និយមន័យ
១- អ្វីទៅជាមហារីកស្បែក?
បច្ចុប្បន្នមហារីកស្បែក ឧស្សាហ៍ជួបប្រទះបំផុត គឺនៅពេលកោសិកាស្បែកមានការប្រែប្រួលលូតលាស់ខុសប្រក្រតី ពិសេសពេលប្រឈមនឹងពន្លឺព្រះអាទិត្យច្រើនពេក។ កត្តាផ្សេងទៀតដូចជាជំងឺហ្សែន ក៏អាចធ្វើឲ្យស្បែកកើតជាមហារីកដែរ។ មហារីកប្រភេទនេះចែកចេញជា ៣ ដូចជា៖
– មហារីកកោសិកាស្រទាប់ក្រោមស្បែក (Basal Cell carcinoma) ភាគច្រើនដោយសារប៉ះពាល់ពន្លឺព្រះអាទិត្យ ហើយអវយវៈប៉ះពាល់ញឹកញាប់មាន ក និងមុខតែម្តង។
– មហារីកកោសិការំញ័រ (Squamous cell carcinoma) ទាក់ទងការប៉ះពាល់ពន្លឺព្រះអាទិត្យដូចគ្នា តែភាគច្រើនលើគ្នាយើងមានស្បែកខ្មៅ។
– មហារីកកោសិកាបញ្ចេញជាតិមេឡានីន (ពណ៍) កើតឡើងគ្រប់កន្លែងលើស្បែក។
២- កើតឡើងញឺកញាប់ដែរទេ?
មហារីកប្រភេទនេះឧស្សាហ៍ជួបប្រទះណាស់ ប៉ុន្តែយើងនៅតែអាចកាត់បន្ថយហានិភ័យប្រឈមបាន។ គួរពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យសម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម។
រោគសញ្ញា
៣- រោគសញ្ញាមានអ្វីខ្លះ?
ពេលស្បែកយើងប្រឈមកម្ដៅថ្ងៃយូរពេក តំបន់មួយចំនួន ដូចជា ស្បែកក្បាល មុខបបូរមាត់ ត្រចៀក ក ដើមដៃ ប្រអប់ដៃ ជើង (ភាគច្រើនកើតចំពោះស្រ្តី) អាចនឹងកើតមហារីកប្រភេទនេះ។ ករណីកម្រ ក៏អាចកើតនៅលើបាតដៃ ក្រចកដៃ និងជើង ព្រមទាំងតាមស្បែកប្រដាប់ភេទជាដើម នឹងបង្កជារោគសញ្ញាដូចជា៖
– មហារីកកោសិកាស្រទាប់ក្រោមស្បែក អាចកើតនៅម្ដុំ ក និងមុខ លេចឡើងជាដុំក្រមួនរលោង ឬរាបស្មើ ពណ៌សាច់ និងពណ៌ត្នោត។
– មហារីកកោសិការំញ័រ អាចកើតលើមុខ ត្រចៀក និងដៃ គ្នាយើងមានស្បែកស្រគាំ ងាយកើតមហារីកប្រភេទនេះ ពិសេសនៅកន្លែងមិនត្រូវកម្ដៅក៏អាចមានដែរ និងមានសណ្ឋានជាដុំពក ក្រហមតូចៗ រាបស្មើ ជាបន្ទះ ឬដូចក្រមរ។
– មហារីកកោសិកាបញ្ចេញជាតិមេឡានីន កើតនៅគ្រប់កន្លែង អាចកើតឡើងថ្មីភ្លាមៗ ឬនៅលើប្រជ្រុយជាដើម។ អាចលេចចេញជាចំណុចពណ៌ត្នោតក្រមៅ ឬពពាលៗ ចំពោះប្រជ្រុយវិញអាចប្ដូរពណ៌ ទំហំ និងងាយហូរឈាម។ មួយទៀត អាចលេចចេញជាពណ៌ក្រហម ខៀវ ទឹកប៊ិក ឬក្រមៅ លើបាតដៃ បាតជើង ម្រាមដៃ ក្រចកដៃ ជើង ភ្នាសកោសិកាក្នុងមាត់ ច្រមុះ ទ្វារមាស និងរន្ធគូទជាដើម។
បើសង្ស័យ ឬកត់សំគាល់ឃើញថាស្បែកយើងមានការប្រែប្រួលខុសប្រក្រតី សូមទៅពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យ ព្រោះអាចជាមហារីក។
៤- ពេលណាគួរទៅជួបពេទ្យ?
បើសិនយើងប្រទះឃើញរោគសញ្ញាដូចខាងលើ ឬរោគសញ្ញាណាមួយគួរឲ្យសង្ស័យ ត្រូវពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យជំនាញ ព្រោះរាងកាយមនុស្សម្នាក់ៗមានភាពខុសគ្នា រោគសញ្ញាក៏ខុសគ្នាដែរ។
មូលហេតុបង្ក
៥- មូលហេតុបង្កមានអ្វីខ្លះ?
ដោយសារ DNA មានការខូចខាត នាំឲ្យកោសិកាស្បែករំញោចកើនចំនួនខុសប្រក្រតី ភាគច្រើនខូចខាតមកពីការប្រឈមកម្ដៅថ្ងៃ និងកម្ដៅម៉ាស៊ីនហាលថ្ងៃសិប្បនិមិ្មត។ ទោះយ៉ាងណា ករណីប្រឈមទាំងនេះ មិនប្រាកដថាជាកត្តាចម្បងនៃមហារីកទេ ព្រោះវាអាចលាយឡំ កត្តាប្រឈមដទៃទៀត ដូចជា សារធាតុពុល ប្រព័ន្ធភាពស៊ាំចុះខ្សោយជាដើម។
កត្តាប្រឈម
៦- កត្តាប្រឈមមានអ្វីខ្លះ?
កត្តាប្រឈមមានដូចជា៖
– គ្នាយើងស្បែកស មិនថាជាពូជសាសន៍ណាក៏ដោយ សុទ្ធតែអាចកើតមហារីកស្បែក ព្រោះស្បែកមិនសូវមានជាតិ មេឡានីន ជួយការពារពីកម្ដៅថ្ងៃ។ លើសពីនេះ ស្បែកងាយឡើងអាចម៍រុយ ក៏មានហានិភ័យខ្ពស់ណាស់ដែរ។
– ប្រឈមសារធាតុដូចជាសំណ
– ធ្លាប់កើតមហារីកស្បែកពីមុន
– ធ្លាប់មានសមាជិកគ្រួសារកើតមហារីកស្បែក
– ប្រឈមកាំរស្មីវិទ្យុសកម្ម ដូចជាព្យាបាលជំងឺរលាកស្បែក និងជំងឺមុន
– មានប្រព័ន្ធភាពស៊ាំចុះខ្សោយ ពិសេសអ្នកជំងឺអេដស៍ និងធ្លាប់ប្ដូរសរីរាង្គជាដើម
– គ្នាយើងធ្លាប់រលាកស្បែកដោយសារពន្លឺព្រះអាទិត្យ អាចជាកត្តាងាយធ្វើឲ្យកើតមហារីក។
– ប្រឈមកម្ដៅព្រះអាទិត្យយូរ និងជាប្រចាំ មិនបានការពារដោយឡេការពារកម្ដៅ មិនពាក់ខោអាវការពារ ងាយធ្វើឲ្យខូចខាតកោសិកាស្បែក វិវដ្តទៅមហារីក។
– គ្នាយើងរស់នៅក្នុងតំបន់ខ្ពស់ ឧស្សាហ៍ធ្វើការក្រោមពន្លឺថ្ងៃ ក៏ងាយកើតមហារីកជាង គ្នាយើងរស់នៅតំបន់ត្រជាក់ផងដែរ។
– ប្រជ្រុយមានការវិវដ្ត រីកទំហំខុសធម្មតា អាចវិវត្តទៅជាមហារីក (Dysplastic Nevi) ដូចនេះចាំបាច់ត្រូវកត់សម្គាល់ការប្រែប្រួលលើប្រជ្រុយរបស់យើង។
– ប្រភេទជំងឺស្បែក អាចឈានទៅជាមហារីក មានជំងឺ Actinic Keratoses ធ្វើឲ្យស្បែកឡើងជាបន្ទះក្រាស់ៗ ពណ៌ត្នោត បន្តប្រែជាពណ៌ផ្កាឈូកក្រមៅ។ ភាគច្រើនរកឃើញលើស្បែកមុខ ក្បាល និង ក ពិសេសលើគ្នាយើងមានស្បែកស។
រោគវិនិច្ឆ័យ និងការព្យាបាល
ព័ត៌មាននេះមិនអាចយកទៅប្រើប្រាស់គ្រប់ប្រភេទជំងឺទេ។ គួរពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យជំនាញសម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម។
៧- គួរធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យដោយវិធីណា?
គ្រូពេទ្យនឹងធ្វើការអង្កេតវិភាគដូចជា៖
– ពិនិត្យស្បែក រកមើលការផ្លាស់ប្ដូរមិនប្រក្រតី ហើយអាចស្នើឲ្យធ្វើតេស្តផ្សេងទៀតក្នុងករណីចាំបាច់។
– ច្រឹបយកសាច់ ទៅពិនិត្យរកមើលកោសិកាមហារីក។
៨- ព្យាបាលដោយវិធីណា?
អាស្រ័យលើស្ថានភាពធ្ងន់ធ្ងរ និងប្រភេទមហារីក ការព្យាបាលអាចមានដូចជា៖
– ព្យាបាលដោយថ្នាំ៖ លេប ឬចាក់
– តាមការវះកាត់ ដោយប្រើពន្លឺវិទ្យាសាស្ត្រ និងវិទ្យុសកម្មជាដើម។
ផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់រស់នៅ
៩- ទម្លាប់រស់នៅ
គ្មានវិធីណាមួយ មានប្រសិទ្ធភាព ១០០ ភាគរយទេ តែដើម្បីបង្ការ និងកាត់បន្ថយហានិភ័យគួរតែកែប្រែទម្លាប់រស់នៅខ្លះៗដូចជា៖
– ចៀសវាងធ្វើការក្រោមកម្ដៅថ្ងៃខ្លាំងពេក
– ប្រើផលិតផលការពារកម្ដៅថ្ងៃជាប្រចាំ
– ពាក់ស្រោមដៃអំឡុងកំពុងជិះ ម៉ូតូ ពេលថ្ងៃ
– ចៀសវាងដេកហាលថ្ងៃក្នុងម៉ាស៊ីនសិប្បនិម្មិត
– ទៅពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យឯកទេសពេលណាស្បែកមានការប្រែប្រួល។
ក្នុងករណីមានសំណួរ ឬមន្ទិលសង្ស័យជុំវិញសុខភាពអ្នក ជម្រើសល្អបំផុត សូមពិគ្រោះ និងប្រឹក្សាយោបល់ផ្ទាល់ជាមួយពេទ្យជំនាញ។ Hello Health Group មិនចេញវេជ្ជបញ្ជា មិនធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឬព្យាបាលជូនទេ៕
[embed-health-tool-bmi]
