់ប្រឹក្សាផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្ដនោះទេ គប្បីទៅពិគ្រោះជាមួយវេជ្ជបណ្ឌិតជំនាញដើម្បីទទួលបានព័ត៌មានបន្ថែម។
៧- គួរធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យដោយវិធីណា?
ដើម្បីធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យជំងឺដំបៅក្រពះដំបូងឡើយគ្រូពេទ្យនឹងសាកសួរពីប្រវត្តិជំងឺរបស់យើង ហើយនឹងធ្វើការពិនិត្យផ្សេងៗ។ បន្ទាប់មកគ្រួពេទ្យនឹងប្រើតេស្តមួយចំនួនដូចជា៖
- តេស្តឈាម ដើម្បីពិនិត្យមើលថាយើងមានជំងឺស្លេកស្លាំងឬ អត់
- តេស្តលាមក ដើម្បីពិនិត្យមើលថាមានឈាមនៅក្នុងលាមកឬអត់
- EGD ៖ គ្រូពេទ្យនឹងធ្វើតេស្តនេះ ដោយស៊កទុយោ ដែលភ្ជាប់ជាមួយកាម៉េរ៉ា សុងតាមមាត់ ចូលក្នុងក្រពះរបស់អ្នកជំងឺ ដើម្បីពិនិត្យមើលភ្នាសផ្ទៃក្រពះ ឬដើមពោះវៀនតូច (Duodenum)
- ថតកាំរស្មីអិច លើឌុយអដេនុម (Duodenum X ray) ៖ គ្រូពេទ្យនឹងថតកាំរស្មីអិច បន្ទាប់ពីឲ្យអ្នកជំងឺផឹកសារធាតុថ្នាំ
៨- ព្យាបាលដោយវិធីណា?
គោលដៅនៃការព្យាបាលគឺត្រូវធ្វើឲ្យដំបៅទាំងនោះជាសះស្បើយ ដើម្បីកុំឲ្យវាកើតឡើងមានរោគសញ្ញាម្ដងទៀត និងជៀសវាងពីផលលំបាកផ្សេង ៗ។ បន្ទាប់ពីព្យាបាលរួច អ្នកជំងឺនឹងធូរស្រាលនៅក្នុងអំឡុងពេល ២សប្ដាហ៍។ ជំងឺដំបៅក្រពះ នឹងរើកើតមានឡើងវិញប្រសិនបើមូលហេតុបង្ករបស់វាមានរយៈពេលយូរ។
ការព្យាបាលត្រូវអាស្រ័យលើមូលហេតុបង្ក។ គ្រូពេទ្យអាចនឹងចេញវេជ្ជបញ្ជាឲ្យប្រើថ្នាំបញ្ចុះអាស៊ីដក្រពះដូចជាពពួកថ្នាំប្រឆាំងអាស៊ីដ (antacids) ពពួកថ្នាំទប់ស្កាត់រ៉េស៊ិបទ័រ ហ៊ីស្តាមីន H2 ( histamine receptor inhibitors H2) ដូចជាថ្នាំ ranitidine ថ្នាំ famotidine ឬពពួកថ្នាំ proton pump ដូចជា ថ្នាំ Omeprazole។
ថ្នាំ Sulcralfate គឺជាថ្នាំមួយក្នុងចំណោមថ្នាំផ្សេងទៀត ដែលអាចការពារស្រោបពីលើដំបៅដើម្បីឲ្យដំបៅទាំងនោះឆាប់ជា។ ពពួកថ្នាំផ្សះ និងពពួកថ្នាំទប់ Proton pump ឬថ្នាំ Bismuth ក៏អាចនឹងត្រូវប្រើ ដើម្បីព្យាបាលការបង្ករោគដោយពពួកបាក់តេរី អេលីកូបាក់ទែរ ពីឡូរី (H.Pyloria)។
បើសិនមូលហេតុបង្កជំងឺនេះ ដោយសារតែពពួកថ្នាំប្រឆាំងរលាកដែលមិនមែនជាស្តេរ៉ូអ៊ីត នោះគ្រូពេទ្យអាចនឹងណែនាំ៖
-បញ្ឈប់ឲ្យប្រើថ្នាំ
-កាត់បន្ថយកម្រិតថ្នាំ
-តម្រូវឲ្យប្រើថ្នាំក្រពះ ប្រឆាំង proton pump ឬពពួកថ្នាំទប់ស្កាត់រ៉េស៊ិបទ័រ ហ៊ីស្តាមីន H2 ( histamine receptor inhibitors H2)
-ប្ដូរថ្នាំផ្សេងដែលមិនបង្កឲ្យមានដំបៅក្រពះ
-ប្រសិនបើថ្នាំពេទ្យមិនមានប្រសិទ្ធភាព ឬវាអាចបង្កឲ្យមានផលវិបាកអ្វីនោះ យើងអាចនឹងតម្រូវឲ្យធ្វើការវះកាត់។ តែទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី ការវះកាត់នៅមិនទាន់មានករណីធ្វើឡើងដោយសារតែដំបៅក្រពះនៅឡើយទេ។
អត្ថបទពាក់ព័ន្ធ៖ អ្វីទៅជាមហារីកថ្លើមរាលដាល?
ការផ្លាស់ប្ដូររបៀបរស់នៅ និងព្យាបាលនៅផ្ទះ
៨- តើការផ្លាស់ប្ដូររបៀបរស់នៅឬការព្យាបាលនៅផ្ទះអ្វីខ្លះ ដែលអាចជួយគ្រប់គ្រងជំងឺដំបៅក្រពះ មានអ្វីខ្លះ?
ផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់រស់នៅ និងវិធីព្យាបាលនៅផ្ទះ អាចជួយបង្ការ និងគ្រប់គ្រងស្ថានភាពជំងឺដំបៅក្រពះបាន ដូចជា៖
– ចៀសវាងរាល់ទង្វើរដែលនាំឲ្យកើនគ្រោះថ្នាក់មានជំងឺនេះដូចជាប្រើថ្នាំ អាស្ពៀរីន ប្រើពពួកថ្នាំ NSAIDs ការជក់បារី ផឹកស្រាជាដើម។
– សូមទៅរកគ្រូពេទ្យភ្លាមបើយើងមានរាករូស
– សូមទៅរកគ្រូពេទ្យភ្លាមបើយើងមានក្អួចធ្លាក់ឈាម ឬកំអួតមានពណ៌ក្រម៉ៅ
– សូមទៅរកគ្រូពេទ្យភ្លាមបើមានលាមកឈាម ឬមានពណ៌ក្រមៅ
– សូមទៅរកគ្រូពេទ្យភ្លាមបើមានអារម្មណ៍ថាខ្សោយ ឬមានស្លេកស្លាំង
– បើសិនការព្យាបាលមិនមានប្រសិទ្ធភាពទេ សូមប្រាប់ទៅគ្រូពេទ្យភ្លាម
– ក្រៅពីអាហារសុខភាព ដែលអមជាមួយបន្លែ ផ្លែឈើ និងគ្រាប់ធញ្ញជាតិច្រើន យើងគួរតែដឹងពីវិធីគ្រប់គ្រងស្ត្រេសរបស់អ្នក ដើម្បីកុំឲ្យរោគសញ្ញាកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ។
បើសិនជាយើងមានសំនួរអ្វី សូមពិគ្រោះជាមួយនឹងគ្រូពេទ្យ ដើម្បីអាចដឹងកាន់តែច្បាស់ពីដំណោះស្រាយល្អបំផុត។
អត្ថបទពាក់ព័ន្ធ៖
- Gastritis (ជំងឺរលាកក្រពះ)
- ឧស្សាហ៍ឈឺឆ្អល់ក្នុងពោះ អាចសាកវិធីនេះបាន
- អីៗនឹងគ្នាហើយ ស្រីៗអាចមានបញ្ហាទាំងនេះ
ក្នុងករណីមានសំណួរ ឬមន្ទិលសង្ស័យជុំវិញសុខភាពអ្នក ជម្រើសល្អបំផុតសូមពិគ្រោះ និងប្រឹក្សាយោបលផ្ទាល់ជាមួយគ្រូពេទ្យជំនាញ។ Hello Health Group មិនចេញវេជ្ជបញ្ជា មិនធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឬព្យាបាលជូនទេ៕
គណនា BMR
ប្រើប្រាស់រង្វាស់សុខភាព - អត្រាដុតកាឡូរី ដើម្បីកំណត់ និងដឹងពីបរិមាណកាឡូរីដុតសមស្របបំផុតទៅតាម កម្ពស់ ទម្ងន់ អាយុ និងសកម្មរាងកាយនានា
ប្រុស
ស្រី
Hello Health Group និង “Hello គ្រូពេទ្យ” មិនចេញវេជ្ជបញ្ជា មិនធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឬព្យាបាលជូនទេ៕
ប្រភព
Porter, Robert. Kaplan Justin. Homeier Barbara. The Merck manual home health handbook. New Jersey: John Wiley & Sons, Inc, 2009. Print edition. Page 139.
Peptic Ulcer. http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/peptic-ulcer/basics/definition/con-20028643. Accessed July 14, 2016.
Peptic Ulcer Disease. http://www.webmd.com/digestive-disorders/tc/peptic-ulcer-disease-topic-overview. Accessed July 14, 2016.
What I need to know about Peptic Ulcer Disease. http://www.niddk.nih.gov/health-information/health-topics/digestive-diseases/peptic-ulcer/Documents/WINTKA-PepticUlcers_508.pdf. Accessed July 14, 2016.
Peptic Ulcer Disease. https://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000206.htm. Accessed July 14, 2016.
Share