Pharyngitis (ជំងឺរលាកបំពង់ក)
និយមន័យ
១- ដូចម្ដេចហៅថារលាកបំពង់ក?
រលាកបំពង់ក ជាជំងឺរលាកផ្នែកខាងលើផ្លូវដង្ហើមដែលរលាក បំពង់សំឡេង និងបំពង់អាហារផ្នែកខាងលើក្នុងពេលតែមួយ។ បំពង់សំឡេងឆ្លើយតបនឹងប្រអប់សំឡេង ដែលមានសសៃសំឡេងជាអ្នកផលិតសំឡេង។ ឯការរលាកបំពង់កឆ្លើយតបទៅនឹងការរលាកបាតបំពង់ក។ ជាធម្មតាយើងអាចហៅថាឈឺ ក។ ករណីទាំងពីរមានដើមកំណើតពីវីរុស និងកើតឡើងទាំងពីរព្រមគ្នា។
២- តើជំងឺរលាកបំពង់ក កើតញឹកញាប់ទេ?
ជំងឺរលាកបំពង់ក កើតឡើងញឹកញាប់ណាស់ហើយវាប៉ះពាល់លើមនុស្សស្រីជាងមនុស្សប្រុស។ វាអាចកើតលើមនុស្សគ្រប់វ័យ។ យើងអាចគ្រប់គ្រងជំងឺរលាកបំពង់កបានដោយការកាត់បន្ថយភ្នាក់ងារប្រឈមតែប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទពាក់ព័ន្ធ៖ ហេតុអីក្មេងៗឧស្សាហ៍រលាកបំពង់ក?
រោគសញ្ញា
៣- ជំងឺរលាកបំពង់កមានរោគសញ្ញាអ្វីខ្លះ?
រោគសញ្ញារលាកបំពង់សំឡេង៖
- ស្អកក
- ខ្សោយសំឡេង រឺបាត់សំឡេង
- រមាស់កនិងពិបាកលេបអាហារ
- ឈឺក
- ស្ងួតក
- ក្អកស្ងួត
រោគសញ្ញារលាកដើមបំពង់អាហារ៖
វាសម្ងំពី ២ទៅ៥ថ្ងៃ។ រោគសញ្ញាដែលអមជាមួយការរលាកនេះ អាស្រ័យលើស្ថានភាព។ ក្រៅពី ឈឺក ស្ងួតក និង រមាស់ក ផ្ដាស់សាយនិងគ្រុនក្ដៅវាអាចបណ្ដាលឲ្យ៖
- កណ្ដាស់
- ហៀរសំបោរ
- ឈឺក្បាល
- ក្អក
- អស់កម្លាំង
- ឈឺខ្លួន
- រងារ
- ក្ដៅខ្លួន (ផ្តាសាយធម្មតា ក្តៅខ្លួនតិចៗ ហើយផ្តាសាយធំ ក្តៅខ្លួនខ្លាំង)
ក្រៅពីឈឺក រោគសញ្ញានៃ Mononucleosis (វីរុសដែលបណ្ដាលឲ្យរលាកបំពង់ក) រួមមាន៖
- ហើមកូនកណ្តុរ
- អស់កម្លាំងខ្លាំង
- ក្ដៅខ្លួន
- ឈឺសាច់ដុំ
- ល្ហិតល្ហៃ
- មិនសូវឃ្លាន
- កន្ទួល
រលាកបំពង់ក ប្រភេទផ្សេងទៀតបណ្ដាលឲ្យ៖
- ពិបាកលេប
- ក្រហមកជាមួយឡើងបន្ទះសរ ឬប្រផេះ
- ហើមកូនកណ្តុរ
- ក្ដៅខ្លួន
- រងារ
- មិនឃ្លាន
- ចង្អោរ
- មិនសូវដឹងរស់ជាតិ
- ល្ហិតល្ហៃ
ក៏នៅមានសញ្ញាផ្សេងទៀតដែលមិនបានរៀបរាប់នៅខាងលើ
វិធីដែលល្អគឺត្រូវជួបពិភាក្សារជាមួយគ្រូពេទ្យចំពោះបញ្ហានេះ។
អត្ថបទពាក់ព័ន្ធ៖ លក្ខណៈសម្គាល់ខុសគ្នា រវាងគ្រុនឈាម និងរលាកបំពង់ក
៤- ពេលណាដែលខ្ញុំត្រូវជួបពេទ្យ?
បើយើងមានសញ្ញាដូចបានរៀបរាប់ខាងលើឬមានចម្ងល់បន្ថែមសូមទៅពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យ។ ម្យ៉ាងទៀតមនុស្សគ្រប់រូបពុំមានរោគសញ្ញាដូចៗគ្នាទេ វិធីដែលល្អគឺត្រូវទៅពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យ។
អត្ថបទពាក់ព័ន្ធ៖ វិធីការពារកូនតូចៗពីជំងឺរលាកទងសួត និងរលាកបំពង់ក
មូលហេតុបង្ក
៥- មូលហេតុអ្វីបណ្ដាលឲ្យកើតជំងឺរលាកបំពង់ក?
មូលហេតុរលាកបំពង់សំឡេង
រលាកស្រូចស្រាវ៖ ភាគច្រើននៃជំងឺរលាកបំពងើក ជាបណ្ដោះអាសន្ន វានឹងប្រសើឡើងបន្ទាប់ពីមូលហេតុដែលនៅពីក្រោយនោះបានព្យាបាល។ មូលហេតុនោះរូមមាន៖
- ចម្លងរោគដោយវីរុសនាំឲ្យផ្ដាសាយ
- ខ្សោយខ្សែសំឡេង ដោយសារស្រែក
- ចម្លងរោគដោយបាក់តេរី ដូចជា ខាន់ស្លាក់ ទោះករណីនេះកម្រ ដោយសារតែការបង្កើនអត្រានៃការចាក់ថ្នាំបង្ការ
រលាករ៉ាំរ៉ៃ៖ ជាការរលាកយូរជាង៣សប្ដាហ៍។ ការរលាកប្រភេទនេះដោយសារមានការរលាកក្រហាយយូរពេក។ រលាករ៉ាំរ៉ៃអាចបណ្ដាលឲ្យ ខូចខ្សែសំឡេង របួសខ្សែសំឡេង និងដុះដុំសាច់។ របួសទាំងនេះដោយសារតែ៖
- ស្រូបសារធាតុពុល ដូចជាផ្សែងគីមី ផ្សែងបារី ឬសារធាតុអាលែកហ្ស៊ី
- ច្រាលអាស៊ីតក្នុងក្រពះ
- រលាកសន្ទះរន្ធខ្យល់ក្នុងប្រហោងច្រមុះរ៉ាំរ៉ៃ
- ផឹកស្រា
- ប្រើសំឡេងហួសកំណត់
- ជក់បារី
មូលហេតុកម្ររូមមាន៖
- ចម្លងរោគដោយបាក់តេរី ឬផ្សិត
- ចម្លងរោគដោយប៉ារ៉ាស៊ីត
មូលហេតុផ្សេងទៀតធ្វើឲ្យសំឡេងស្អករ៉ាំរ៉ៃ៖
- មហារីក
- គាំងខ្សែសំឡេង ដែលហេតុផលមកពីរបួស ដាច់សសៃឈាម ដុំសាច់នៅសួត ឬស្ថានភាពសុខភាពដទៃទៀត
- ខូចខ្សែសំឡេងនៅអាយុចាស់
មូលហេតុនៃរលាកដើមបំពង់អាហារ
មានភ្នាក់ងារវីរុសនិងបាក់តេរីច្រើនដែលបណ្ដាលឲ្យរលាក ៖
- ជំងឺកញ្រ្ជិល
- វីរុសបង្កឲ្យមានជំងឺផ្លូវដង្ហើម(Adenovirus)
- អុតស្វាយ
- រលាកបំពង់កកូនក្មេង
- ក្អកមាន់
- ក្រុមមេរោគ streptococcus
វីរុសជាភ្នាក់ងារចម្បងនៃការឈឺក។ រលាកដើមបំពង់អាហារជាញឹកញាប់កើតដោយសារវីរុសដូចជា ផ្ដាសាយ គ្រុនក្ដៅ។ វីរុសមិនឆ្លើយតបទៅនឹងថ្នាំផ្សះទេ ការព្យាបាលចាំបាច់គ្រាន់តែសម្រាប់ឲ្យរោគសញ្ញាធូរស្រាលទេ។
ការរលាកនេះដោយសារបាក់តេរី។ វាឆ្លើយតបទៅនឹងថ្នាំផ្សះ។ បាក់តេរីបណ្ដាលរលាកបំពង់ក ជាបាក់តេរី streptococcus ប្រភេទ A។ មូលហេតុកម្រនៃបាក់តេរីរូមមាន រោគប្រមេះ chlamydia និង corynebacterium។
ការលេចចេញនៅគ្រុនក្ដៅ និង ផ្ដាសសាយជាភ្នាក់ងារប្រឈមខ្ពស់។ ជាពិសេសអ្នកដែលធ្វើការនៅបន្ទប់ថែរទាំសុខភាព អ្នកអាលែកហ្ស៊ី និងរលាកស៊ីនូស។ ការស្រូបផ្សែងបារីផងដែរ។
កត្តាប្រឈម
៦- តើអ្វីជាកត្តាប្រឈមឲ្យកើតជំងឺនេះ?
កត្តាប្រឈមនៃរលាកបំពង់សំឡេងរូមមាន៖
- រលាកផ្លូវដង្ហើម ដូចជាផ្ដាសាយ រលាកទងសួត ឬរលាកសន្ទះរន្ធខ្យល់
- ផ្សែងបារី ផឹកស្រា អាស៊ីតក្រពះ ធ្វើការនៅកន្លែងគីមី
- ប្រើសំឡេងខ្លាំងពេក
កត្តាប្រឈមការរលាកបំពង់ក៖
- រដូវផ្ដាសសាយ
- នៅជិតស្និទ្ធជាមួយអ្នកមានជំងឺ
- រលាករលាកសន្ទះរន្ធខ្យល់
- អាលែកហ្ស៊ី
- បន្ទប់ថែទាំក្មេង
រោគវិនិច្ឆ័យ និងការព្យាបាល
៧- តើគេធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យតាមរបៀបណា?
ចំពោះរលាកបំពង់សំឡេង
សញ្ញាដែលកើតមានជាញឹកញាប់គឺស្អកក។ ការដូរសំឡេងអាចផ្លាស់ប្ដូរទៅតាមកម្រិតមេរោគ ពីការស្អកល្មមទៅនិយាយមិនចេញ។ ប្រសិនបើយើងស្អករ៉ាំរ៉ៃ គ្រូពេទ្យនឹងស្ដាប់សំឡេង ដើម្បីពិនិត្យខ្សែសំឡេងហើយគាត់អាចបញ្ជូនយើងទៅឯកទេសត្រចៀក បំពង់ក និង ច្រមុះ។
វិធីទាំងនេះអាចជួយរករោគវិនិច្ឆ័យ៖
- គ្រូពេទ្យពិនិត្យខ្សែសំឡេងវិធីនេះហៅថា ឆ្លុះបំពង់ក (laryngoscopy) ដោយប្រើភ្លើង និងកញ្ចក់តូចមើលទៅក្នុងក ឬគ្រូពេទ្យអាចប្រើ Fiber-optic laryngoscopy។ រូមបញ្ចូលទាំងការដាក់បំពង់តូច បំពង់បត់បាន ជាមួយកាមេរាតូចនិងភ្លើងកាតច្រមុះ ឬមាត់ចូលទៅក្នុងបំពង់ក។ បន្ទាប់មកគ្រូពេទ្យនឹងអាចឃើញចលនានៃខ្សែសំឡេងដូចយើងនិយាយ។
- ប្រសិនគ្រូពេទ្យឃើញកន្លែងសង្ស័យ គាត់ច្រឹបយកជាលិកានោះមកពិនិត្យនឹង Microscope។
តើគេរករោគវិនិច្ឆ័យនៃរលាកដើមបំពង់អាហារដោយរបៀបណា?
ពិនិត្យរាងកាយ៖ ប្រសិនបើយើងធ្លាប់កើតជំងឺនេះ គ្រូពេទ្យនឹងមើលបំពង់ក ពិនិត្យមើលបន្ទះពណ៌សឬ ប្រផេះ ហើម និងក្រហម។ គាត់អាចមើលត្រចៀកឬច្រមុះ ដើម្បីរកមើលការហើមកូនកណ្តុរ នៅកៀនបំពង់ក។
បណ្ដុះជាលិកាបំពង់ក៖ ប្រសិនគ្រូពេទ្យសង្ស័យមានរលាកបំពង់ក គាត់នឹងប្រើវិធីនេះ។ គាត់នឹងប្រើសំឡីជូតយកសំណល់ពីក។ គ្រូពេទ្យភាគច្រើនធ្វើតេស្តនេះនៅការិយាល័យ។ តេស្តនេះចេញលទ្ធផល២ទៅ៣នាទី ប្រសិនបើតេស្តវិជ្ជមានចំពោះ streptococcus។ ក្នុងករណីខ្លះ សំឡីនោះផ្ញើរទៅមន្ទីរពិសោធន៍ ហើយលទ្ធផលយូរជាង២៤ម៉ោង។
តេស្តឈាម៖ ប្រសិនបើគ្រូពេទ្យសង្ស័យមូលហេតុផ្សេង គាត់នឹងសុំធ្វើតេស្តឈាមហើយផ្ញើទៅមន្ទីរពិសោធន៍។ តេស្តនេះអាចរកឃើញ Mononucleosis។ ការរាប់កោសិកាឈាមធ្វើដើម្បីរកការចម្លងរោគផ្សេងទៀត។
៨- តើគេព្យាបាលជំងឺរលាកបំពង់កតាមរបៀបណា?
ចំពោះរលាកបំពង់សំឡេង
រលាកបំពង់សំឡេងស្រួចស្រាវជាធម្មតាជាដោយឯងៗក្នុងរយៈពេល១សប្ដាហ៍ ឬលើសនេះ។ វិធានការថែរក្សារខ្លួនក៏ជួយឲ្យរោគសញ្ញាប្រសើរឡើងដែរ។ រលាករ៉ាំរ៉ៃមានគោលបំណងព្យាបាលមូលហតុដែលនៅពីក្រោយដូចជា ឆ្អល់ចុងដង្ហើម ជក់បារី ឬផឹកស្រាច្រើន។
ថ្នាំប្រើក្នុងករណីខ្លះរូមមាន៖ ភាគច្រើននៃការរលាកនេះ ថ្នាំផ្សះប្រើមិនត្រូវព្រោះមូលហេតុមកពីវីរុស។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើយើងឆ្លងបាក់តេរី គ្រូពេទ្យនឹងណែនាំឲ្យប្រើថ្នាំផ្សះ។
ពេលខ្លះ Corticosteroids អាចជួយបន្ថយការរលាកខ្សែសំឡេង។ ទោះការព្យាបាលនេះប្រើសំរាប់ករណីបន្ទាន់ប៉ុណ្ណោះ។ ឧទាហរណ៍ ពេលអ្នកច្រៀង។
ចំពោះរលាកដើមបំពង់អាហារ
ក្នុងករណីខ្លះ ការប្រើឱសថចាំបាច់ណាស់សំរាប់ព្យាបាល។ ជាពិសេសឆ្លងដោយបាក់តេរី។ គ្រូពេទ្យនឹងឲ្យថ្នាំផ្សះ។ ផ្អែកទៅលើមជ្ឈមណ្ឌលការពារនិងពិនិត្យជំងឺ Amoxicillin និង penicillin ជាថ្នាំច្រើនប្រើសម្រាប់រលាកបំពង់ក។វាជាការសំខាន់ដែលអ្នកប្រើគ្រប់ថ្នាំផ្សះដើម្បីការពារការលាប់មកវិញ ឬកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ។ថ្នាំនេះជាធម្មតា៧ទៅ១០ថ្ងៃ។
ផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់រស់នៅ
៩- តើការប្ដូររបៀបរស់នៅនិងការព្យាបាលនៅផ្ទះអ្វីខ្លះដែលអាចគ្រប់គ្រងជំងឺនេះបាន?
វិធីខាងក្រោមនេះអាចជួយអ្នករឿងនេះបាន៖
ព្យាបាលនៅផ្ទះចំពោះរលាកបំពង់សំឡេង៖
- វិធីថែរក្សាខ្លួននិងព្យាបាលនៅផ្ទះខ្លះអាចជូយឲ្យរោគសញ្ញាធូរស្រាលនិងបន្ថយការរលាក។
- ដកដង្ហើមក្នុងខ្យល់សើម ដកដង្ហើមចំហាយទឹកក្ដៅ ឬងូតទឹកក្ដៅ។
- កុំប្រើសំឡេងប្រសិនជាមិនចាំបាច់។ ជៀសវាងការនិយាយឬច្រៀងខ្លាំងៗពេក។ ប្រសិនបើត្រូវនិយាយនៅក្នុងក្រុមមនុស្សច្រើនអ្នកគួរប្រើមេក្រូ។
- ផឹកទឹកឲ្យបានច្រើន(កុំផឹកស្រា ឬកាហ្វេ)
- ផ្សើមករបស់យើង។ បៀមថ្នាំឈឺក ខ្ពុលមាត់ជាមួយទឹកអំបិល ឬទំពារស្ករកៅស៊ូ។
- ជៀសវាសថ្នាំបន្ធូរតឹងច្រមុះ។ ថ្នាំនេះធ្វើឲ្យស្ងួតក
- កុំប្រើសំឡេងខ្សិបៗ វាធ្វើឲ្យអ្នករលាកបំពង់កជាងប្រើសម្លេងធម្មតា។
ព្យាបាលនៅផ្ទះចំពោះរលាកដើមបំពង់អាហារ
ប្រសិនបើមកពីវីរុស ព្យាបាលនៅផ្ទះជួយឲ្យធូរស្រាល រួមមាន៖
- ផឹកទឹកឲ្យច្រើន
- ញ៉ាំទំពាំងបាយជូរ
- ខ្ពុរមាត់ទឹកអំបិល
- ប្រើឧបករណ៍ធ្វើឲ្យខ្យល់សើមក្នុងបន្ទប់
- សម្រាកដល់មានអារម្មណ៍ធូរស្រាល
ដើម្បីឲ្យការឈឺចាប់និងក្ដៅខ្លួនធូរស្រាល ពិចារណាលេបថ្នាំអត់វេជ្ជបញ្ជាដូចជា Acetaminophen និង ibuprofen ឬថ្នាំឈឺក។
យ៉ាងណាក៏ដោយ យើងគួរជួបជាមួយគ្រូពេទ្យមុនប្រើវា ដើម្បីជៀសវាងប្រតិកម្មរឺផលវិបាកផ្សេងទៀត។ ថ្នាំបុរាណដែលគេតែងប្រើប្រាស់រួមមាន៖
- ទឹកឃ្មុំ
- ឈើអែម
- មើម Marshmallow
- Sage
- Slippery elm
សូមពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យដើម្បីពត៌មានលម្អិត។
អត្ថបទពាក់ព័ន្ធ៖
ក្នុងករណីមានសំណួរ ឬមន្ទិលសង្ស័យជុំវិញសុខភាពអ្នក ជម្រើសល្អបំផុត សូមពិគ្រោះ និងប្រឹក្សាយោបល់ផ្ទាល់ជាមួយពេទ្យជំនាញ។ Hello Health Group មិនចេញ វេជ្ជបញ្ជា មិនធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឬព្យាបាលជូនទេ៕
Hello Health Group និង “Hello គ្រូពេទ្យ” មិនចេញវេជ្ជបញ្ជា មិនធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឬព្យាបាលជូនទេ៕
ផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្មផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្មផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្មផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម