និយមន័យ
១- អ្វីជាជំងឺរលាកទងសួត?
ជំងឺរលាកទងសួត ជាភាសាបច្ចេកទេសហៅថា Bronchitis សំដៅលើការរលាកភ្នាសបំពងទងសួត ដែលបណ្ដាលមកពីការបង្ករោគ។ ទងសួត ជាផ្លូវឲ្យខ្យល់ចេញចូលក្នុងសួតបាន នាំឲ្យគ្នាយើងមានជំងឺរលាកទងសួតនេះ ជាញឹកញាប់មានអាការៈក្អកមានស្លេស្ម ហើយអាចមាន ឬគ្មានពណ៌។
ជំងឺរលាកទងសួតចែកជាពីរប្រភេទ៖
– រលាកទងសួតស្រួចស្រាវ៖ ជាការបង្ករោគរយៈពេលខ្លី បណ្ដាលឲ្យទងសួតហើម និងពេញទៅដោយស្លេស្ម (Mucus)។ ប្រភេទរលាកស្រួចស្រាវនេះ ជាទូទៅមានរយៈពេលត្រឹមតែ ២-៣ សប្ដាហ៍ប៉ុណ្ណោះ។
– រលាកទងសួតរ៉ាំរ៉ៃ៖ ជាការរលាកបំពងទងសួតញឹកញាប់ ជាទូទៅ បណ្ដាលមកពីការជក់បារី។ ជំងឺនេះអាចមានរយៈពេលរាប់ខែ ឬអាចដល់រាប់ឆ្នាំ ហើយក៏ធ្ងន់ធ្ងរជាងជំងឺរលាកទងសួតស្រួចស្រាវដែរ។
២- ជំងឺរលាកទងសួតកើតឡើងញឹកញាប់ដែរទេ?
រលាកទងសួត (Bronchitis) កើតមានញឹកញាប់ណាស់ ហើយអាចកើតលើមនុស្សគ្រប់វ័យ។ ប៉ុន្តែយើងនៅតែអាចគ្រប់គ្រងបាន ដោយកាត់បន្ថយកត្តាគ្រោះថ្នាក់របស់ជំងឺ។ សូមពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យ ដើម្បីដឹងព័ត៌មានបន្ថែម។
រោគសញ្ញា
៣- រោគសញ្ញាជំងឺរលាកទងសួតមានអ្វីខ្លះ?
រោគសញ្ញាជំងឺរលាកទងសួត ជាទូទៅ មានដូចជា៖
– ក្អកជាប់រយៈពេលវែង
– ក្អកមានស្លេស្មច្រើន ពេលខ្លះអាចមានឈាមមកជាមួយ
– អស់កម្លាំង
– ពិបាកដកដង្ហើម
– គ្រុនក្ដៅ
– ឈឺទ្រូង
បើយើងមានជំងឺរលាកទងសួតស្រួចស្រាវ អាចនឹងក្អកញឹកញាប់ រយៈពេលរហូតដល់ ២-៣ សប្ដាហ៍ បន្ទាប់ពីមានការរលាក។ ប៉ុន្តែបើយើងមានជំងឺនេះប្រភេទរ៉ាំរ៉ៃវិញ អាចនឹងមានរោគសញ្ញាដូចគ្នា តែនឹងវិវត្តធ្ងន់ទៅៗ។ លើសពីនេះ អាចនៅមានរោគសញ្ញាមិនបានរៀបរាប់ខាងលើ បើមានចម្ងល់ណាមួយពាក់ព័ន្ធរោគសញ្ញាជំងឺរលាកទងសួត សូមពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យបន្ថែម។
៤- ពេលណាត្រូវជួបពេទ្យ?
សូមទៅជួបពេទ្យ បើយើងមានប្រទះរោគសញ្ញាដូចខាងក្រោម៖
– រោគសញ្ញាមានរយៈពេលយូរជាង ៣សប្ដាហ៍
– គ្រុនក្ដៅ ហើយមានសីតុណ្ហភាពក្នុងខ្លួនឡើងខ្ពស់
– មានស្លេស្ម តែគ្មានពណ៌
– ក្អកមានឈាម
– ហត់។
មូលហេតុបង្ក
៥- ជំងឺរលាកទងសួតបង្កដោយមូលហេតុអ្វីខ្លះ?
