ត្រួតពិនិត្យដោយ វេជ្ជ. ចាន់ ស៊ីណេត · ឯកទេសសម្ភព និងរោគស្ត្រី · មន្ទីរពេទ្យបង្អែកមិត្តភាពកម្ពុជា-ចិន សែនសុខ
១‑ អ្វីជាអាការកៈក្តៅខ្លួនដោយមិនដឹងប្រភព?
ក្តៅខ្លួនដោយមិនដឹងប្រភព មកពីពាក្យបច្ចេកទេស Fever of Unknown Origin ឬ FUO ជាការឡើងកម្តៅចាប់ពី ៣៨,៣ អង្សារសេ ដោយការវាស់តាមរន្ធគូទ ហើយមិនមែនមានរយៈពេលខ្លី មិនមែនដោយសារជំងឺអ្វីមួយឡើយ ហើយងាយធ្វើឲ្យស្លាប់ ឬមិនស្រួលខ្លាំងជាមួយរោគសញ្ញា ក៏ដូចជាសភាពមិនធម្មតារបស់អាការៈ។ ក្តៅខ្លួនមិនដឹងប្រភពជាទូទៅ គឺត្រូវធ្វើតេស្ត ថតសួត ការពិនិត្យទឹកនោម ឬការបណ្តុះមេរោគក្នុងឈាម ដើម្បីរកមើលមូលហេតុ។
ក្តៅខ្លួនដោយមិនដឹងប្រភព ត្រូវបានចែកជា ៤ ប្រភេទ៖
– Classic FUO៖ ក្តៅខ្លួនយូរជាង ៣សប្តាហ៍ ដោយមិនដឹងមូលហេតុ ទោះបីសម្រាកពេទ្យ ៣ថ្ងៃ ឬទៅជួបគ្រូពេទ្យ ៣ដងហើយក៏ដោយ។
– ក្តៅខ្លួនដោយសារសម្រាកពេទ្យ៖ ពេលចូលសម្រាកពេទ្យដំបូង មិនមានការបង្ករោគ ឬដាក់បំពង់ជំនួយដង្ហើមឡើយ តែស្រាប់លេចចេញអាការៈក្តៅខ្លួនដោយមិនដឹងមូលហេតុ ទោះតាមដានមើល ៣ ថ្ងៃហើយក៏ដោយ។
– ក្តៅខ្លួនដោយសារប្រព័ន្ធការពារចុះខ្សោយ៖ អាការៈក្តៅខ្លួនចំពោះគ្នាយើងមានប្រព័ន្ធការពារមិនគ្រប់គ្រាន់ ក្តៅច្រើនជាង ៣ថ្ងៃ ដោយមិនដឹងមូលហេតុ ហើយធ្វើការបណ្តុះមេរោគ ក៏មិនបានរកឃើញអ្វីដែរ។
– ក្តៅខ្លួនចំពោះអ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍៖ ក្តៅច្រើនជាង ៣សប្តាហ៍ សម្រាប់មិនសម្រាកពេទ្យ ឬច្រើនជាង ៣ថ្ងៃ សម្រាប់សម្រាកពេទ្យ ក៏នៅតែធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យពិតប្រាកដមិនឃើញដដែល។
២- កើតឡើងញឹកញាប់ដែរទេ?
អាការៈក្តៅខ្លួនមិនដឹងប្រភព អាចកើតមានទាំងក្មេងៗ និងមនុស្សពេញវ័យ។ សូមប្រឹក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យ សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម។
៣‑ រោគសញ្ញាក្តៅខ្លួនដោយមិនដឹងប្រភព
ជំងឺនេះ អាចមានរោគសញ្ញាមួយចំនួន ជួយគ្រូពេទ្យដឹងពីមូលហេតុបាន ដោយរោគសញ្ញាជាទូទៅមានដូចជា៖
– កម្តៅឡើងដល់ ៣៨ អង្សាចំពោះទារក ឬ ៣៧,៥ អង្សារ ចំពោះក្មេង និងមនុស្សពេញវ័យ
– បែកញើស
– រងាញាក់
– ឈឺក្បាល។
រោគសញ្ញាផ្សេងៗរួមមាន៖
– ចុករួយសាច់ដុំ ឬសន្លាក់
– អស់កម្លាំង ល្ហិតល្ហៃ
– ឈឺក
– ក្អក
– ឡើងកន្ទួលក្រហម
– តឹងច្រមុះ។
ជំងឺនេះ អាចមានរោគសញ្ញាផ្សេងៗមិនបានរៀបរាប់នៅខាងលើ។ បើសិនជាបារម្ភពីរោគសញ្ញាណាមួយ សូមទៅពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យ។
៤‑ ពេលណាត្រូវទៅជួបពេទ្យ?
បើសិនមានរោគសញ្ញាណាមួយដូចបានរៀបរាប់ខាងលើ ឬមានចម្ងល់ សូមទៅពិគ្រោះប្រឹក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យ ព្រោះរាងកាយមនុស្សម្នាក់ៗ គឺខុសៗគ្នា ហេតុនេះរោគសញ្ញាក៏ខុសៗគ្នាដែរ។ គ្រូពេទ្យនឹងជួយរកដំណោះស្រាយល្អបំផុតសម្រាប់ស្ថានភាពជំងឺយើង។
៥‑ មូលហេតុបង្កឲ្យក្តៅខ្លួនដោយមិនដឹងប្រភព
ប្រភេទនៃអាការៈក្តៅនីមួយៗ សុទ្ធតែជួយពេទ្យដឹងពីមូលពិតប្រាកដរបស់ជំងឺបាន ខណៈមូលហេតុបង្កឲ្យក្តៅខ្លួនដោយមិនដឹងប្រភព អាចមានដូចជា៖
– ការបង្ករោគ៖ ជំងឺរបេង ជំងឺ Mononucleosis (ជំងឺឆ្លងតាមការថើប) ជំងឺ Lyme (ឆ្លងដោយសត្វចៃខាំ) ជំងឺឆ្មារខ្វាច ជំងឺរលាកក្នុងស្រទាប់បេះដូង និងជំងឺ មួយចំនួនផ្សេងទៀត។
– ការរលាក៖ ជំងឺ Lupus ជំងឺរលាកសន្លាក់ (Rheumatoid arthritis) ជំងឺរលាកពោះវៀន និងជំងឺមួយចំនួនទៀត។
– ជំងឺមហារីក៖ មហារីកពពួកកូនកណ្តុរ មហារីកគ្រាប់ឈាមស មហារីកលំពែង និងជំងឺមហារីកផ្សេងៗទៀត។
– ជំងឺផ្សេងៗ៖ ក្តៅខ្លួនដោយសារថ្នាំ ជំងឺក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតធ្វើការលើសធម្មតា រលាកថ្លើម និងកត្តាផ្សេងៗមិនស្ថិតក្នុងប្រភេទខាងលើ។
គ្នាយើងមានជំងឺ នឹងត្រូវធ្វើតេស្តមួយចំនួន ដើម្បីសម្រួចទៅរកមូលហេតុច្បាស់លាស់របស់អាការក្តៅខ្លួននេះ។ ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យអាការៈក្តៅខ្លួនដោយមិនដឹងប្រភព អាចធ្វើឲ្យយើងរកឃើញមូលហេតុបង្កបានទាន់ពេល។
៦‑ កត្តាប្រឈមក្តៅខ្លួនដោយមិនដឹងប្រភព
កត្តាប្រឈមក្តៅខ្លួនដោយមិនដឹងប្រភព អាចមានច្រើន ហេតុនេះ ជាការល្អ សូមពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យសម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម។
អត្ថបទពាក់ព័ន្ធ៖
ព័ត៌មានទាំងនេះ មិនអាចយកទៅប្រើប្រាស់គ្រប់ប្រភេទជំងឺទេ។ គួរពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យជំនាញសម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម។
៧- គួរធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យដោយវិធីណា?
ក្នុងករណីខ្លះ ការរង់ចាំមើលដោយប្រុងប្រយ័ត្ន ជាជម្រើសសម្រាប់ការព្យាបាលអាការៈក្តៅខ្លួនរយៈពេលខ្លីដែលមិនមានសញ្ញាគ្រោះថ្នាក់។ តែពេលអាការៈក្តៅខ្លួន កាន់តែយូរ មិនព្រមបាត់ទៅវិញ គ្រូពេទ្យនឹងសុំធ្វើតេស្តមួយចំនួន៖
– សួរនាំ៖ គ្រូពេទ្យនឹងសួរពីសំណួរមួយចំនួនដែលអាចជាតម្រុយឲ្យរកឃើញមូលហេតុក្តៅខ្លួននេះបានដូចជា៖
បើសិនជាយើងមានសត្វចិញ្ចឹម អាចគួរគិតថា យើងអាចឆ្លងជំងឺពីសត្វទាំងនោះ។ គ្រូពេទ្យ ក៏នឹងសួរពីប្រវត្តិគ្រួសារ និងជំងឺមួយចំនួនដូចជា មហារីកពពួកកូនកណ្តុរ ឬជំងឺ Rheumatic fever (ប៉ះពាល់ដល់បេះដូង សន្លាក់ ខួរក្បាល និងស្បែក)។
– ពិនិត្យឈាម និងពិនិត្យរាងកាយ៖ គ្រូពេទ្យ នឹងធ្វើការពិនិត្យឈាម ដើម្បីបញ្ជាក់ពីជំងឺមួយចំនួន ដូចជាជំងឺមកពីប្រព័ន្ធការពារ ហើយការពិនិត្យស្បែក ដើម្បីរកមើលថាមានស្លេកស្លាំង ឡើងកន្ទួលក្រហម ឬឡើងលឿង ឬទេ។ បើសិនជាមានតម្រុយវិជ្ជមាននោះ គ្រូពេទ្យនឹងដុំធ្វើតេស្តមួយចំនួនទៀតដើម្បីធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យឲ្យកាន់តែច្បាស់។
– បណ្តុះមេរោគ៖ បណ្តុះមេរោគក្នុងឈាម ទឹកនោម និងកំហាក ដើម្បីស្វែងរកមូលហេតុ ថាមកពីពួកបាក់តេរី ឬពពួកផ្សិត ឬយ៉ាងណា។ ក៏មានតេស្តជាក់លាក់ សម្រាប់ពពួកមេរោគមួយចំនួនផងដែរ។
– ថតរូបភាពសាស្រ្ត៖ ការថតមើលបេះដូង ធ្វើឡើងបើសិនជាគ្រូពេទ្យឮសូរសំឡេងមិនប្រក្រតីណាមួយ ចេញពីបេះដូងយើង ឬសង្ស័យថា យើងមានជំងឺរលាកក្នុងស្រទាប់បេះដូង។ ការថតសួតដោយកាំរស្មីអ៊ិច ក៏នឹងត្រូវធ្វើដូចគ្នា បើសិនជាពេទ្យសង្ស័យថា យើងមានជំងឺសួតណាមួយនោះ។
៨‑ វិធីព្យាបាល
ការព្យាបាលអាការៈក្តៅខ្លួនដោយមិនដឹងប្រភព អាស្រ័យទៅតាមមូលហេតុនីមួយៗ ដូចជា៖
– ថ្នាំប្រឆាំងការរលាក (NSAIDs) និងថ្នាំ Antihistamines នឹងត្រូវប្រើ បើសិនជារកតម្រុយមូលហេតុមិនឃើញសោះ។ ថ្នាំទាំងនេះ នឹងជួបន្ថយកម្តៅចំពោះគ្នាយើងមានជំងឺជាច្រើន។
– សម្រាប់គ្នាយើងមានប្រព័ន្ធការពារខ្សោយវិញ គ្រូពេទ្យនឹងប្រើថ្នាំអង់ទីប្យូទិក ដោយហេតុថា អាការៈក្តៅខ្លួនដោយមិនដឹងមូលហេតុ មានកើតឡើងដោយសារការបង្ករោគប្រមាណពី ២០-៤០ ភាគរយឯណោះ។
– ចំពោះអ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍ ការព្យាបាល គឺផ្តោតសំខាន់លើការព្យាបាលដោយថ្នាំប្រឆាំងពួកវីរុស ហើយបញ្ហាផ្សេងៗទៀត អាចព្យាបាលតាមក្រោយ។
៩- ទម្លាប់រស់នៅ
ផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់រស់នៅ និងវិធីព្យាបាលនៅផ្ទះ អាចជួយបង្ការ និងគ្រប់គ្រងស្ថានភាពជំងឺបាន ដូចជា៖
– ញ៉ាំទឹកអោយបានច្រើន ព្រោះអាការៈក្តៅខ្លួន អាចធ្វើឲ្យបាត់បង់ជាតិទឹក ដូចនេះគួរញ៉ាំទឹក ទឹកផ្លែឈើ ឬស៊ុប ដើម្បីបំពេញជាតិទឹកវិញ។ សម្រាប់ក្មេងក្រោម ១ឆ្នាំ អាចឲ្យញ៉ាំទឹកពពួកអូរ៉ាលីត មានរសជាតិ និងក្លិនផ្លែឈើបាន។
– សម្រាកឲ្យបានច្រើន និងស្លៀកពាក់ស្តើងៗ នៅក្នុងកន្លែងត្រជាក់ល្មម ដូចជា ក្នុងផ្ទះជាដើម។
ក្នុងករណីមានសំណួរ ឬមន្ទិលសង្ស័យជុំវិញសុខភាពអ្នក ជម្រើសល្អបំផុត សូមពិគ្រោះ និងប្រឹក្សាយោបល់ផ្ទាល់ជាមួយគ្រូពេទ្យជំនាញ។ Hello Health Group មិនចេញ វេជ្ជបញ្ជា មិនធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឬព្យាបាលជូនទេ៕
បដិសេធ
Hello Health Group និង “Hello គ្រូពេទ្យ” មិនចេញវេជ្ជបញ្ជា មិនធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឬព្យាបាលជូនទេ៕
ត្រួតពិនិត្យដោយ
វេជ្ជ. ចាន់ ស៊ីណេត
ឯកទេសសម្ភព និងរោគស្ត្រី · មន្ទីរពេទ្យបង្អែកមិត្តភាពកម្ពុជា-ចិន សែនសុខ