Quinine (ដើមគីនីន)
ត្រួតពិនិត្យដោយ វេជ្ជ. ចាន់ ស៊ីណេត · មន្ទីរពេទ្យបង្អែកមិត្តភាពកម្ពុជា-ចិន សែនសុខ
ការប្រើប្រាស់
១- តើដើមគីនីនប្រើដើម្បីអ្វី?
ដើមគីនីន ជាប្រភេទរុក្ខម្យ៉ាង មានប្រភពមកពីតំបន់អារ៉ាប់ និងត្រូវគេយកមកដាំដុសលើទឹកដីអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ពិសេសប្រទេស ឥណ្ឌូនេស៊ី ដើម្បីប្រើជាឱសថបុរាណតែឯង ឬប្រើរួមជាមួយថ្នាំដទៃទៀត ព្យាបាលជំងឺគ្រុនចាញ់ (ករណីធ្ងន់ធ្ងរអាចគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិត ឆ្លងតាមរយៈមូសដែកគោលញីខាំ)។
គ្រូពេទ្យ អាចនឹងចេញវេជ្ជបញ្ជាឲ្យប្រើថ្នាំ គីនីន ក្នុងករណីជំងឺផ្សេងទៀត ដូចនេះ គួរពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យ ឬឱសថការី ដើម្បីទទួលបានព័ត៌មានបន្ថែម។
២- ដើមគីនីនមានសកម្មភាពយ៉ាងដូចម្ដេច?
ដើមគីនីន មានសកម្មភាពសម្លាប់មេរោគបង្កជាជំងឺគ្រុនចាញ់។ សូមពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យ ឬគ្រូឱសថរុក្ខជាតិ ដើម្បីទទួលបានព័ត៌មានបន្ថែម។
កត្តាគួរប្រុងប្រយ័ត្ន
៣- ត្រូវដឹងអ្វីខ្លះមុនប្រើដើមគីនីន?
ប្រឹក្សាយោបល់ជាមួយគ្រូពេទ្យ ឱសថការី ឬអ្នកឯកទេសឱសថរុក្ខជាតិ ប្រសិនបើ៖
– ស្រ្តីមានគភ៌ ឬបំបៅដោះ ព្រោះពេលកំពុងចង់បានកូន ឬបំបៅដោះ គួរប្រើថ្នាំតែមួយមុខណា ដែលណែនាំដោយគ្រូពេទ្យជំនាញប៉ុណ្ណោះ។
– កំពុងប្រើប្រាស់ថ្នាំផ្សេងៗរួមទាំងថ្នាំដែលអាចទិញបានដោយគ្មានវេជ្ជបញ្ជា។
– ធ្លាប់មានប្រតិកម្មអាលែកហ្ស៊ីជាមួយទឹកដោះគោ ថ្នាំពេទ្យ ឬឱសថរុក្ខជាតិផ្សេងៗទៀត
- មានជំងឺ ឬស្ថានភាពសុខភាពផ្សេងៗទៀត
– ធ្លាប់មានប្រតិកម្មអាលែកហ្ស៊ីប្រភេទផ្សេងទៀត ដូចជា ជាមួយអាហារ សារធាតុពណ៌ សារធាតុរក្សាអាហារ ឬសត្វ។
– ត្រូវការវះកាត់ (រួមទាំងវះកាត់ធ្មេញផងដែរ) ឬធ្វើតេស្តវេជ្ជសាស្ត្រណាមួយ។ សូមប្រាប់គ្រូពេទ្យជាមុន បើកំពុងប្រើឱសថពីរុក្ខជាតិ គីនីន ព្រោះប្រហែលជាអាច នឹងឈប់ប្រើថ្នាំមួយរយៈពេលខ្លី។
លក្ខខណ្ឌក្នុងការចុះបញ្ជីការផ្លូវច្បាប់សម្រាប់ឱសថរុក្ខជាតិមិនតឹងរ៉ឹងដូចការចុះបញ្ជីការផ្លូវច្បាប់ទៅលើថ្នាំពេទ្យទេ។ ដូចនេះ គួរតែមានការសិក្សាបន្ថែមពីសុវត្ថិភាពលើឱសថទាំងនេះ។ ត្រូវប្រាកដថាអត្ថប្រយោជន៍នៃការប្រើថ្នាំនេះខ្ពស់ជាងកត្តាប្រឈម។ សូមពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យដើម្បីអាចដឹងពីព័ត៌មានបន្ថែម។
៤- ដើមគីនីនមានសុវត្ថិភាពកម្រិតណា?
