ការប្រើប្រាស់
១- ថ្នាំ Isoprenaline (isoproterenol) ព្យាបាលជំងឺអ្វីខ្លះ?
Isoprenaline ជាពពួកថ្នាំបង្កើនកម្លាំងដល់ប្រព័ន្ធប្រសាទ សាំប៉ាទិក (sympathomimetic) ដោយជួយឲ្យសរសៃឈាមសម្រាក និងបេះដូងច្របាច់បានល្អ ជួយសម្រួលប្រព័ន្ធផ្លូវដង្ហើមនៅពេលប្រើប្រាស់ថ្នាំសណ្ដំ ដើម្បីឲ្យដកដង្ហើមបានស្រួល។
ជាទូទៅ គេប្រើ Isoprenalin ក្នុងការព្យាបាលជំងឺទាក់ទងទៅនឹងបញ្ហាបេះដូង ដូចជា ជំងឺគាំងបេះដូង ជំងឺខ្សោយបេះដូង បញ្ហាសរសៃឈាម និងបញ្ហាខ្លះទាក់ទងនឹងចង្វាក់បេះដូងដើរមិនស្មើ (heart block)។ គេក៏ប្រើឱសថនេះនៅពេលប្រើថ្នាំសណ្ដំដើម្បីព្យាបាលអាការៈរួមតូចផ្លូវដង្ហើមផងដែរ។
ឱសថនេះអាចនឹងប្រើក្នុងករណីផ្សេងទៀត សូមសួរទៅគ្រូពេទ្យដើម្បីដឹងពីព័ត៌មានបន្ថែម។
២- គេប្រើថ្នាំនេះយ៉ាងម៉េច?
Isoprenalin ជាថ្នាំប្រភេទចាក់ មានតែនៅតាមមន្ទីរពេទ្យ និងគ្លីនិកប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែប្រសិនបើតម្រូវឲ្យប្រើនៅផ្ទះ សូមធ្វើតាមការណែនាំរបស់គ្រូពេទ្យអំពីរបៀបចាក់ថ្នាំដោយប្រុងប្រយ័ត្ន។
សូមកុំប្រើឱសថនេះប្រសិនបើ យើងឃើញមានកករ ប្រែពណ៌ថ្នាំ ដបឱសថប្រេះបែក ឬខូច។
ត្រូវទុកថ្នាំ សឺរ៉ាំង និងម្ជុលឲ្យផុតពីដៃក្មេង និងសត្វចិញ្ចឹម។ មិនត្រូវប្រើប្រាស់សឺរ៉ាំង ម្ជុលឬសម្ភារៈផ្សេងៗ ម្តងទៀតទេ ហើយត្រូវបោះចោលឲ្យបានត្រឹមត្រូវពេលប្រើប្រាស់រួច។
សូមសួរពីរបៀបវេចខ្ចប់ បោះចោលសំរាមប្រភេទនេះពីគ្រូពេទ្យ ឬឱសថការី ក៏ដូចជាសំណួរផ្សេងៗទៀតបើមានចម្ងល់។
៣- រក្សាទុកដោយវិធីណា?
មានវិធី ២ យ៉ាងសម្រាប់រក្សាទុកថ្នាំនេះ៖
– សីតុណ្ហភាពក្នុងបន្ទប់៖ អាចរក្សាទុកបានល្អក្នុងបន្ទប់សីតុណ្ហភាពល្មម ចៀសឆ្ងាយពីពន្លឺថ្ងៃ និងសំណើម។ រក្សាថ្នាំកុំឲ្យខូច មិនត្រូវទុកនៅក្នុងបន្ទប់ទឹក ឬទូទឹកកកទេ។ លើទីផ្សារប្រហែលជាមានថ្នាំម៉ាក Isoprenaline ផ្សេងគ្នា ហើយការរក្សាទុកក៏ខុសគ្នា។ ហេតុនេះសំខាន់ណាស់ ត្រូវពិនិត្យមើលក្រដាសណែនាំផលិតផលពីការរក្សាទុក ឬសួរឱសថការី។ ដើម្បីសុវត្ថិភាពគួរថែរក្សាទុកថ្នាំគ្រប់ប្រភេទឲ្យឆ្ងាយពីដៃក្មេង និងសត្វចិញ្ចឹម។
– ទូទឹកកក៖ កន្លែងល្អបំផុតមួយទៀតសម្រាប់ទុក គឺក្នុងទូទឹកកក ប៉ុន្តែមិនមែនទុកកន្លែងកកឡើយ។ប្រភេទសារធាតុថ្នាំខុសៗគ្នា ដូចនេះរបៀបក្នុងការទុកដាក់ក៏ខុសគ្នាដែរ។ អ្នកត្រូវតែត្រួតពិនិត្យការណែនាំក្នុងការទុកសារធាតុទាំងនេះ ឲ្យបានច្បាស់ ឬសួរឱសថការីផ្ទាល់តែម្តង។ ដើម្បីសុវត្ថិភាព គួរទុកថ្នាំទាំងនេះឲ្យឆ្ងាយពីដៃក្មេងឬសត្វចិញ្ចឹម។
ពុំគួរចោលថ្នាំតាមបង្គន់ ឬតាមលូបង្ហូរទឹកទេ លើកលែងតែមានការណែនាំពីគ្រូពេទ្យ។ សំខាន់ណាស់ត្រូវកម្ទេចថ្នាំប្រភេទនេះឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ពេលហួតកាលកំណត់ ឬលែងប្រើ។ ពិភាក្សាជាមួយឱសថការី សម្រាប់ព័ត៌មានលម្អិតពីរបៀបកម្ទេចថ្នាំ។
កត្តាគួរប្រុងប្រយ័ត្ន
៤- ត្រូវដឹងអ្វីខ្លះមុនប្រើ?
មុនពេលប្រើ ត្រូវពិភាក្សាជាមួយពេទ្យជាមុន បើយើងកំពុងស្ថិតក្នុងករណីមួយចំនួនដូចខាងក្រោម៖
– ប្រតិកម្មជាមួយសារធាតុផ្សំនៃ isoproterenol
– កំពុងមានផ្ទៃពោះ ឬមានបំណងចង់មានផ្ទៃពោះ ឬកំពុងបំបៅដោះកូន
– កំពុងប្រើប្រាស់ថ្នាំដទៃទៀត ទាំងថ្នាំដែលចេញដោយគ្រូពេទ្យ និងថ្នាំទិញញ៉ាំដោយខ្លួនឯង
– មានប្រតិកម្មជាមួយថ្នាំដទៃទៀត អាហារ ឬសារធាតុផ្សេងៗ
– ងាយរងប្រតិកម្មជាមួយនឹងថ្នាំពួកអាមីនទាក់ទងនឹងប្រព័ន្ធប្រសាទ (sympathomimetic amines) ដូចជា ថ្នាំ Phenylephrine។
កំណត់ចំណាំ
– Isoprenaline អាចធ្វើឲ្យអ្នកជំងឺស្រវាំងភ្នែក ឬវិលមុខ។ មិនត្រូវបើកបរ បញ្ជាគ្រឿងម៉ាស៊ីន ឬធ្វើអ្វីដែលអាចឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់នោះទេ។ ការប្រើប្រាស់ថ្នាំនេះតែឯង ជាមួយថ្នាំដទៃ ឬស្រា អាចបង្កគ្រោះថ្នាក់ពេលបញ្ជាយានយន្ត ឬពេលបើកបរ។
– ផលិតផលខ្លះផ្ទុកជាតិ ស៊ុលហ្វីត អាចនាំឲ្យមានអាលែកហ្ស៊ីទៅលើអ្នកជំងឺខ្លះ (ឧទាហរណ៍ អ្នកជំងឺហឺត)។ ក្នុងករណីធ្លាប់អាលែកហ្ស៊ីជាមួយសារធាតុស៊ុលហ្វីតពីមុន ត្រូវសួរគ្រូពេទ្យថាថ្នាំនេះមានជាតិស៊ុលហ្វីត ឬអត់។
– ត្រូវប្រាប់គ្រូពេទ្យ ឬពេទ្យធ្មេញ ថាអ្នកកំពុងប្រើថ្នាំ Isoproternol មុនពេលមានការព្យាបាលផ្សេងៗ ឬពេលសង្គ្រោះបន្ទាន់ ឬវះកាត់។
– គួរធ្វើតេស្តមួយចំនួនរួមមាន សម្ពាធឈាម ឧស្ម័នក្នុងឈាម លំហូរទឹកនោម ចង្វាក់បេះដូង និងដំណើរការបេះដូង ដើម្បីតាមដានពីផលរំខានរបស់ថ្នាំនេះ។
– ប្រើ isoprenaline ដោយមានការប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់ចំពោះកូនក្មេង ដោយសារពុំទាន់មានការបង្ហាញពីសុវត្ថិភាពនិងប្រសិទ្ធភាពលើក្មេងឡើយ។
៥- មានសុវត្ថិភាពចំពោះស្រ្តីមានផ្ទៃពោះ និងបំបៅដោះកូនទេ?
– ពេលមានផ្ទៃពោះ៖ គេមិនទាន់ដឹងថា isoprenaline អាចបង្កឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់ដល់កូនក្នុងផ្ទៃនៅឡើយទេ។ ត្រូវពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យអំពីអត្ថប្រយោជន៍ និងហានិភ័យផ្សេងៗ មុនប្រើថ្នាំនេះ។
– ពេលបំបៅដោះកូន៖ គេក៏មិនទាន់ដឹងថា isoprenaline ត្រូវបានបញ្ចេញទៅក្នុងទឹកដោះដែរឬទេ។ ត្រូវពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យពីហានិភ័យដល់ទារក មុនប្រើថ្នាំនេះ។
ស្វែងយល់ពីផលរំខាន
៦- ផលរំខានមានអ្វីខ្លះ?
ត្រូវទៅជួបពេទ្យភ្លាម បើលេចចេញផលរំខានចំនួនជាញឹកញាប់។
ផលរំខានជាទូទៅមានដូចជា៖
– វិលមុខ
– ឡើងក្រហមមុខ
– ឈឺក្បាល
– ញ័រ
– ចង្អោរ
– ភ័យ
– ស្លេក
– បែកញើស
– ខ្សោយ។
ប្រញាប់ទៅជួបគ្រូពេទ្យ បើមានផលរំខានធ្ងន់ធ្ងរដូចខាងក្រោម៖
– ឡើងរោល
– កន្ទាលត្រអាក
– ពិបាកដកដង្ហើម
– តឹងទ្រូង
– ហើមមុខ មាត់ បបូរមាត់ ឬអណ្ដាត
– ស្រវាំងភ្នែក
– ឈឺទ្រូង
– ចង្វាក់បេះដូងលោតលឿន ឬមិនទៀង
– ឈឺក្បាលធ្ងន់ធ្ងរ ឬវិលមុខ
– ដកដង្ហើមមានឮសំឡេង។
មនុស្សគ្រប់គ្នា មិនប្រាកដថាមានរោគសញ្ញាដូចគ្នាទាំងអស់ទេ នៅអាចមានរោគសញ្ញាផ្សេងទៀត ហេតុនេះបើមានចម្ងល់ អាចពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យ ឬឱសថការីបន្ថែម។
ស្វែងយល់ពីអន្តរកម្មថ្នាំ
៧- អន្តរកម្មថ្នាំ
ថ្នាំយើងកំពុងប្រើមួយចំនួន អាចធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ប្រសិទ្ធភាពថ្នាំ Isoprenaline ឬបង្កើនផលប៉ះពាល់នៃថ្នាំកាន់តែច្រើន។ ដើម្បីចៀសវាងអន្តរកម្មពីថ្នាំនេះ គួររក្សាទុកបញ្ជីឈ្មោះថ្នាំទាំងអស់យើងកំពុងប្រើ ទាំងមាន ឬគ្មានវេជ្ជបញ្ជា និងផលិតផលពីរុក្ខជាតិ យកបញ្ជីនោះទៅឲ្យវេជ្ជបណ្ឌិត ឬឱសថការីពិនិត្យមើល។ ដើម្បីសុវត្ថិភាព កុំចាប់ផ្ដើមប្រើ ឬឈប់ប្រើ ផ្លាស់ប្ដូរកម្រិតថ្នាំដោយគ្មានការណែនាំ និងយល់ព្រមពីវេជ្ជបណ្ឌិតឲ្យសោះ។
ថ្នាំអាចមានអន្តរកម្មជាមួយ Isoprenaline រួមមាន៖ Catechol-O-methyltransferase (COMT) inhibitors (e.g., tolcapone) ថ្នាំ Droxidopa, Epinephrine និងថ្នាំ Inhaled anesthetics (e.g., halothane) ជាដើម។
៨- អន្តរកម្មជាមួយអាហារ ឬគ្រឿងស្រវឹង
អាហារ និងគ្រឿងស្រវឹងអាចធ្វើឲ្យដំណើរការរបស់ថ្នាំ មានការប្រែប្រួល អាចធ្វើឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់ ឬផលប៉ះពាល់កាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ។ ត្រូវពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យ ឬឱសថការីដើម្បីដឹងពីប្រភេទអាហារ និងគ្រឿងស្រវឹងទាំងនោះ មុនពេលចាប់ផ្តើមប្រើប្រាស់ថ្នាំ។
៩- អន្តរកម្មជាមួយសុខភាព
ថ្នាំនេះអាចមានអន្តរកម្មជាមួយបញ្ហាសុខភាពមួយចំនួនធ្វើឲ្យស្ថានភាពសុខភាពកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ ឬប្រសិទ្ធភាពថ្នាំធ្លាក់ចុះ។ សំខាន់បំផុត ត្រូវប្រាប់គ្រូពេទ្យគ្រាប់បញ្ហាសុខភាពយើងកំពុងមានបច្ចុប្បន្នដូចជា៖
– ជំងឺហឺត
– ជំងឺទឹកនោមផ្អែម
– បញ្ហាបេះដូង
– បញ្ហាសរសៃឈាមបេះដូង (ជំងឺសរសៃឈាមបេះដូង)
– ជំងឺក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតធ្វើសកម្មភាពខ្លាំង
– សម្ពាធឈាមឡើងខ្ពស់
– ចង្វាក់បេះដូងលោតមិនប្រក្រតី (ឧទាហរណ៍-បេះដូងដើរញាប់ខុសប្រក្រតី (Tachyarrhythmia))
– ចង្វាក់បេះដូងលោតលឿន (បណ្ដាលមកពីការពុលថ្នាំ digoxin)។
ស្វែងយល់ពីកម្រិតថ្នាំ
ព័ត៌មានទាំងនេះ មិនបានរាប់ជាការណែនាំរបស់គ្រូពេទ្យនោះទេ។ ត្រូវតែពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យ ឬឱសថការី មុនពេលចាប់ផ្តើមប្រើប្រាស់ថ្នាំប្រភេទនេះ។
១០- មនុស្សពេញវ័យត្រូវប្រើថ្នាំកម្រិតណា?
អ្នកជំងឺសន្លប់ (Adams-stokes attacks) គាំងបេះដូង (Cardiac arrest) ឬចង្វាក់បេះដូងមិនប្រក្រតី (heart block)
– កម្រិតដែលគួរប្រើដំបូង ០,០២-០,០៦ មិល្លីក្រាម (១-៣ មិល្លីលីត្រ ក្នុងសារធាតុរំលាយ ១:៥០០០០) បន្ទាប់មកឲ្យ ០,០១-០,២ មិល្លីក្រាម។
– កម្រិតដែលគួរប្រើដំបូង សម្រាប់ការចាក់ព្យួរសេរ៉ូមតាមសរសៃ ៥ មីក្រូក្រាម/នាទី (១,២៥ មិល្លីលីត្រ ក្នុងសារធាតុរំលាយ ១:២៥០០០០) បន្ទាប់មកឲ្យ ២-២០ មីក្រូក្រាម/នាទី តាមការឆ្លើយតបរបស់អ្នកជំងឺ។
ការស្ហុក (Shock)
– កម្រិតគួរប្រើសម្រាប់ការចាក់ព្យួរសេរ៉ូមតាមសរសៃ ០,៥-៥ មីក្រូក្រាម/នាទី (០,២៥-២,៥ មិល្លីលីត្រ ក្នុងសារធាតុ រំលាយ ១:២៥០០០០)។
ជំងឺត្បៀតទងសួតនៅពេលប្រើថ្នាំសណ្ដំ (Bronchospasm during anesthesia)
– កម្រិតគួរប្រើសម្រាប់ការចាក់តាមសរសៃ គឺ ០,០១-០,០២ មិល្លីក្រាម ហើយប្រើបែបនេះទៀតបើចាំបាច់។
១១- ក្មេងត្រូវប្រើកម្រិតណា?
អ្នកជំងឺសន្លប់ (Adams-stokes attacks) (មិនផ្លូវការ)
– កម្រិតដំបូង គឺ ០.១ មីក្រូក្រាម/គីឡូ/នាទី ចាក់ព្យួរសេរ៉ូមតាមសរសៃ។
– កម្រិតធម្មតា គឺ ០,១-១ មីក្រូក្រាម/គីឡូ/នាទី ចាក់ព្យួរសេរ៉ូមតាមសរសៃ។
អ្នកជំងឺគាំងបេះដូង (មិនផ្លូវការ)
– កម្រិតដំបូង គឺ ០.១ មីក្រូក្រាម/គីឡូ/នាទី ចាក់ព្យួរសេរ៉ូមតាមសសៃ។
– កម្រិតធម្មតា គឺ ០,២-១ មីក្រូក្រាម/គីឡូ/នាទី។
អ្នកជំងឺមានចង្វាក់បេះដូងមិនប្រក្រតី (Heart Block) (មិនផ្លូវការ)
– កម្រិតដំបូង គឺ ០,១ មីក្រូក្រាម/គីឡូ/នាទី ចាក់ព្យួរសេរ៉ូមតាមសរសៃ
– កម្រិតធម្មតាគឺ ០,៣-១ មីក្រូក្រាម/គីឡូ/នាទី ចាក់ព្យួរសេរ៉ូមតាមសរសៃ។
ជំងឺមានបេះដូងដើរយឺតក្រោយការវះកាត់បេះដូង
– កម្រិតដែលណែនាំ គឺ ០,០២៩ មីក្រូក្រាម/គីឡូ/នាទី។
១២- មានទម្រង់បែបណាខ្លះ?
– Isoprenaline ប្រភេទសូលុយស្យុង ០,២មីលីក្រាមក្នុងមួយមីលីលីត្រ។
១៣- ករណីបន្ទាន់ ឬប្រើថ្នាំលើសកម្រិត
សូមទូរសព្ទទៅផ្នែកសង្គ្រោះបន្ទាន់ ១១៩ ឬប្រញាប់ទៅមន្ទីរពេទ្យនៅជិតបំផុត។
១៤- ករណីភ្លេចប្រើថ្នាំ
បើភ្លេច សូមចាក់ថ្នាំភ្លាម ប៉ុន្តែបើកៀកពេលត្រូវចាក់ថ្នាំបន្ទាប់ ត្រូវរំលងថ្នាំភ្លេចនោះ ប្រើថ្នាំតាមពេលត្រូវចាក់បន្តបានហើយ កុំប្រើថ្នាំពីរកម្រិតក្នុងពេលតែមួយ។
[embed-health-tool-bmi]
