ប្រាកដហើយថា អ្នកចង់ចាកចេញ?
Melanoma ជាប្រភេទមហារីក វិវត្តនៅក្នុងកោសិកា ផលិតជាតិពណ៌មេឡានីន ដែលជាសារធាតុផ្តល់ពណ៌ឲ្យស្បែក។ ភ្នែកយើងផ្ទាល់ ក៏មានកោសិកាផលិតជាតិមេឡានីនដូចគ្នា និងអាចវិវត្តទៅជាដុំសាច់ពណ៌ខ្មៅ។ ជំងឺដុំសាច់ពណ៌ខ្មៅក្នុងភ្នែក Eye melanoma ហៅម្យ៉ាងទៀតថា Ocular melanoma។
ភាគច្រើនដុំសាច់ក្នុងភ្នែក កើតនៅកន្លែងយើងមិនអាចមើលឃើញក្នុងកញ្ចក់ ហេតុនេះហើយនាំឲ្យពិបាករកមើលសញ្ញា ពិសេសជំងឺនេះមិនបង្ករោគសញ្ញាទៀតផង។
យ៉ាងណា យើងនៅតែអាចព្យាបាលបាន ហើយពេលដុំសាច់នៅតូច គឺមិនប៉ះពាល់ដល់ការមើលឃើញទេ ប៉ុន្តែបើដុំសាច់រីកធំ អាចបណ្ដាលឲ្យមើលលែងឃើញតែម្តង។
ដុំសាច់លើភ្នែកច្រើនកើតលើមនុស្សពេញវ័យ ហើយនៅអាមេរិក ត្រូវចាត់ទុកជាជំងឺទើបរកឃើញ ដោយមានកើតប្រមាណ ២០០០ ករណីក្នុងមួយឆ្នាំៗ។
រោគសញ្ញាកើតមានជាញឹកញាប់ដូចជា៖
– ស្នាមអុជៗខ្មៅនៅលើប្រស្រីភ្នែក
– ចាញ់ពន្លឺថ្ងៃ
– កូនក្រមុំប្រែជាពណ៍ខ្មៅ
– ភ្នែកម្ខាងមើលមិនច្បាស់
– បាត់គំហើញកៀនៗ
– មានអារម្មណ៏ថាមានពន្លឺ និងមានដីក្នុងភ្នែក (អណ្តែត)។
អាចមានរោគសញ្ញាខ្លះមិនបានរៀបរាប់ខាងលើ ហេតុនេះមានចម្ងល់ ឬប្រទះរោគសញ្ញាសង្ស័យណាមួយគួរពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យ។
បើមានសញ្ញាដូចបានរៀបរាប់ខាងលើ សូមទៅពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យ។ ម្យ៉ាងទៀតមនុស្សគ្រប់រូបពុំមានរោគសញ្ញាដូចៗគ្នាទេ វិធីល្អបំផុតត្រូវទៅពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យ។
នៅមិនដឹងច្បាស់ពីវិវត្តជំងឺច្បាស់នៅឡើយ ប៉ុន្តែអ្នកស្រាវជ្រាវរកឃើញថា កត្តាផ្លាស់ប្ដូរហ្សែនភាគច្រើន មានលើអ្នកជំងឺប្រភេទនេះ នាំឲ្យមានការវាយតម្លៃ កត្តាសេនេទិច (ជំងឺតំណពូជ) ជាផ្នែកមួយកើតជំងឺនេះ។
ដុំសាច់ពណ៌ខ្មៅក្នុងភ្នែក កើតឡើងនៅពេល DNA របស់កោសិកាភ្នែក វិវត្តខុសប្រក្រតី បណ្ដាលមកពី ការផលិតកោសិកាមិនអាចគ្រប់គ្រងបាន។ ការផ្លាស់ប្ដូរកោសិកាភ្នែក នាំឲ្យក្លាយទៅជាជំងឺដុំសាច់ពណ៌ខ្មៅក្នុងភ្នែក។
កត្តាប្រឈមជាច្រើនដូចជា៖
– ប៉ះពាល់ពន្លឺព្រះអាទិត្យធម្មជាតិ ឬពន្លឺសប្បនិម្មិតយូរពេក
– មានភ្នែកពណ៍ស្រាល (បែតង ឬខៀវ)
– មនុស្សចាស់
– ជនជាតិស្បែកស
– មានជំងឺស្បែកតំណពូជ ដូចជា Dysplastic nevus symdrome នាំឲ្យកើតប្រជ្រុយខុសប្រក្រតី
– ពណ៍ស្បែកខុសប្រក្រតី ធ្វើឲ្យកើនឡើងនៅសារធាតុកំណត់ពណ៌របស់ស្បែកនៅលើស្រទាប់ត្របកភ្នែក។
ព័ត៌មាននេះមិនអាចយកទៅប្រើប្រាស់គ្រប់ប្រភេទជំងឺទេ។ គួរពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យជំនាញសម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម។
ដើម្បីធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យគ្រូពេទ្យអាចនឹងណែនាំដូចខាងក្រោម៖
– ពិនិត្យភ្នែក៖ គ្រូពេទ្យនឹងពិនិត្យផ្នែកខាងក្រៅភ្នែក រកមើលសសៃឈាមឡើងធំ ដែលជាសញ្ញាបង្ហាញថាមានដុំសាច់នៅក្នុងភ្នែក។ បន្ទាប់មក គ្រូពេទ្យប្រើឧបករណ៍ជំនួយដើម្បីពិនិត្យក្នុងភ្នែក។
វិធីមួយហៅថា Ophthalmoscopy គេប្រើ Lenses និងអំពូលភ្លើងពាក់លើថ្ងាស់គ្រូពេទ្យ ស្រដៀងចង្កៀង ដើម្បីធ្វើការពិនិត្យឲ្យច្បាស់។ វិធីផ្សេងទៀតដូចជា Slit-lamp biomicroscopy គឺមីក្រូស្កុប ផលិតកាំរស្មីពន្លឺ ដើម្បីបំភ្លឺផ្ទៃខាងក្នុងភ្នែក។
– ប្រើរលកសំឡេង Eye ultrasound៖ វិធីនេះប្រើរលកសំឡេងខ្ពស់ពីឧបករណ៍តូចមួយ កាន់នឹងដៃអាចបង្កើតរូបភាព។ ឧបករណ៍នេះគេដាក់នៅជិតត្របកភ្នែក ឬនៅខាងមុខផ្ទៃភ្នែក។
Angiogram ជារូបភាពសសៃឈាមក្នុង និងជុំវិញដុំសាច់ ទទួលបានដោយប្រើកាំរស្មីអ៊ិច។ នៅពេលពិនិត្យបែបនេះ គេប្រើសារធាតុពណ៌ចាក់ចូលសរសៃវ៉ែនតាមដៃ។ សារធាតុនោះជ្រាបចូលតាមសរសៃឈាមទៅក្នុងភ្នែក ហើយកាមេរ៉ា មានតម្រងពិសេសដើម្បីចាប់យកសារធាតុពណ៌ និងថតរូបភាពរាល់ ២-៣ វិនាទីម្តង រយៈពេល ៣-៤ នាទី។
– ចាប់យកជាលិកាសង្ស័យមកធ្វើតេស្ត៖ ករណីខ្លះ គ្រូពេទ្យក៏អាចណែនាំវិធីនេះ ដើម្បីចាប់យកជាលិកា ដោយប្រើម្ជុលតូចចាក់ចូលក្នុងភ្នែក និងច្រឹបយកជាលិកា។ គេយកជាលិកាទៅធ្វើតេស្តក្នុងមន្ទីរពិសោធន៍ រកមើលកោសិកា ដុំសាច់ Melanoma ប៉ុន្តែវិធីនេះក៏មិនសូវជាចាំបាច់ប្រើប៉ុន្មានដែរ។
កំណត់តើមហារីករាលដាលឬទេ?
គ្រូពេទ្យនឹងណែនាំតេស្តបន្ថែម ដើម្បីរកមើលថាដុំសាច់ Melanoma រាលដាលទៅផ្នែកផ្សេងៗទៀត ឬនៅ ខណៈតេស្តទាំងនោះរួមមាន៖
– តេស្តឈាមរកមើលមុខងារថ្លើម
– ថតកាំរស្មីអ៊ិចនៅទ្រូង
– ថត CT ស្កេន
– ថត MRI
– ថតអេកូពោះ
ព្យាបាលដុំសាច់ពណ៌ខ្មៅក្នុងភ្នែក គឺអាស្រ័យលើទីតាំងនិងទំហំដុំសាច់នោះផ្ទាល់។ ពេលដុំសាច់នៅតូច មិនត្រូវការព្យាបាលភ្លាមៗទេ ពិសេសពេលដុំសាច់មិនលូតលាស់ យើងត្រូវរង់ចាំ និងតាមដានសញ្ញាលូតលាស់របស់ដុំសាច់។ តែបើដុំសាច់លូតលាស់ បង្កផលវិបាក ត្រូវតែព្យាបាលភ្លាមតាមរយៈវិធីសាស្ត្រមួយចំនួន៖
– ព្យាបាលដោយវះកាត់៖ វះកាត់ប្រើសម្រាប់ព្យាបាលដុំសាច់នៅក្នុងភ្នែកដោយវិធីវះកាត់អាចមានដូចជា៖
– វះកាត់យកដុំ Melanoma និងជាលិកាតូចៗ មានសុខភាពល្អចេញ ព្រោះធ្វើបែបនេះអាចព្យាបាលដុំ Melanoma តូចៗ។ ឧទាហរណ៍ ការវះកាត់យកដុំសាច់តូចៗ ប៉ះពាល់ដល់ប្រស្រីភ្នែកហៅថា (iridectomy)។ ការវះកាត់យកដុំសាច់នៅក្នុងស្រោមភ្នែក (Choroid) ហៅថា(Choroidectomy)។
– Enucleation ជាការវះកាត់យកភ្នែកទាំងមូលចេញ វិធីនេះប្រើសម្រាប់យកដុំសាច់ធំៗក្នុងភ្នែកចេញ ត្រូវប្រើបើជាមូលហេតុនាំឲ្យឈឺភ្នែក។
បន្ទាប់ពីយកដុំចេញហើយ ជាលិកាផ្សាំត្រូវបានដាក់ចូលទៅកន្លែងយកដុំចេញ យើងតភ្ជាប់សាច់ដុំ បញ្ជាចលនាភ្នែកទៅនឹងជាលិកាផ្សាំនោះ ដើម្បីឲ្យជាលិកាអាចធ្វើចលនាបាន។
បន្ទាប់ពីជាសះស្បើយ គេធ្វើភ្នែកសប្បនិម្មិត ហើយផ្ទៃខាងមុខភ្នែកថ្មី នឹងត្រូវលាបពណ៍ឲ្យដូច ភ្នែកពិតប្រាកដ។
– ព្យាបាលដោយប្រើធាតុវិទ្យុសកម្ម៖ វិធីនេះ គឺប្រើកាំរស្មីមានកម្លាំងខ្ពស់ដូចជា កាំរស្មីប្រូតុង ឬកាំរស្មីហ្គាម៉ា ប្រើសម្លាប់មហារីក ប្រើក្នុងករណីដុំសាច់មានទំហំពីតូចទៅល្មម។ ជាធម្មតា ត្រូវបញ្ជូនទៅដុំនោះតាមរយៈបន្ទះវិទ្យុសកម្មផ្ទាល់នៅលើភ្នែក វិធីនោះហៅថា Brachytherapy។ គេទុកបន្ទះនោះនៅកន្លែងដេរមួយរយៈដោយបន្ទះស្រដៀងគម្របដប វាមានផ្ទុកសារធាតុវិទ្យុសកម្ម ៣-៤ គ្រាប់។ បន្ទះនោះពេទ្យអាចនឹងរក្សាទុក ៤-៥ ថ្ងៃ ទើបយកចេញ។
