និយមន័យ
១- អ្វីជាជំងឺទឹកនោមផ្អែមប្រភេទទី ២?
ទឹកនោមផ្អែមប្រភេទទី ២ ជាជំងឺរ៉ាំរ៉ៃ ធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ការបម្លែងជាតិស្ករ កើតឡើងដោយសារកោសិកាក្នុងខ្លួន មិនទទួលស្គាល់ ឬស៊ាំជាមួយអាំងស៊ុយលីន (អ័រម៉ូនជួយសម្រួលជាតិស្ករនៅក្នុងខ្លួន) ឬកោសិកាផលិត អាំងស៊ុយលីន បញ្ចេញមិនគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីជួយគ្រប់គ្រងជាតិស្ករក្នុងខ្លួនឲ្យស្ថិតនៅកម្រិតប្រក្រតី។
ជំងឺនេះ មិនអាចព្យាបាលឲ្យជាសះស្បើយបានទេ ប៉ុន្តែមានវិធីអាចជួយបង្ការសុខភាពល្អប្រសើរឡើងវិញ ដូចជា ញ៉ាំឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់ ហាត់ប្រាណ និងរក្សាគីឡូឲ្យថេរ។ ក្នុងករណី លំហាត់ប្រាណ និងរបបអាហារមិនអាចជួយបាន ច្បាស់ជាត្រូវលេបថ្នាំមិនខាន។
២- កើតឡើងញឹកញាប់ដែរទេ?
ទឹកនោមផ្អែមប្រភេទទី ២ ភាគច្រើនកើតមានលើមនុស្សពេញវ័យ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្នតួលេខមានលើកុមារ ក៏កើនឡើងគួរឲ្យកត់សម្គាល់ ដោយសារកត្តាធាត់លើសកម្រិត។
យោងតាមរបាយការណ៍ អង្គការសុខភាពពិភពលោក កាលពីឆ្នាំ ២០១៤ បង្ហាញថា ៩ភាគរយ នៃមនុស្សពេញវ័យជុំវិញពិភពលោក មានកើតជំងឺទឹកនោមផ្អែម ក្នុងនោះប្រមាណ ៩០ភាគរយ ស្ថិតក្នុងក្រុមជំងឺប្រភេទទី ២។ កាលពីឆ្នាំ ២០១២ ជំងឺទឹកនោមផ្អែមបានសម្លាប់មនុស្សជុំវិញពិភពលោក ដល់ទៅ ១,៥ លាននាក់ ហើយជាងពាក់កណ្តាលនៃអ្នកជំងឺស្លាប់ដោយសារជំងឺបេះដូង ដាច់សរសៃឈាមខួរក្បាល ខណៈទឹកនោមផ្អែម ក៏ជាដើមហេតុមួយបណ្តាលឲ្យខូចតម្រងនោមផងដែរ។
រោគសញ្ញា
៣- រោគសញ្ញាមានអ្វីខ្លះ?
រោគសញ្ញាជំងឺទឹកនោមផ្អែមប្រភេទនេះ មានការវិវត្តយឺត បណ្តាលឲ្យយើងអាចមានជំងឺនេះរាប់ឆ្នាំដោយមិនដឹងខ្លួន ខណៈរោគសញ្ញាទូទៅរួមមាន៖
– ស្រេកទឹក៖ នោមញឹកជាងមុន ដោយសារតែជាតិស្ករកើនឡើងក្នុងសរសៃឈាម ទាញទឹកចេញពីសរសៃឈាម។
– ឃ្លានជាងមុន៖ គ្មាន អាំងស៊ុយលីន ដឹកនាំជាតិស្ករចូលក្នុងកោសិកាផលិតថាមពល។
– ស្រកគីឡូ៖ ទោះបីជាញ៉ាំច្រើនប៉ុណ្ណា គីឡូនៅតែស្រក ព្រោះតែគ្មានស្ករសម្រាប់បំប្លែងទៅជាថាមពល ធ្វើឲ្យរាងកាយត្រូវបំបែកជាតិស្ករពីសាច់ដុំ និងជាតិខ្លាញ់មកប្រើជំនួស។ លើសពីនេះទៀត កាឡូរី បាត់បង់ដោយជាតិស្ករហូរតាមទឹកនោម។
– អស់កម្លាំង៖ ពេលកោសិកាគ្មានជាតិស្ករ យើងនឹងមានអារម្មណ៍ហត់នឿយ អស់កម្លាំង។
– ស្រវាំងភ្នែក៖ ពេលជាតិស្ករកើនឡើងខ្លាំង ជាតិទឹកក្នុងកញ្ចក់ភ្នែកហូរចេញក្រៅ ធ្វើឲ្យភ្នែក ស្រវាំង។
– ងាយបង្ករោគ និងរបួសមិនងាយជាសះស្បើយ។
– ស្បែកខ្មៅតាមតំបន់៖ កើតជំងឺទឹកនោមផ្អែមប្រភេទទី ២ អាចមានចេញស្នាមបន្ទះពណ៌ខ្មៅ នៅតាមគន្លាក់ និងចេញផ្នត់លើរាងកាយ ភាគច្រើនកើតមាននៅក្លៀក និងក។
៤- ពេលណាគួរទៅជួបគ្រូពេទ្យ?
ពិនិត្យរកមើលរោគសញ្ញាបានកាន់តែឆាប់ កាន់តែល្អ ព្រោះអាចការពារផលវិបាកធ្ងន់ធ្ងរទៅថ្ងៃក្រោយ អ៊ីចឹងយើងគួរពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យភ្លាមៗ ក្រោយប្រទះមានរោគសញ្ញាអ្វីប្លែក។
អត្ថបទគួរអាន៖
- អ្នកជំងឺទឹកនោមផ្អែមបាក់ទឹកចិត្តគួរដោះស្រាយបែបណា?
- ទម្លាយមូលហេតុធំៗ បណ្ដាលឲ្យជាតិស្ករក្នុងឈាមឡើងខ្ពស់ពេលព្រឹក
- តិចនិកល្អៗ ការពារតម្រងនោមអ្នកមានជំងឺទឹកនោមផ្អែម
- សារសំខាន់នៃការរក្សាទុក និងគុណភាពរបស់អាំងស៊ុយលីន
- តិចនិកញ៉ាំបាយស កាត់បន្ថយហានិភ័យកើតជំងឺទឹកនោមផ្អែម
មូលហេតុបង្ក
៥- អ្វីខ្លះជាមូលហេតុបង្ក?
ជំងឺនេះកើតឡើងនៅពេលសារពាង្គកាយមិនទទួលស្គាល់ ឬស៊ាំជាមួយ អាំងស៊ុយលីន ឬលំពែងផលិត អាំងស៊ុយលីន មិនបានគ្រប់គ្រាន់។ មកទល់នឹងពេលនេះ នៅមិនទាន់ដឹងច្បាស់ពីហេតុផលចម្បងបង្កឲ្យមានជំងឺនេះនៅឡើយ ប៉ុន្តែកត្តាហ្សែន និងមជ្ឈដ្ឋានជុំវិញខ្លួន ដូចជា លើសទម្ងន់ និងគ្មានសកម្មភាព (មិនហាត់ប្រាណ) ក៏ជាកត្តារួមចំណែកផងដែរ។
កត្តាប្រឈម
៦- កត្តាប្រឈមមានអ្វីខ្លះ?
មានកត្តាប្រឈមជាច្រើនអាចបណ្តាលឲ្យកើតទឹកនោមផ្អែមប្រភេទទី ២ ដូចជា៖
– ទម្ងន់៖ ឡើងទម្ងន់ខ្លាំង ជាកត្តាប្រឈមខ្ពស់បំផុតបង្កឲ្យមានជំងឺទឹកនោមផ្អែម ព្រោះពេលណាកោសិកាខ្លាញ់កាន់តែច្រើន កោសិការាងកាយស៊ាំ មិនចាប់ អាំងស៊ុយលីន តទៅទៀត។ យ៉ាងណា មិនមានន័យថាស្គម មិនកើតទឹកនោមផ្អែមនោះដែរ។
– ចែកចាយជាតិខ្លាញ់៖ បើសិនយើងសម្បូរខ្លាញ់នៅក្បាលពោះ ជាកត្តាប្រឈមជំងឺទឹកនោមផ្អែមខ្ពស់ជាង អ្នកសម្បូរខ្លាញ់នៅកន្លែងផ្សេង។
– មិនហាត់ប្រាណ៖ ពេលរាងកាយមិនសូវធ្វើសកម្មភាព ឬមិនហាត់ប្រាណ កាន់តែប្រឈមនឹងជំងឺទឹកនោមផ្អែមប្រភេទ ២។ បញ្ចេញសកម្មភាពច្រើន អាចជួយរក្សាទម្ងន់ឲ្យថេរ តាមរយៈប្រើប្រាស់ជាស្ករក្នុងខ្លួនទៅជាថាមពល ជួយធ្វើឲ្យកោសិកាងាយមានប្រតិកម្មជាមួយ អាំងស៊ុយលីន។
- ប្រវត្តិគ្រួសារ៖ យើងងាយកើតជំងឺនេះ បើសិនសមាជិកក្រុមគ្រួសារណាម្នាក់កើតជំងឺទឹកនោមផ្អែមប្រភេទទី ២។
– កត្តាអាយុ៖ វ័យកាន់តែចាស់ កាន់តែងាយកើតជំងឺនេះ ពិសេសអាយុចាប់ពី ៤៥ ឆ្នាំឡើងទៅ ព្រោះអំឡុងពេលនេះ យើងមិនសូវបញ្ចេញសកម្មភាព ឬហាត់ប្រាណ ធ្វើឲ្យសាច់ដុំថយចុះ និងឡើងគីឡូ។
រោគវិនិច្ឆ័យ និងការព្យាបាល
ព័ត៌មាននេះមិនអាចយកទៅប្រើប្រាស់គ្រប់ប្រភេទជំងឺទេ។ គួរពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យជំនាញសម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម។
៧- គួរធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យដោយវិធីណា?
ក្នុងករណីសង្ស័យយើងមានជំងឺនេះ គ្រូពេទ្យនឹងធ្វើការពិនិត្យ ក៏ដូចជាធ្វើតេស្តមួយចំនួនរួមមាន៖
– តេស្ត អេម៉ូក្លូប៊ីន (A1C) ឬ តេស្ត Glycosylated Hemoglobin។ ធ្វើឡើងដើម្បីវាស់កម្រិតមធ្យមភាគជាតិស្ករក្នុងខ្លួនចន្លោះ ២-៣ ខែមុន ហើយមិនតម្រូវតមអាហារ ដើម្បីធ្វើតេស្តនោះទេ។
– តេស្តវាស់កម្រិតជាតិស្ករក្នុងផ្លាស្មា (Fasting Plasma Glucose Test) ទាមទារតមចំណីរយៈពេល ៨ ម៉ោងមុនពេលធ្វើតេស្ត។
– តេស្តវាស់កម្រិតជាតិស្ករតាមមាត់ (Oral Glucose Tolerance Test) គ្រូពេទ្យនឹងបូមឈាម ២ ម៉ោងមុនឲ្យយើងញ៉ាំស្ករ ដើម្បីដឹងថាសារពាង្គកាយយើងគ្រប់គ្រងជាតិស្ករបានល្អប៉ុណ្ណា។
៨- ព្យាបាលដោយវិធីណា?
ទោះមិនអាចព្យាបាលជាសះស្បើយ ប៉ុន្តែយើងនៅតែអាចគ្រប់គ្រងជំងឺទឹកនោមផ្អែមបានយ៉ាងងាយ។ គ្រូពេទ្យនឹងប្រាប់ចំនួនជួសឈាមមើលជាតិស្ករ គោលដៅធ្វើយ៉ាងណាតាមដាន និងធ្វើឲ្យជាតិស្ករស្ថិតនៅកម្រិតមួយអាចទទួលយកបាន។ គ្រូពេទ្យនឹងប្រាប់ពីរោគសញ្ញាគ្រោះថ្នាក់មួយចំនួន នៅពេលជាតិស្ករឡើងខ្ពស់ខ្លាំង និងចុះទាបខ្លាំង។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ នឹងប្រាប់ពីអាហារគួរញ៉ាំ និងមិនគួរញ៉ាំ។
គ្រប់អ្នកជំងឺទឹកនោមផ្អែមប្រភេទ ២ មិនចាំបាច់ចាក់ អាំងស៊ុយលីន ទាំងអស់នោះទេ ខ្លះគ្រាន់តែត្រូវលេបថ្នាំក៏បាន។ ប្រសិនជាត្រូវចាក់បន្ថែម អាំងស៊ុយលីន មានន័យថាលំពែងលែងមានសមត្ថភាពផលិត អាំងស៊ុយលីន គ្រប់គ្រាន់។
ផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់រស់នៅ
៩- ទម្លាប់រស់នៅ
ផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់រស់នៅ និងវិធីព្យាបាលនៅផ្ទះ អាចជួយបង្ការ និងគ្រប់គ្រងស្ថានភាពជំងឺបាន ដូចជា៖
– ញ៉ាំល្មមៗកុំឆ្អែតពេក
– ញ៉ាំឲ្យទៀងទាត់តាមពេលវេលា
– រក្សាទម្ងន់ឲ្យនៅថេរ ថែទាំសុខភាពបេះដូងឲ្យបានល្អ ញ៉ាំចំណីសម្បូរ ស្ករបំប្លែងរួច ស្ករគ្រាប់ និងជាតិខ្លាញ់ក្នុងបរិមាណកាន់តែទាប កាន់តែល្អ។
– ញ៉ាំអាហារ សម្បូរជាតិសរសៃ និងអាហារម្សៅមានជីវជាតិ កុំភ្លេចញ៉ាំផ្លែឈើ បន្លែ និងស្រូវសាឡី ព្រោះអាចជួយរក្សាលំនឹងជាតិស្ករក្នុងឈាម។
– ធ្វើលំហាត់ប្រាណឲ្យបានយ៉ាងហោចណាស់កន្លះម៉ោង រៀងរាល់ថ្ងៃ អាចជួយបេះដូងមានសុខភាពល្អ ថែមទាំងជួយគ្រប់គ្រងកម្រិតជាតិស្ករក្នុងឈាមដូចគ្នា។
គន្លឹះជួយឲ្យយើងចៀសផុតពីជំងឺទឹកនោមផ្អែម៖
– របបអាហារ៖ អាហារគួរតែសម្បូរពពួកកាបូនអ៊ីដ្រាត (ស្ករធម្មជាតិ) និងជាតិសរសៃ។ ត្រូវការថ្នាំគ្រាប់អូមេហ្គា ៣ ចម្រាញ់ពីខ្លាញ់ត្រី ដើម្បីជំនួយដល់សុខភាពបេះដូង។ ចំពោះអាហារផលិតពីទឹកដោះគោ គួរតែជ្រើសយកប្រភេទជាតិខ្លាញ់ទាប ប៉ុន្តែកុំញ៉ាំវាច្រើនពេក។ របបអាហារមិនគួរច្រើនពេក។
- ហាត់ប្រាណ៖ ទឹកនោមផ្អែម ទាក់ទងការធ្វើសកម្មភាព ហេតុនេះហាត់ប្រាណឲ្យបានកន្លះម៉ោង រៀងរាល់ថ្ងៃ ជួយសុខភាពប្រសើរ បើអាចគួរតែធ្វើសកម្មផ្សេងៗបន្ថែមពីលើក៏បាន។
– គ្រប់គ្រងទម្ងន់៖ បើសិនលើសគីឡូ គួរញ៉ាំអាហារណាមានជីវជាតិគ្រប់គ្រាន់ ល្អសម្រាប់សុខភាព ហើយធ្វើលំហាត់ប្រាណជាប្រចាំអាចជួយគ្រប់គ្រងទម្ងន់។ ធ្វើបែបនៅតែមិនអាចជួយបានទៀត គួរជួបគ្រូពេទ្យដើម្បីរកវិធីសាស្រ្តផ្សេងសក្តិសមសម្រាប់យើង។
[embed-health-tool-bmi]