ជំងឺរលាកទងសួតស្រួចស្រាវ ជាទូទៅ បង្កដោយវីរុស ហើយវីរុសទាំងនោះ ជាប្រភេទដូចទៅនឹងវីរុសបង្កជំងឺផ្ដាសាយ និងគ្រុនក្ដៅដែរ។ ចំពោះករណីជំងឺរលាកទងសួតរ៉ាំរ៉ៃវិញ ជាញឹកញាប់ បង្កដោយការជក់បារី។ តែទោះយ៉ាងនេះក្ដី ខ្យល់ពុល ធូលី និងឧស្ម័នពុលក្នុងបរិយាកាស ឬនៅកន្លែងធ្វើការ សុទ្ធតែអាចធ្វើឲ្យស្ថានភាពជំងឺកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ។
កត្តាប្រឈម
៦- តើកត្តាប្រឈមអ្វីខ្លះដែលនាំឲ្យកើតជំងឺនេះ?
មានកត្តាប្រឈមជាច្រើននាំឲ្យយើងកើតមានជំងឺរលាកទងសួត ដូចជា៖
– ជក់បារីច្រើន៖ ព្រោះថាការជក់បារី ជាកត្តាមួយដែលនាំឲ្យប្រឈមខ្ពស់កើតជំងឺនេះ។
– ប្រព័ន្ធភាពស៊ាំខ្សោយ៖ បញ្ហានេះកើតឡើង ដោយសារតែគ្នាយើងជំងឺស្រួចស្រាវផ្សេងទៀត ដូចជា ផ្ដាសាយ ឬបណ្ដាលមកពីជំងឺរ៉ាំរ៉ៃ នាំឲ្យខូចដល់ប្រព័ន្ធការពាររាងកាយ។
– កត្តាអាយុ៖ មនុស្សចាស់ ទារក និងក្មេងតូចៗ ងាយនឹងមានការបង្ករោគ បង្កជាជំងឺនេះណាស់។
– បរិស្ថានជុំវិញខ្លួន៖ ធ្វើការក្នុងបរិយាកាសសម្បូរសារធាតុធ្វើឲ្យរលាកសួត ដូចជា គ្រាប់ធញ្ញជាតិ វាយនភណ្ឌ ឬប៉ះពាល់ជាមួយផ្សែងសារធាតុគីមី។
– ច្រាលអាស៊ីដក្រពះ៖ ករណីនេះ នឹងធ្វើឲ្យក្រហាយទ្រូង (Heartburn) ធ្ងន់ធ្ងរ និងញឹកញាប់ អាចបង្កឲ្យរលាកដល់បំពង់អាហារ កាន់តែងាយវិវត្តទៅជាជំងឺរលាកទងសួត។
អត្ថបទពាក់ព័ន្ធ៖
រោគវិនិច្ឆ័យ និងការព្យាបាល
ព័ត៌មានទាំងនេះ មិនអាចយកទៅប្រើប្រាស់គ្រប់ប្រភេទជំងឺទេ។ គួរពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យជំនាញសម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម។
៧- គួរធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យដោយវិធីណា?
បន្ទាប់ពីសួរនាំពីរោគសញ្ញា គ្រូពេទ្យនឹងធ្វើស្តេតូស្កូប (Stethoscope) ដើម្បីស្ដាប់សួត ក៏ដូចជាចង្វាក់ដង្ហើម។ ការធ្វើតេស្តផ្សេងៗ អាចនឹងតម្រូវឲ្យធ្វើ ដូចជា៖
– ថតកាំរស្មីអ៊ិចនៅទ្រូង៖ ដើម្បីដឹងពីមូលហេតុនៃរោគសញ្ញា។
– ធ្វើតេស្តទៅលើកំហាក (Sputum test)៖ ជាការធ្វើតេស្តលើកំហាកស្លេស្ម របស់យើង ក្អកចេញពីសួត។ តេស្តនេះអាចកំណត់ ថាតើយើងឈឺ បណ្ដាលមកពីវីរុស ឬអត់។
– ធ្វើតេស្តលើមុខងារសួត៖ ដើម្បីអាចវាស់វែងពីបរិមាណខ្យល់សួតអាចទទួលបាន និងសួតបញ្ចេញខ្យល់កម្រិតណា។ បន្ថែមលើនេះ តេស្ត ក៏អាចពិនិត្យមើលតើមានសញ្ញាជំងឺហឺត ឬជំងឺធ្លាយថង់សួត (emphysema) ដែរ ឬទេ។
៨- ព្យាបាលដោយវិធីណា?
បើយើងមានជំងឺរលាកទងសួតរ៉ាំរ៉ៃ គ្រូពេទ្យអាចនឹងចេញវេជ្ជបញ្ជា ឲ្យប្រើថ្នាំប្រភេទខ្លះ អាចជួយបន្ថយរោគសញ្ញា។ ចំពោះថ្នាំគ្រូពេទ្យចេញឲ្យប្រើញឹកញាប់ រួមមាន៖
– ថ្នាំផ្សះ៖ ថ្នាំប្រភេទនេះ អាចនឹងមិនមានសកម្មភាពល្អចំពោះជំងឺរលាកទងសួតឡើយ ប៉ុន្តែគ្រូពេទ្យអាចនឹងឲ្យថ្នាំនេះប្រើ ដើម្បីការពារគ្រោះថ្នាក់នៃការបង្ករោគដោយបាក់តេរី បើសិនយើងមានប្រព័ន្ធភាពស៊ាំចុះខ្សោយ។
– ថ្នាំក្អក៖ អាការៈក្អកច្រើនពេក អាចធ្វើឲ្យបំពងក និងទងសួតមានរបួស។ បើសិនអាការៈក្អក ធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ដំណេកយើង គ្រូពេទ្យអាចនឹងចេញថ្នាំក្អកឲ្យយើងលេប។
– ថ្នាំផ្សេងៗទៀត៖ បើយើងមានអាលែកហ្ស៊ី ជំងឺហឺត ឬជំងឺស្ទះសួតរ៉ាំរ៉ៃ (COPD- chronic obstructive pulmonary disease) គ្រូពេទ្យអាចនឹងឲ្យប្រើថ្នាំហឺត ឬថ្នាំផ្សេងទៀត ដើម្បីបន្ថយការរលាក និងថ្នាំពង្រីកទងសួត។
បើយើងមានជំងឺរលាកទងសួតរ៉ាំរ៉ៃ ជាចាំបាច់ អាចនឹងត្រូវស្ដារនីតិសម្បទាឡើងវិញ។ ការព្យាបាលនេះ នឹងធ្វើឲ្យយើងមានជំងឺ ហាត់ដកដង្ហើម អាចជួយឲ្យយើងដកដង្ហើមកាន់តែស្រួល និងបង្កើនសមត្ថភាពហាត់ប្រាណ។
ផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់រស់នៅ
៩- ទម្លាប់រស់នៅ
ផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់រស់នៅ និងវិធីព្យាបាលនៅផ្ទះ អាចជួយបង្ការ និងគ្រប់គ្រងស្ថានភាពជំងឺបាន ដូចជា៖
– ឈប់ជក់បារី
– ពាក់ម៉ាស់មុខ នៅពេលដែលចេញក្រៅប៉ះបរិយាកាសដែលពុល ពិសេសពេលចេញក្រៅផ្ទះ ឬសម្អាតផ្ទះ។
– គួរប្រើម៉ាស៊ីនផ្ដល់សំណើម ដើម្បីផ្ដល់កម្ដៅ និងសំណើម ដើម្បីជួយបន្ថយអាការៈក្អក និងកាត់ស្លេស្ម ធ្វើឲ្យងាយបញ្ចេញមកក្រៅ។
ក្នុងករណីមានសំណួរ ឬមន្ទិលសង្ស័យជុំវិញសុខភាពអ្នក ជម្រើសល្អបំផុត សូមពិគ្រោះ និងប្រឹក្សាយោបល់ផ្ទាល់ជាមួយគ្រូពេទ្យជំនាញ។ Hello Health Group មិនចេញវេជ្ជបញ្ជា មិនធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឬព្យាបាលជូនទេ៕
[embed-health-tool-vaccination-tool]