សារធាតុវិទ្យុសកម្មខ្លះទៀត អាចទទួលបានពីម៉ាស៊ីន សារធាតុវិទ្យុសកម្មផ្ទាល់ដូចជា Proton Beams។ វិធីនេះនឹងធ្វើញឹកញាប់អាច ៣- ៤ ដងក្នុងមួយថ្ងៃ។
– បាញ់ឡាសែរ៖ ការប្រើឡាសែរ ដើម្បីសម្លាប់កោសិកា Melanoma ឲ្យត្រូវនឹងស្ថានភាព។ វិធីនេះឈ្មោះថា Thermotherapy ប្រើ Infrared Laser ពេលខ្លះប្រើជាមួយសារធាតុវិទ្យុសកម្ម។
– ព្យាបាលដោយប្រើសារធាតុត្រជាក់៖ វិធីនេះប្រើដើម្បីបំផ្លាញកោសិកា Melanoma តូចៗក្នុងភ្នែក ប៉ុន្តែវាមិនសូវជ្រើសប្រើប្រាស់ទេ។
ផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់រស់នៅ និងវិធីព្យាបាលនៅផ្ទះ អាចជួយបង្ការ និងគ្រប់គ្រងស្ថានភាពជំងឺបាន ដូចជា៖
បើការព្យាបាលធ្វើឲ្យយើងមើលលែងគំហើញភ្នែកខាងដូចជា យកភ្នែកចេញក៏ដោយ យើងនៅអាចធ្វើការងារដូចធម្មតា ហើយត្រូវចាំថា ២-៣ ខែក្រោយ ការមើលរបស់យើងនឹងស៊ាំឡើងវិញ។
មានភ្នែកតែម្ខាងពិបាកស្ទង់ចំងាយ និងពិបាកដឹងអ្វីនៅជុំវិញខ្លួន ពិសេសអ្វីកើតឡើងនៅខាង យើងមើលមិនឃើញ។ សូមសុំគ្រូពេទ្យឲ្យបញ្ជូនអ្នកទៅក្រុមអ្នកឯកទេស ដែលអាចមានយុទ្ធសាស្ត្រថ្មីជួយដោះស្រាយ និងជួយកែឆ្នៃគំហើញ (ការមើលឃើញ) របស់យើង។
តាមដានវដ្តរដូវរបស់អ្នកកំណត់ថ្ងៃមេជីវិតទុំធ្លាក់ បង្កើនឱកាសមានគភ៌ឬគ្រប់គ្រងការពន្យារកំណើត
តាមដានវដ្តរដូវរបស់អ្នកកំណត់ថ្ងៃមេជីវិតទុំធ្លាក់ បង្កើនឱកាសមានគភ៌ឬគ្រប់គ្រងការពន្យារកំណើត
រយៈពេលវដ្ដរដូវ
(ថ្ងៃ)
វដ្ដរដូវ
(ថ្ងៃ)
Hello Health Group និង “Hello គ្រូពេទ្យ” មិនចេញវេជ្ជបញ្ជា មិនធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឬព្យាបាលជូនទេ៕
Eye melanoma. http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/eye-melanoma/basics/definition/con-20027875. Accessed September 13, 2017.
Ocular Melanoma. https://www.melanoma.org/understand-melanoma/what-is-melanoma/ocular-melanoma. Accessed September 13, 2017.
Ocular Melanoma Causes. https://www.aao.org/eye-health/diseases/ocular-melanoma-cause. Accessed September 13, 2017.
