Fever of Unknown Origin (ក្តៅខ្លួនដោយមិនដឹងប្រភព)
ត្រួតពិនិត្យដោយ វេជ្ជ. ចាន់ ស៊ីណេត · មន្ទីរពេទ្យបង្អែកមិត្តភាពកម្ពុជា-ចិន សែនសុខ
និយមន័យ
១‑ អ្វីជាអាការកៈក្តៅខ្លួនដោយមិនដឹងប្រភព?
ក្តៅខ្លួនដោយមិនដឹងប្រភព មកពីពាក្យបច្ចេកទេស Fever of Unknown Origin ឬ FUO ជាការឡើងកម្តៅចាប់ពី ៣៨,៣ អង្សារសេ ដោយការវាស់តាមរន្ធគូទ ហើយមិនមែនមានរយៈពេលខ្លី មិនមែនដោយសារជំងឺអ្វីមួយឡើយ ហើយងាយធ្វើឲ្យស្លាប់ ឬមិនស្រួលខ្លាំងជាមួយរោគសញ្ញា ក៏ដូចជាសភាពមិនធម្មតារបស់អាការៈ។ ក្តៅខ្លួនមិនដឹងប្រភពជាទូទៅ គឺត្រូវធ្វើតេស្ត ថតសួត ការពិនិត្យទឹកនោម ឬការបណ្តុះមេរោគក្នុងឈាម ដើម្បីរកមើលមូលហេតុ។
ក្តៅខ្លួនដោយមិនដឹងប្រភព ត្រូវបានចែកជា ៤ ប្រភេទ៖
– Classic FUO៖ ក្តៅខ្លួនយូរជាង ៣សប្តាហ៍ ដោយមិនដឹងមូលហេតុ ទោះបីសម្រាកពេទ្យ ៣ថ្ងៃ ឬទៅជួបគ្រូពេទ្យ ៣ដងហើយក៏ដោយ។
– ក្តៅខ្លួនដោយសារសម្រាកពេទ្យ៖ ពេលចូលសម្រាកពេទ្យដំបូង មិនមានការបង្ករោគ ឬដាក់បំពង់ជំនួយដង្ហើមឡើយ តែស្រាប់លេចចេញអាការៈក្តៅខ្លួនដោយមិនដឹងមូលហេតុ ទោះតាមដានមើល ៣ ថ្ងៃហើយក៏ដោយ។
– ក្តៅខ្លួនដោយសារប្រព័ន្ធការពារចុះខ្សោយ៖ អាការៈក្តៅខ្លួនចំពោះគ្នាយើងមានប្រព័ន្ធការពារមិនគ្រប់គ្រាន់ ក្តៅច្រើនជាង ៣ថ្ងៃ ដោយមិនដឹងមូលហេតុ ហើយធ្វើការបណ្តុះមេរោគ ក៏មិនបានរកឃើញអ្វីដែរ។
– ក្តៅខ្លួនចំពោះអ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍៖ ក្តៅច្រើនជាង ៣សប្តាហ៍ សម្រាប់មិនសម្រាកពេទ្យ ឬច្រើនជាង ៣ថ្ងៃ សម្រាប់សម្រាកពេទ្យ ក៏នៅតែធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យពិតប្រាកដមិនឃើញដដែល។
២- កើតឡើងញឹកញាប់ដែរទេ?
អាការៈក្តៅខ្លួនមិនដឹងប្រភព អាចកើតមានទាំងក្មេងៗ និងមនុស្សពេញវ័យ។ សូមប្រឹក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យ សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម។
រោគសញ្ញា
៣‑ រោគសញ្ញាក្តៅខ្លួនដោយមិនដឹងប្រភព
ជំងឺនេះ អាចមានរោគសញ្ញាមួយចំនួន ជួយគ្រូពេទ្យដឹងពីមូលហេតុបាន ដោយរោគសញ្ញាជាទូទៅមានដូចជា៖
– កម្តៅឡើងដល់ ៣៨ អង្សាចំពោះទារក ឬ ៣៧,៥ អង្សារ ចំពោះក្មេង និងមនុស្សពេញវ័យ
– បែកញើស
– រងាញាក់
– ឈឺក្បាល។
រោគសញ្ញាផ្សេងៗរួមមាន៖
– ចុករួយសាច់ដុំ ឬសន្លាក់
– អស់កម្លាំង ល្ហិតល្ហៃ
– ឈឺក
– ក្អក
– ឡើងកន្ទួលក្រហម
– តឹងច្រមុះ។
ជំងឺនេះ អាចមានរោគសញ្ញាផ្សេងៗមិនបានរៀបរាប់នៅខាងលើ។ បើសិនជាបារម្ភពីរោគសញ្ញាណាមួយ សូមទៅពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យ។
៤‑ ពេលណាត្រូវទៅជួបពេទ្យ?
បើសិនមានរោគសញ្ញាណាមួយដូចបានរៀបរាប់ខាងលើ ឬមានចម្ងល់ សូមទៅពិគ្រោះប្រឹក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យ ព្រោះរាងកាយមនុស្សម្នាក់ៗ គឺខុសៗគ្នា ហេតុនេះរោគសញ្ញាក៏ខុសៗគ្នាដែរ។ គ្រូពេទ្យនឹងជួយរកដំណោះស្រាយល្អបំផុតសម្រាប់ស្ថានភាពជំងឺយើង។
មូលហេតុបង្ក
៥‑ មូលហេតុបង្កឲ្យក្តៅខ្លួនដោយមិនដឹងប្រភព
ប្រភេទនៃអាការៈក្តៅនីមួយៗ សុទ្ធតែជួយពេទ្យដឹងពីមូលពិតប្រាកដរបស់ជំងឺបាន ខណៈមូលហេតុបង្កឲ្យក្តៅខ្លួនដោយមិនដឹងប្រភព អាចមានដូចជា៖
– ការបង្ករោគ៖ ជំងឺរបេង ជំងឺ Mononucleosis (ជំងឺឆ្លងតាមការថើប) ជំងឺ Lyme (ឆ្លងដោយសត្វចៃខាំ) ជំងឺឆ្មារខ្វាច ជំងឺរលាកក្នុងស្រទាប់បេះដូង និងជំងឺ មួយចំនួនផ្សេងទៀត។
– ការរលាក៖ ជំងឺ Lupus ជំងឺរលាកសន្លាក់ (Rheumatoid arthritis) ជំងឺរលាកពោះវៀន និងជំងឺមួយចំនួនទៀត។
– ជំងឺមហារីក៖ មហារីកពពួកកូនកណ្តុរ មហារីកគ្រាប់ឈាមស មហារីកលំពែង និងជំងឺមហារីកផ្សេងៗទៀត។
– ជំងឺផ្សេងៗ៖ ក្តៅខ្លួនដោយសារថ្នាំ ជំងឺក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតធ្វើការលើសធម្មតា រលាកថ្លើម និងកត្តាផ្សេងៗមិនស្ថិតក្នុងប្រភេទខាងលើ។
គ្នាយើងមានជំងឺ នឹងត្រូវធ្វើតេស្តមួយចំនួន ដើម្បីសម្រួចទៅរកមូលហេតុច្បាស់លាស់របស់អាការក្តៅខ្លួននេះ។ ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យអាការៈក្តៅខ្លួនដោយមិនដឹងប្រភព អាចធ្វើឲ្យយើងរកឃើញមូលហេតុបង្កបានទាន់ពេល។
កត្តាប្រឈម
៦‑ កត្តាប្រឈមក្តៅខ្លួនដោយមិនដឹងប្រភព
កត្តាប្រឈមក្តៅខ្លួនដោយមិនដឹងប្រភព អាចមានច្រើន ហេតុនេះ ជាការល្អ សូមពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យសម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម។
អត្ថបទពាក់ព័ន្ធ៖
រោគវិនិច្ឆ័យ និងការព្យាបាល
ព័ត៌មានទាំងនេះ មិនអាចយកទៅប្រើប្រាស់គ្រប់ប្រភេទជំងឺទេ។ គួរពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យជំនាញសម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម។
៧- គួរធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យដោយវិធីណា?
ក្នុងករណីខ្លះ ការរង់ចាំមើលដោយប្រុងប្រយ័ត្ន ជាជម្រើសសម្រាប់ការព្យាបាលអាការៈក្តៅខ្លួនរយៈពេលខ្លីដែលមិនមានសញ្ញាគ្រោះថ្នាក់។ តែពេលអាការៈក្តៅខ្លួន កាន់តែយូរ មិនព្រមបាត់ទៅវិញ គ្រូពេទ្យនឹងសុំធ្វើតេស្តមួយចំនួន៖
– សួរនាំ៖ គ្រូពេទ្យនឹងសួរពីសំណួរមួយចំនួនដែលអាចជាតម្រុយឲ្យរកឃើញមូលហេតុក្តៅខ្លួននេះបានដូចជា៖
- ការចេញក្រៅប្រទេស
- ទៅប៉ះពាល់នឹងអ្វីប្លែកឬទេ
- មានផ្លាស់អ្វីក្នុងការរស់នៅឬទេ
បើសិនជាយើងមានសត្វចិញ្ចឹម អាចគួរគិតថា យើងអាចឆ្លងជំងឺពីសត្វទាំងនោះ។ គ្រូពេទ្យ ក៏នឹងសួរពីប្រវត្តិគ្រួសារ និងជំងឺមួយចំនួនដូចជា មហារីកពពួកកូនកណ្តុរ ឬជំងឺ Rheumatic fever (ប៉ះពាល់ដល់បេះដូង សន្លាក់ ខួរក្បាល និងស្បែក)។
– ពិនិត្យឈាម និងពិនិត្យរាងកាយ៖ គ្រូពេទ្យ នឹងធ្វើការពិនិត្យឈាម ដើម្បីបញ្ជាក់ពីជំងឺមួយចំនួន ដូចជាជំងឺមកពីប្រព័ន្ធការពារ ហើយការពិនិត្យស្បែក ដើម្បីរកមើលថាមានស្លេកស្លាំង ឡើងកន្ទួលក្រហម ឬឡើងលឿង ឬទេ។ បើសិនជាមានតម្រុយវិជ្ជមាននោះ គ្រូពេទ្យនឹងដុំធ្វើតេស្តមួយចំនួនទៀតដើម្បីធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យឲ្យកាន់តែច្បាស់។
– បណ្តុះមេរោគ៖ បណ្តុះមេរោគក្នុងឈាម ទឹកនោម និងកំហាក ដើម្បីស្វែងរកមូលហេតុ ថាមកពីពួកបាក់តេរី ឬពពួកផ្សិត ឬយ៉ាងណា។ ក៏មានតេស្តជាក់លាក់ សម្រាប់ពពួកមេរោគមួយចំនួនផងដែរ។
– ថតរូបភាពសាស្រ្ត៖ ការថតមើលបេះដូង ធ្វើឡើងបើសិនជាគ្រូពេទ្យឮសូរសំឡេងមិនប្រក្រតីណាមួយ ចេញពីបេះដូងយើង ឬសង្ស័យថា យើងមានជំងឺរលាកក្នុងស្រទាប់បេះដូង។ ការថតសួតដោយកាំរស្មីអ៊ិច ក៏នឹងត្រូវធ្វើដូចគ្នា បើសិនជាពេទ្យសង្ស័យថា យើងមានជំងឺសួតណាមួយនោះ។
៨‑ វិធីព្យាបាល
ការព្យាបាលអាការៈក្តៅខ្លួនដោយមិនដឹងប្រភព អាស្រ័យទៅតាមមូលហេតុនីមួយៗ ដូចជា៖
– ថ្នាំប្រឆាំងការរលាក (NSAIDs) និងថ្នាំ Antihistamines នឹងត្រូវប្រើ បើសិនជារកតម្រុយមូលហេតុមិនឃើញសោះ។ ថ្នាំទាំងនេះ នឹងជួបន្ថយកម្តៅចំពោះគ្នាយើងមានជំងឺជាច្រើន។
– សម្រាប់គ្នាយើងមានប្រព័ន្ធការពារខ្សោយវិញ គ្រូពេទ្យនឹងប្រើថ្នាំអង់ទីប្យូទិក ដោយហេតុថា អាការៈក្តៅខ្លួនដោយមិនដឹងមូលហេតុ មានកើតឡើងដោយសារការបង្ករោគប្រមាណពី ២០-៤០ ភាគរយឯណោះ។
– ចំពោះអ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍ ការព្យាបាល គឺផ្តោតសំខាន់លើការព្យាបាលដោយថ្នាំប្រឆាំងពួកវីរុស ហើយបញ្ហាផ្សេងៗទៀត អាចព្យាបាលតាមក្រោយ។
ផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់រស់នៅ
៩- ទម្លាប់រស់នៅ
ផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់រស់នៅ និងវិធីព្យាបាលនៅផ្ទះ អាចជួយបង្ការ និងគ្រប់គ្រងស្ថានភាពជំងឺបាន ដូចជា៖
– ញ៉ាំទឹកអោយបានច្រើន ព្រោះអាការៈក្តៅខ្លួន អាចធ្វើឲ្យបាត់បង់ជាតិទឹក ដូចនេះគួរញ៉ាំទឹក ទឹកផ្លែឈើ ឬស៊ុប ដើម្បីបំពេញជាតិទឹកវិញ។ សម្រាប់ក្មេងក្រោម ១ឆ្នាំ អាចឲ្យញ៉ាំទឹកពពួកអូរ៉ាលីត មានរសជាតិ និងក្លិនផ្លែឈើបាន។
– សម្រាកឲ្យបានច្រើន និងស្លៀកពាក់ស្តើងៗ នៅក្នុងកន្លែងត្រជាក់ល្មម ដូចជា ក្នុងផ្ទះជាដើម។
ក្នុងករណីមានសំណួរ ឬមន្ទិលសង្ស័យជុំវិញសុខភាពអ្នក ជម្រើសល្អបំផុត សូមពិគ្រោះ និងប្រឹក្សាយោបល់ផ្ទាល់ជាមួយគ្រូពេទ្យជំនាញ។ Hello Health Group មិនចេញ វេជ្ជបញ្ជា មិនធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឬព្យាបាលជូនទេ៕
បដិសេធ
Hello Health Group និង “Hello គ្រូពេទ្យ” មិនចេញវេជ្ជបញ្ជា មិនធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឬព្យាបាលជូនទេ៕
ផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្មតើអត្ថបទនេះមានប្រយោជន៍ដែរទេ?
ផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្មផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម