ថ្លើមមានមុខងារសំខាន់ៗ ដើម្បីបញ្ចេញជាតិពុល ឬសម្អាតសារធាតុផ្សេងៗ ដែលអាចបណ្តាលឲ្យសុខភាពរាងកាយជួបបញ្ហា។ មានធ្លាប់ប្រទះឃើញ ក្មេងមានបញ្ហាស្បែកលឿង ឬធ្លាប់ឮគេនិយាយបញ្ហាខាន់លឿងអត់។ គ្នាយើងភាគច្រើនប្រហែលធ្លាប់ឮ ប៉ុន្តែគ្រាន់មិនដឹងច្បាស់ពីបញ្ហាសុខភាពមួយនេះប៉ុណ្ណោះ។ អត្ថបទនេះ “Hello គ្រូពេទ្យ” នឹងលម្អិតពាក់ព័ន្ធបញ្ហាខាន់លឿងលើក្មេងៗឲ្យទាំងអស់គ្នាបានដឹង។
១- អ្វីជាបញ្ហាខាន់លឿង?
ខាន់លឿង មិនមែនជាជំងឺទេ គឺជាបញ្ហាលឿងនៅលើស្បែក និងផ្នែកពណ៌សរបស់ភ្នែក (Sclerae)។ យើងអាចនឹងភ្ញាក់ផ្អើល បើឃើញក្មេងមានបញ្ហាខាន់លឿង (Jaundice)។ តែទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី បញ្ហាខាន់លឿងជាបញ្ហាទូទៅ កើតមានញឹកញាប់ចំពោះទារក ហើយជាធម្មតា មិនមានគ្រោះថ្នាក់អ្វីនោះទេ។ បញ្ហាខាន់លឿង (Jaundice) កើតចំពោះទារកទើបសម្រាល បង្ហាញថា ក្នុងឈាមទារក មានកម្រិតប៊ីលីរ៉ូប៊ីន (ទឹកប្រមាត់) ខ្ពស់។
ចង់គណនាថ្ងៃសម្រាលកូន ចុចទីនេះ!
ចង់គណនាទម្ងន់ស្រ្តីពពោះ ចុចទីនេះ!
ចង់គណនាថ្ងៃមេជីវិតញីទុំធ្លាក់ ចុចទីនេះ!
ចង់ដឹងអត្ថន័យពណ៌ និងរូបរាងលាមកទារក ចុចទីនេះ!
២- មូលហេតុនាំឲ្យក្មេងមានបញ្ហាខាន់លឿង
កោសិកាឈាមក្រហមបញ្ចេញប៊ីលីរ៉ូប៊ីន (Bilirubin) អំឡុងពេលដំណាក់កាលបំបែកធម្មតា ហើយសារធាតុនេះនឹងត្រូវបំបែកដោយថ្លើម។ ពេលគភ៌នៅក្នុងផ្ទៃ ថ្លើមម៉ាក់ៗជាអ្នកសម្អាតជាតិប៊ីលីរ៉ូប៊ីន (ទឹកប្រមាត់) ចេញ ប៉ុន្តែពេលទារកកើតមក ថ្លើមទារកផ្ទាល់ជាអ្នកធ្វើការបំបែកសារធាតុរាវនេះដោយខ្លួនឯង។ ថ្លើមទារក ពីមួយដំណាក់កាលទៅមួយដំណាក់កាល មិនអាចធ្វើការងារនេះលឿនបានទេ ជាហេតុនាំឲ្យកើនឡើងជាតិ ប៊ីលីរ៉ូប៊ីន ហើយដោយសារតែសារធាតុនេះមានពណ៌លឿង ទើបបណ្ដាលឲ្យស្បែក ឬភ្នែកក្មេងឡើងពណ៌លឿងដូចគ្នា។
បញ្ហាខាន់លឿង ជាទូទៅ កើតឡើងចំពោះក្មេងកើតមុនខែ ព្រោះពេលថ្លើមទារកកំពុងលូតលាស់ ឬនៅពេលទារកបៅដោះមិនគ្រប់គ្រាន់ ឬមិនមានសារធាតុចិញ្ចឹមចាំបាច់ក្នុងទឹកដោះម្ដាយ សុទ្ធតែជាមូលហេតុនាំឲ្យក្មេងមានបញ្ហាខាន់លឿងនេះឯង។
ចំពោះបញ្ហាខាន់លឿង ចំពោះក្មេងទើបចេះដើរ និងក្មេងទ្រើសៗជាងនេះ ក៏អាចបណ្ដាលមកពីស្ថានភាពជំងឺមួយចំនួន មានសកម្មភាពដោយផ្ទាល់ ឬដោយប្រយោល ទៅលើកម្រិត ប៊ីលីរ៉ូប៊ីន ក្នុងរាងកាយ ដូចជា៖
– រលាក ឬស្ទះថង់ទឹកប្រមាត់ ជាហេតុនាំឲ្យមិនអាចបញ្ចេញចោលជាតិប៊ីលីរ៉ូប៊ីន។
– រលាក ឬមានការបង្ករោគនៅលើថ្លើម។
– មានជំងឺស្លេកស្លាំង ដោយសារបែកគ្រាប់ឈាម (Hemolytic Anemia) ជាហេតុនាំឲ្យមានបញ្ហាខាន់លឿង។
– កើតមានបណ្ដុំរោគសញ្ញា Gillbert និងនាំឲ្យមិនអាចបញ្ចេញទឹកប្រមាត់ចេញពីរាងកាយ។
– ខាន់លឿង មុនទៅដល់ថ្លើម (Pre-hepatic Jaundice) អាចបណ្ដាលមកពីស្ថានភាពជំងឺមួយចំនួន ដូចជា ជំងឺឈាម Thalassemia ជំងឺស្លេកស្លាំងដោយសារកោសិកាគ្រាប់ឈាមមិនប្រក្រតី (Sickle Cell Anemia) ជំងឺគ្រុនចាញ់ និងឈាមក្រហមខូចរូបរាង (Hereditary Sperocytosis)។
– ជំងឺរលាកថ្លើមប្រភេទ A B និង C អាចនាំឲ្យមានបញ្ហាខាន់លឿង ដោយសារបែកគ្រាប់ឈាម (Hemolytic Jaundice)។
អត្ថបទគួរអាន៖
- ៥ តិចនិក ម៉ាក់ប៉ាលែងល្វីងមុខ ពេលអាអូនចាប់ផ្ដើមក្បាលខូច
- កុមារ ឬក្មេងជំទង់មានចរិតហិង្សា អាចមកពីកត្តាទាំងនេះ
- ប៉ុន្មានហេតុផលនេះ ប៉ាម៉ាក់ល្មមឈប់ដាក់ទណ្ឌកម្មកូនទៀតទៅ
- ម៉ាក់ប៉ាមករៀនតិចនិកទប់ស្កាត់ កូនៗឈ្លោះគ្នាជាមួយបងប្អូន
- មិនចង់ឲ្យកូនធំឡើងកោងកាច ម៉ាក់ប៉ាកុំធ្វើរឿងទាំងនេះនៅមុខកូន
៣- រោគសញ្ញាបញ្ហាខាន់លឿន
សញ្ញាដែលឃើញច្បាស់ពីបញ្ហាខាន់លឿង គឺស្បែក និងផ្នែកពណ៌សរបស់ភ្នែក ប្រែទៅជាពណ៌លឿង។ ជាទូទៅ ពណ៌លឿងនេះ មានចាប់ផ្ដើមពីមុខ ហើយរាលទៅផ្នែកផ្សេងៗនៃរាងកាយ ដូចជា ទ្រូង ពោះ ដៃ និងជើង នៅពេលកម្រិតជាតិ ប៊ីលីរ៉ូប៊ីន កាន់តែខ្ពស់។
៤- ការព្យាបាលខាន់លឿង
ជាទូទៅ បញ្ហាខាន់លឿង (Jaundice) នឹងបាត់ទៅវិញនៅក្នុងរយៈពេល ១-២ សប្ដាហ៍។ ខាងក្រោមនេះអាចជាវិធីព្យាបាលគ្រូពេទ្យតែងអនុវត្តមានដូចជា៖
– ណែនាំឲ្យម៉ាក់ៗបំបៅកូនបន្ថែមឲ្យបានច្រើន។ ពេលកូនបៅទឹកដោះកាន់តែច្រើន បន្ទោបង់លាមកកាន់តែច្រើនដូចគ្នា ជួយឲ្យជាតិប៊ីលីរ៉ូប៊ីន អាចចេញពីរាងកាយកាន់តែច្រើន។
– គ្រូពេទ្យនឹងដាក់ទារកនៅក្រោមភ្លើងពណ៌ខៀវ ដើម្បីជួយបញ្ចេញជាតិ ប៊ីលីរ៉ូប៊ីន (bilirubin) តាមទឹកនោម។
– នៅពេលវិធីព្យាបាលខាងលើគ្មានប្រសិទ្ធភាព ហើយបញ្ហាខាន់លឿនអាចនឹងធ្ងន់ធ្ងរ វិធីបញ្ចូល និងប្តូរឈាម (Exchange transfusion) អាចនឹងត្រូវប្រើ។ គ្រូពេទ្យនឹងបូមឈាមក្មេងក្នុងបរិមាណតិចតួច ដោយបញ្ចូលឈាមផ្សេងដែលគេបវិច្ចាគ ចូលទៅក្នុងខ្លួនក្មេងវិញ។
[embed-health-tool-vaccination-tool]
