គ្នាយើងធ្លាប់ឆ្ងល់អត់ ជំងឺមួយចំនួន កើតលើមនុស្សយើងតែម្ដងទេក្នុងមួយជីវិត ព្រោះថាក្រោយពីកើតជំងឺនេះហើយ រាងកាយយើងនឹងបង្កើតភាពស៊ាំប្រឆាំងនឹងជំងឺនេះបានមួយជីវិត។ ប៉ុន្តែមានជំងឺផ្សេង ដូចជាជំងឺផ្ដាសាយជាដើមទោះជាកើតញឹកញាប់ប៉ុនណា ក៏យើងមិនមានប្រព័ន្ធភាពស៊ាំប្រឆាំងបានមួយជីវិតដែរ តែបែរជាត្រូវចាក់វ៉ាក់សាំងជារៀងរាល់ឆ្នាំទៅវិញ។
ដូចនេះ តើហេតុអ្វីបានជាយើងអាចមានអង់ទីករជំងឺមួយចំនួនបានពេញមួយជីវិត តែជំងឺផ្សេងមិនអាច? ហើយជំងឺកូរ៉ូណាស្ថិតក្នុងក្រុមប្រភេទជំងឺមួយណាដែរ?
កត្តាដែលខ្លួនយើងអាចបង្កើតបានភាពស៊ាំឬអត់ គឺអាស្រ័យលើអង់ទីករក្នុងខ្លួនរបស់យើង ដែលវាគឺជាប្រូតេអ៊ីន ខ្លួនយើងបង្កើតមកសម្រាប់ឆ្លើយតបជាមួយការចម្លងមេរោគ។ អង់ទីករ គឺជាភ្នាក់ងារការពារខ្លួនពីជំងឺដែលគ្រប់គ្នាសុទ្ធតែបានស្គាល់។ អង់ទីករមាននាទីទប់ស្កាត់កុំឲ្យមេរោគចូលក្នុងកោសិកា នឹងមានពេលខ្លះវាទៅការពារមេរោគទាំងអស់នោះ មិនឲ្យមកគ្រប់គ្រងកោសិកា និងមិនឲ្យវាមកបង្កកំណើត ក្នុងកោសិការបស់យើងបាន។
ពេលយើងជាពីជំងឺ កម្រិតរបស់អង់ទីករ ភាគច្រើនថយចុះ ប៉ុន្តែនៅសល់មួយចំនួន ដែលនឹងត្រៀមខ្លួនសម្រាប់កកើតបន្ថែម ពេលដែលមានមេរោគដដែលនោះចូលមកក្នុងខ្លួនម្ដងទៀត។ ហេតុនេះហើយបានជាការធ្វើតេស្ដអង់ទីករ អាចប្រាប់យើងបានថា យើងមានការចម្លងមេរោគកាលពីមុនដែរឬអត់ ហើយក៏ជាប្រព័ន្ធការពារ មិនឲ្យខ្លួនយើងកើតជំងឺដដែលជាលើកទីពីរ។
វេជ្ជបណ្ឌិតផ្នែកប្រព័ន្ធភាពស៊ាំ Marc Jenkins នៅឯសាកលវិទ្យាល័យ Minnesota បានលើកឡើងថា យើងអាចកើតជំងឺដដែលៗជាលើកទីពីរ ដោយសារតែមេរោគនោះបានបំប្លែងខ្លួន ធ្វើឲ្យប្រព័ន្ធភាពស៊ាំរបស់យើងមិនអាចស្គាល់វា ឬដោយសារតែការឆ្លើយតបរបស់ប្រព័ន្ធភាពស៊ាំក្នុងខ្លួនយើង មិនសូវឆ្លើយតបបានគ្រប់គ្រាន់។
បើនិយាយអំពីមេរោគផ្ដាសាយ វាជាប្រភេទវីរុស ដែលធ្វើបម្រែបម្រួលហ្សែន យ៉ាងងាយស្រួល។ ពេលខ្លួនយើងបានសម្លាប់វីរុសមួយប្រភេទ វាបានបំលែងខ្លួនទៅជាប្រភេទផ្សេង ដែលប្រព័ន្ធការពារក្នុងខ្លួនរបស់យើងមិនអាចស្គាល់វាបាន។ វីរុសទាំងអស់ មិនមែនសុទ្ធតែងាយផ្លាស់ប្ដូរនោះទេ។ ឧទាហរណ៍ដូចជាមេរោគស្វិតដៃជើង (polio virus) គឺពួកវាមិនងាយប្រែហ្សែនបាននោះទេ ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យយើងអាចចាក់វ៉ាក់សាំងការពារបាន និងធ្វើឲ្យវាស្ទើតែគ្មានវត្ដមានបន្ត។
ជំងឺផ្ដាសាយធម្មតា និងវីរុសមួយចំនួនផ្សេងទៀត ដែលមិនងាយឆ្លងផុតផ្លូវដង្ហើមខាងលើបាន គឺមិនចាំបាច់ត្រូវមកចម្លងលើយើងសារជាថ្មីទេ ដោយសារតែវាផ្លាស់ប្ដូរខ្លួនវាបានយ៉ាងឆាប់រហ័ស ណាមួយទៀតខ្លួនយើងក៏មិនអាចផលិតអង់ទីករបានច្រើនប្រភេទសម្រាប់ទប់ទល់ជាមួយមេរោគទាំងអស់នេះដែរ។ នេះបើយោងតាមការលើកឡើងរបស់វេជ្ជបណ្ឌិតផ្នែកប្រព័ន្ធភាពស៊ាំ Mark Slifka នៅឯ Oregon National Primate Research Center។ ខ្លួនរបស់យើង គឺមិនសូវខ្វល់ជាមួយជំងឺឆ្លងនៅលើផ្លូវដង្ហើមខាងលើនោះទេ ដែលនេះជាអ្វីយើងមើលឃើញ លើអ្នកជំងឺ COVID-19 មិនធ្ងន់ធ្ងរ។ វីរុសនៅទុំលើផ្លូវដង្ហើមខាងលើ ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យខ្លួនរបស់យើង មិនចាត់ទុកវាជាសត្រូវ។ ការសិក្សាមួយក្នុងឆ្នាំ ២០២០ បានចុះផ្សាយក្នុង MedRxiv បានបង្ហាញថា អ្នកជំងឺ ១០នាក់ ក្នុងចំណោម ១៧៥នាក់ ដែលជាសះស្បើយពីជំងឺ COVID-19 ប្រភេទស្រាល គឺមិនមានបង្កើតបានជាអង់ទីករក្នុងខ្លួននោះទេ។
សម្រាប់ជំងឺប្រភេទផ្សេង ដែលមិនស្ថិតក្នុងក្រុមជំងឺខាងលើ គឺមិនងាយប្រែប្រួលរូបរាងលឿនទេ ភាគច្រើនបង្កើតបានជាភាពស៊ាំខ្លាំង ដែលប្រព័ន្ធភាពស៊ាំនេះ អាចនៅក្នុងខ្លួនបានក្នុងរយៈពេលយូរ។ ការសិក្សាមួយក្នុងឆ្នាំ ២០០៧ បានបោះពុម្ភផ្សាយក្នុង New England Journal of Medicine បានរកឃើញថា ខ្លួនយើងត្រូវការរយៈពេលយ៉ាងតិច ២០០ឆ្នាំ រហូតអង់ទីករពាក់កណ្ដាល បាត់ទៅវិញ ក្រោយពេលយើងកើត កញ្ជ្រឹល ឬជំងឺស្រឡទែន។ ការសិក្សាដដែលនោះ ក៏បានរកឃើញលទ្ធផលស្រដៀងគ្នា នៃវីរុស Epstein-Barr ដែរ។ ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី ក៏ការឆ្លើយតបរបស់អង់ទីករ មិនអាចមាននៅក្នុងខ្លួនយើងបានរហូតនោះដែរ។ ការសិក្សានោះក៏បានរកឃើញដែរថា ខ្លួនយើងត្រូវការរយៈពេល ៥០ឆ្នាំ រហូតដល់អង់ទីករជំងឺអុតស្វាយរលាយអស់ពាក់កណ្ដាល និងត្រូវការ ១១ឆ្នាំ រហូតដល់អង់ទីករជំងឺតេតាណុសរលាយអស់ពាក់កណ្ដាល។ នេះមានន័យថា បើយើងមិនចាក់វ៉ាក់សាំងរំលឹកឡើងម្ដងទេ យើងអាចនឹងកើតជំងឺនេះបាន ក្នុងពេលណាមួយ។
រហូតមកដល់ពេលនេះ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនៅតែមិនអាចរកមូលហេតុបញ្ជាក់បានអំពី អង់ទីករក្នុងខ្លួនអាចឆ្លើយតបជាមួយជំងឺមួយចំនួនបានរយៈពេលយូរ បើប្រៀបជាមួយជំងឺផ្សេង។ ដូចនេះ អាចនិយាយបានថា ជំងឺមួយចំនួនអាចកើតលើយើងបានច្រើនដងលើសពីយើងអាចដឹង ប៉ុន្តែដោយសារអង់ទីករក្នុងខ្លួនយើង បានទៅប្រឆាំងជាមួយជំងឺនោះមុនពេលយើងអាចដឹង។ សម្រាប់ករណីបែបនេះ គឺប្រព័ន្ធភាពស៊ាំក្នុងខ្លួនយើង មានសមត្ថិភាពគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ ទប់កុំឲ្យជំងឺនេះកើតឡើងវិញ។ តែផ្ទុយមកវិញ សម្រាប់ជំងឺតេតាណុស គឺយើងមិនងាយនឹងទៅប៉ះពាល់ជាមួយវាទេ ដោយសារតែយើង មិនងាយទៅជាន់លើវត្ថុមុតស្រួច ដែលកគ្រិចនោះទេ។
មានអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រផ្សេងបានលើកឡើងថា ប្រព័ន្ធការពារក្នុងខ្លួនរបស់យើង ត្រូវបានគេបង្ហាត់ឲ្យចេះចាប់មេរោគចូលមកក្នុងខ្លួន។ ទាំងបាក់តេរី និងវីរុស សុទ្ធតែមានប្រូតេអ៊ីននៅលើសំបករបស់ពួកវា។ មានអត្ថបទមួយបានលើកឡើងថា ខ្លួនយើងនឹងអាចបង្កើតបានប្រព័ន្ធការពារមានរយៈពេលយូរ និងមានចំនួនច្រើន ក្រោយពេលមានមេរោគប្រភេទ មានប្រូតេអ៊ីនច្រើននៅលើសំបករបស់វាបែបនេះ។ ឧទាហរណ៍ដូចជាអង់ទីករកើតក្រោយមានការឆ្លងមេរោគ variola អ៊ីចឹង គឺវាអាចនៅក្នុងខ្លួនយើងបានមួយជីវិត។ ចំណែកឯមេរោគតេតាណុសវិញ វាមិនមែនជាមេរោគដែលមានប្រូតេអ៊ីនច្រើននៅលើសំបករបស់វាទេ ហើយ មេរោគនេះមិនមែនជាអ្នកធ្វើឲ្យយើងឈឺនោះទេ គឺដោយសារតែជាតិពុលបញ្ចេញពីបាក់តេរីតេតាណុសនោះទៅវិញទេ ជាអ្នកធ្វើឲ្យយើងឈឺ។ ដូចនេះបើយើងយើងនិយាយតាមការលើកឡើងខាងលើ បានប្រព័ន្ធភាពស៊ាំក្នុងខ្លួនយើង មិនបានបង្ហាត់ឲ្យទៅចាប់បាក់តេរី ដែលមានប្រូតេអ៊ីនលើសំបកមិនស្មើគ្នាបែបនេះទេ។
ដូចនេះតើជំងឺ COVID-19 អាចឲ្យខ្លួនបង្កើតប្រព័ន្ធភាពស៊ាំនៅក្នុងខ្លួនបានជារៀងរហូត ឬយើងត្រូវចាក់វ៉ាក់សាំងការពារវាជារៀងរាល់ឆ្នាំ? ទោះបីជាគេសង្កេតឃើញថា មនុស្សភាគច្រើនមិនបង្កើតអង់ទីករច្រើន ក្រោយពេលកើតជំងឺ COVID-19 ក្ដី ក៏គេមិនទាន់អស់សង្ឃឹមឡើយ។ ទាំងភស្ដុតាងនៃការចម្លងមេរោគតាមធម្មជាតិ ឬដោយសារការចាក់វ៉ាក់សាំង គឺខ្លួនយើងនឹងផលិតបានអង់ទីករណឺត ដែលវាអាចការពារវីរុសមិនឲ្យចូលក្នុងកោសិកាបាន។ នេះបើយោងតាមការលើកឡើងរបស់វេជ្ជបណ្ឌិត Jenkins ។ វីរុស SARS-CoV-2 បង្កឲ្យកើតជំងឺ COVID-19 មានលក្ខណៈខុសគ្នាពីវីរុសផ្ដាសាយធម្មតា ដោយសារតែវាមិនងាយប្ដូររូបរាងងាយៗនោះទេ។
វេជ្ជបណ្ឌិត Jenkins ក៏បានបន្ថែមទៀតដែរថា វីរុស SARS-CoV-2 គឺមានលក្ខណៈស្រដៀងគ្នាជាមួយវីរុសដែលពួកគាត់ធ្លាប់បានបង្កើតវ៉ាក់សាំងសម្រាប់ការពារបានជោគជ័យ។
[embed-health-tool-bmi]