– ចំពោះស្ត្រីពពោះ និងបំបៅដោះកូន៖ ការព្យាបាលជំងឺគ្រុនចាញ់ ជារឿងសំខាន់ ព្រោះវាអាចបង្កជាជំងឺធ្ងន់ធ្ងរ ប៉ះពាល់ទាំងម៉ាក់ៗ និងគភ៌ក្នុងផ្ទៃ។ គ្រូពេទ្យ អាចនឹងប្រាប់យើងពីគុណប្រយោជន៍ និងហានិភ័យផ្សេងៗ នៅពេលលេបថ្នាំបុរាណនេះ អំឡុងពេលពពោះ។
ស្វែងយល់ពីផលរំខាន
៥- ដើមគីនីនអាចមានផលរំខានអ្វីខ្លះ?
ខាងក្រោមនេះ ជាផលរំខានកើតមានញឹកញាប់ ដូចជា៖
– ចង្អោរ
– នៅមិនសុខក្នុងខ្លួន
– ពិបាកស្ដាប់ឮ ឬហឹងនៅក្នុងត្រចៀក
– វង្វេងវង្វាន់
– មានអារម្មណ៍ភ័យៗ។
ផលរំខានខ្លះទៀត អាចនឹងធ្ងន់ធ្ងរ។ បើធ្លាប់មានរោគសញ្ញាដូចខាងក្រោម ប្រញាប់ទៅជួបគ្រូពេទ្យជាបន្ទាប់ ដូចជា៖
– ឡើងកន្ទួល
– កន្ទាលត្រអាក
– រមាស់
– ឡើងក្រហម
– សំឡេងស្អក
– ពិបាកដកដង្ហើម ឬពិបាកលេប
– ហើមមុខ បំពង់ក បបូរមាត់ ភ្នែក ដៃ ជើង កំភួនជើង ឬផ្នែកខាងក្រោមជើង
– គ្រុន
– ពងបែក
– មានបញ្ហាក្រពះពោះវៀន
– ឈឺពោះ
– ក្អួត
– រាក
– ស្រវាំង ឬមើលពណ៌ខុស
– ស្ដាប់មិនឮ ឬមើលមិនឃើញ
– សន្លប់
– ងាយមានស្នាមរបូស
– ចេញចំណុច ស្វាយ ត្នោត ឬក្រហមនៅលើស្បែក
– ហូរឈាមខុសធម្មតា
– លាមកក្រមៅ ឬខ្មៅ
– ឈាមច្រមុះ
– ហូរឈាមតាមអញ្ចាញ
– ឈឺក
– បេះដូងលោតញាប់ ឬខុសប្រក្រតី
– ឈឺទ្រូង
– ខ្សោយកម្លាំង
– បែកញើសច្រើន
– វិលមុខ។
មិនមែនគ្រប់គ្នាសុទ្ធតែមានផលរំខានទាំងនេះទេ ប្រហែលអាចមានផលរំខានផ្សេងទៀតមិនបានរៀបរាប់ខាងលើ ដូចនេះ បើមានចម្ងល់ទាក់ទងនឹងផលរំខាន សូមពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យ គ្រូឱសថរុក្ខជាតិ ឬឱសថការី។
អត្ថបទពាក់ព័ន្ធ៖
ស្វែងយល់ពីអន្តរកម្មថ្នាំ
៦- ដើមគីនីនមានអន្តរកម្មជាមួយអីខ្លះ?
ដើគីនីន អាចមានប្រតិកម្មជាមួយថ្នាំពេទ្យ ឬស្ថានភាពជំងឺយើងកំពុងមានបច្ចុប្បន្ន។ សូមពិគ្រោះជាមួយគ្រូឱសថបុរាណ ឬគ្រូពេទ្យមុនប្រើប្រាស់ ខណៈថ្នាំពេទ្យខាងក្រោមនេះអាចមានអន្តរកម្មជាមួយរុក្ខជាតិនេះ មានដូចជា៖
– ថ្នាំ Acetazolamide (Diamox)
– ថ្នាំ Sodium bicarbonate (Neut)
– ថ្នាំ Aminophylline (Truphylline)
– ថ្នាំ Theophylline (Theo-Dur)
– ថ្នាំ ព្យាបាលជំងឺមហារីកដូចជា ថ្នាំ Arsenic trioxide (Trisenox) ថ្នាំ Aandetanib (Caprelsa) និង ថ្នាំ Imatinib (Gleevec)។
– ថ្នាំ Bosentan (Tracleer)
– ថ្នាំ Methadone (Dolophine)
– ថ្នាំ Tacrolimus (Prograf)
– រុក្ខជាតិ St. John’s Wort (hypericum perforatum)
– ថ្នាំ ផ្សះ (Antibiotics) ដូចជា ថ្នាំ Azithromycin (Zithromax) ថ្នាំ Clarithromycin (Biaxin) ថ្នាំ Erythromycin (E-Mycin) ថ្នាំ Levofloxacin (Levaquin Leva-Pak) ថ្នាំ Moxifloxacin (Avelox) ថ្នាំ Pentamidine (Nebupent) ថ្នាំ Telithromycin (Ketek) ថ្នាំ Tetracycline (Sumycin)។
– ថ្នាំប្រឆាំងជំងឺបាក់ទឹកចិត្ត (Antidepressants) ដូចជា ថ្នាំ Amitriptyline (Elavil) ថ្នាំ Citalopram (Celexa) ថ្នាំ Clomipramine (Anafranil) ថ្នាំDesipramine (Norpramin) ថ្នាំ Nefazodone (Serzone) ថ្នាំ Venlafaxine (Effexor)។
– ថ្នាំប្រឆាំងពពួកផ្សិត (Antifungal medication) ដូចជា ថ្នាំ Itraconazole (Sporanox) ថ្នាំ Ketoconazole (Nizoral) ថ្នាំ Posaconazole (Noxafil) ថ្នាំ Voriconazole (Vfend)។
– ថ្នាំបញ្ចុះជាតិកូលេស្តេរ៉ូលក្នុងឈាម (Cholesterol-lowering medicine) ដូចជា ថ្នាំ Atorvastatin (Lipitor) ថ្នាំ Simvastatin (Zocor) ថ្នាំ Lovastatin (Mevacor)។
– ថ្នាំក្អក (Cough medicine) ដែលមានសារធាតុ Dextromethorphan។
– ថ្នាំជំងឺបេះដូង (Heart medication) ដូចជា ថ្នាំ Amiodarone ថ្នាំ Digoxin ថ្នាំ Dofetilide ថ្នាំ Disopyramide ថ្នាំ Dronedarone ថ្នាំ Flecainide ថ្នាំ Ibutilide ថ្នាំ Metoprolol ថ្នាំ Procainamide ថ្នាំ Propafenone ថ្នាំ Quinidine ថ្នាំ Sotalol និងថ្នាំ Verapamil។
– ថ្នាំរលាកថ្លើមប្រភេទ C (Hepatitis C medication) ដូចជា ថ្នាំ Boceprevir ថ្នាំ Telaprevir។
– ថ្នាំជំងឺអេដស៍ (HIV/AIDS medication) ដូចជា ថ្នាំ Atazanavir ថ្នាំ Delavirdine ថ្នាំ Efavirenz ថ្នាំ Fosamprenavir ថ្នាំ Indinavir ថ្នាំ Nelfinavir ថ្នាំ Nevirapine ថ្នាំ Ritonavir ថ្នាំ Saquinavir។
– ថ្នាំប្រឆាំងចង្អោរ និងក្អួត (Anti-nausea and anti-vomiting medication) ដូចជា ថ្នាំ Dolasetron ថ្នាំ Droperidol ថ្នាំ Ondansetron។
– ថ្នាំសរសៃប្រសាទ (Antipsychotics) ដូចជា ថ្នាំ Chlorpromazine ថ្នាំ Clozapine ថ្នាំ Haloperidol ថ្នាំ Mesoridazine ថ្នាំ Pimozide ថ្នាំ Thioridazine ថ្នាំ Ziprasidone។
– ថ្នាំប្រឆាំងប្រកាច់ (Seizure medication) ដូចជា ថ្នាំ Carbamazepine ថ្នាំ Fosphenytoin ថ្នាំ Oxcarbazepine ថ្នាំ Phenobarbital ថ្នាំ Phenytoin ថ្នាំ Primidone។
– ថ្នាំបញ្ចុះអាស៊ីដក្រពះ (Stomach acid reducers) ដូចជា ថ្នាំ Cimetidine ថ្នាំ Ranitidine ឬថ្នាំប្រឆាំងអាស៊ីដមានជាតិអាលុយមីញូម។
– ថ្នាំរបេង (Tuberculosis medication) ថ្នាំ Rifabutin ថ្នាំ Rifampin ថ្នាំ Rifapentine។
Dosage
ព័ត៌មានទាំងនេះ មិនបានរាប់ជាការណែនាំរបស់គ្រូពេទ្យនោះទេ។ ត្រូវតែពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យ ឬឱសថការី មុនពេលចាប់ផ្តើមប្រើប្រាស់ថ្នាំប្រភេទនេះ។
៧- កម្រិតប្រើធម្មតាម៉េចដែរ?
កម្រិតដូស រប្រើប្រាស់ឱសថរុក្ខជាតិនេះ អាចមានលក្ខណៈខុសគ្នាសម្រាប់អ្នកជំងឺម្នាក់ៗ។ កម្រិតដែល ប្រើអាស្រ័យលើអាយុ សុខភាព និងស្ថានភាពរាងកាយមួយចំនួនទៀត។ ឱសថរុក្ខជាតិមិនមែនតែងមានសុវត្ថិភាពទាំងអស់នោះទេ ហេតុនេះសូមប្រឹក្សាយោបល់ជាមួយអ្នកឯកទេសឱសថរុក្ខជាតិ ឬគ្រូពេទ្យជំនាញជាមុនសិន។
៨- ទម្រង់ដើមគីនីនជាឱសថ
– ថ្នាំគីនីនស្រោបសម្បក (ខាប់ស៊ុល)។
ក្នុងករណីមានសំណួរ ឬមន្ទិលសង្ស័យជុំវិញសុខភាពអ្នក ជម្រើសល្អបំផុត សូមពិគ្រោះ និងប្រឹក្សាយោបល់ផ្ទាល់ជាមួយពេទ្យជំនាញ។ Hello Health Group មិនចេញវេជ្ជបញ្ជា មិនធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឬព្យាបាលជូនទេ៕
បដិសេធ
Hello Health Group និង “Hello គ្រូពេទ្យ” មិនចេញវេជ្ជបញ្ជា មិនធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឬព្យាបាលជូនទេ៕
ផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្មតើអត្ថបទនេះមានប្រយោជន៍ដែរទេ?
ផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្មផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម