និយមន័យ
១- អ្វីជាជំងឺស្លោកសាច់ដុំបេះដូង?
ជំងឺស្លោកសាច់ដុំបេះដូង កើតឡើងនៅពេលចរន្តឈាមឈប់ហូរទៅផ្នែករបស់បេះដូង ធ្វើឲ្យខូចសាច់ដុំបេះដូង។ បេះដូងត្រូវការជាចាំបាច់ ផ្គត់ផ្គង់អុកស៊ីហ្សែន និងសារធាតុចិញ្ចឹមដូចសាច់ដុំផ្សេងៗនៅរាងកាយ។ សរសៃឈាមបេះដូងធំពីរ ដឹកនាំឈាមមានអុកស៊ីហ្សែន ទៅកាន់សាច់ដុំបេះដូង ហើយក្នុងសរសៃបេះដូងមួយណាស្ទះភ្លាមៗ បេះដូងនឹងខ្វះអុកស៊ីហ្សែន ហៅថាជំងឺស្លោកសាច់ដុំបេះដូង ហើយបើពន្យារពេលព្យាបាលកាន់តែយូរ កោសិកាខ្វះអុកស៊ីហ្សែន នឹងងាប់។
២- កើតឡើងញឹកញាប់ដែរទេ?
ជំងឺនេះកើតឡើងអាចជាប់ទាក់ទងកត្តាអាយុ បើយើងកាន់តែចាស់ កត្តាប្រឈមនឹងកើនឡើង។ ចំពោះប្រុសៗ កត្តាប្រឈមកើនឡើងចាប់ពីអាយុ ៤៥ឆ្នាំ ចំពោះស្រីៗកត្តាប្រឈមកើនឡើងចាប់ពីអាយុ ៥៥ឆ្នាំ។ ប៉ុន្តែយើងនៅតែអាចគ្រប់គ្រងកត្តាប្រឈមមួយចំនួន។
រោគសញ្ញា
៣- រោគសញ្ញាមានអ្វីខ្លះ?
រោគសញ្ញាជាក់លាក់មានដូចជា ឈឺទ្រូង និងហត់ ប៉ុន្តែរោគសញ្ញាអាចប្រែប្រួលអាស្រ័យស្ថានភាពជំងឺ ហើយរោគសញ្ញាជាទូទៅមានដូចជា៖
– ហត់
– បែកញើស
– ចង្អោរ
– ក្អួត
– ក្អក
– វិលមុខ
– បេះដូងដើរញាប់
– តឹងទ្រូង ឬណែនទ្រូង
– ឈឺទ្រូង ខ្នង ថ្គាម និងផ្នែកខាងលើរាងកាយ យូរជាង ២-៣ នាទី ម្តងបាត់ម្តងឈឺ។
ចង់គណនារង្វាស់ចង្វាក់បេះដូង ចុចទីនេះ!
កត់សម្គាល់រោគសញ្ញា គឺសំខាន់ណាស់ ព្រោះជំងឺប្រភេទនេះអាចមិនមានរោគសញ្ញា និងស្ថានភាពដូចគ្នាទាំងអស់ទេ។ ឈឺទ្រូង គឺរោគសញ្ញាសំខាន់ទាំងបុរស និងស្ត្រី ប៉ុន្តែរោគសញ្ញាមួយចំនួនទៀតកើតឡើងលើស្ត្រី ច្រើនជាងបុរស ដូចជា៖
– ហត់
– ឈឺថ្គាម
– ចង្អោរ
– ក្អួត
– ឈឺខ្នងផ្នែកខាងលើ
– ស្រាលក្បាលធេងធោង
ជាការពិត ស្រីៗមួយចំនួនកើតជំងឺនេះមានរោគសញ្ញាដូចផ្តាសាយធំ។
៤- ពេលណាគួរទៅជួបពេទ្យ?
ប្រសិនបើអ្នកមានរោគសញ្ញាដូចខាងលើ ឬសំណួរគប្បីពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យ។ មនុស្សម្នាក់ៗមានរោគសញ្ញាផ្សេងគ្នា គប្បីពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យពីអ្វីដែលល្អសម្រាប់ស្ថានភាពជំងឺ។
មូលហេតុបង្ក
៥- មូលហេតុមានអ្វីខ្លះ?
ករណីក្រិនសរសៃឈាមអាក់ទែ នាំឲ្យស្ទះឈាម ជាហេតុកោសិកា និងជាលិកាទទួលឈាមមានអុកស៊ីហ្សែន មិនគ្រប់គ្រាន់តាមតម្រូវការ ហើយខាងក្រោមនេះជារោគសញ្ញាក្រិនសរសៃអាក់ទែ៖
– ខ្លាញ់៖ ញ៉ាំអាហារមានខ្លាញ់ខ្ពស់អាចកកជាកំណក។
– អាយុ៖ សមត្ថភាពបេះដូង និងសរសៃឈាម ធ្វើការដើម្បីច្របាច់ និងទទួលឈាម អាស្រ័យលើកត្តាអាយុដូចគ្នា។ សរសៃអាក់ទែអាចចុះខ្សោយ និងបាត់បង់ភាពយឺត ងាយស្រួលបង្កើតជាកំណក។
– កូលេស្តេរ៉ូលខ្ពស់៖ ជាសារធាតុពណ៌លឿងរអិល មាននៅក្នុងរាងកាយ និងចំណីអាហារមួយចំនួនយើងបរិភោគ។ សារធាតុនេះអាចកើនឡើងក្នុងឈាម ជាហេតុធ្វើឲ្យស្ទះសរសៃអាក់ទែ បង្កកំណករឹងមួយទប់ចរន្តឈាមទៅកាន់បេះដូង និងសរីរាង្គផ្សេងៗ។
នៅមានមូលហេតុមួយចំនួននាំឲ្យសរសៃអាក់ទែដូចជា៖
– ជក់បារី និងស្រូបបារី
– ថយចុះមុខងារ អាំងស៊ុយលីន ជំងឺធាត់ ឬទឹកនោមផ្អែម
– រលាកសន្លាក់ ជំងឺ Lupus (ប្រព័ន្ធភាពស៊ាំប្រឆាំងខ្លួនឯង) ឬបង្ករោគ និងរលាកមិនដឹងមូលហេតុ។
អត្ថបទគួរអាន៖
- គ្រឿងស្រវឹងមិនត្រឹមតែប៉ះពាល់ថ្លើម តែក៏គ្រោះថ្នាក់ដល់បេះដូង
- ស្រ្តេសនឹងការងារធ្វើឲ្យស្រីៗប្រឈមជំងឺបេះដូងខ្ពស់ កុំប្រហែស
- សញ្ញាព្រមានទាំង៧ បញ្ជាក់ថាបេះដូងដំណើរការមិនប្រក្រតី
- សញ្ញាព្រមានទាំង៨ មុនមានបញ្ហាគាំងបេះដូង
កត្តាប្រឈម
៦- កត្តាប្រឈមមានអ្វីខ្លះ?
កត្តាមួយចំនួនបង្កើនផលប៉ះពាល់នាំឲ្យប្រឈមជំងឺស្លោកបេះដូង ដូចជា៖
– សម្ពាធឈាមខ្ពស់៖ ជាកត្តាប្រឈមខ្លាំង ខណៈជាធម្មតាសម្ពាធឈាម ស្ថិតនៅក្រោម ១២០/៨០ មីល្លីម៉ែត្របារ៉ត ដោយអាស្រ័យលើអាយុ។ សម្ពាធឈាមកាន់ខ្ពស់ យើងងាយប្រឈមបញ្ហាបេះដូង ពិសេសធ្វើឲ្យខូចសរសៃឈាមបេះដូង និងបង្កើនកំណក។
– កូលេស្តេរ៉ូលខ្ពស់៖ កាលណាកម្រិតកូលេស្តេរ៉ូលខ្ពស់ក្នុងឈាមខ្ពស់ ធ្វើឲ្យយើងមានកត្តាប្រឈមខ្ពស់កើតជំងឺនេះដូចគ្នា។ ហេតុនេះត្រូវបន្ថយតាមរយៈញ៉ាំអាហារសុខភាព ឬប្រើពពួកថ្នាំ Statins (ថ្នាំបញ្ចុះជាតិខ្លាញ់)។
– ខ្លាញ់ Triglyceride ខ្ពស់៖ អាចបង្កើនកត្តាប្រឈមដូចគ្នា ព្រោះជាប្រភេទខ្លាញ់ងាយកកក្នុងសរសៃអាក់ទែ។ Triglycerides គឺទទួលពីចំណីអាហារយើងញ៉ាំ ឆ្លងចូលក្នុងចរន្តឈាម និងស្តុកក្នុងកូលេស្តេរ៉ូលខ្ពស់ នៃរាងកាយ។ ប៉ុន្តែមួយចំនួនទៀត ស្ថិតនៅក្នុងសរសៃអាក់ទែហើយបង្កើតជាកំណក។
– ជំងឺទឹកនោមផ្អែម៖ បណ្តាលឲ្យកម្រិតជាតិស្ករក្នុងឈាមខ្ពស់ខ្លាំង ធ្វើឲ្យខូចសរសៃឈាម ជាហេតុបណ្តាលឲ្យកើតជំងឺសរសៃអាក់ទែ ក៏ជាជំងឺធ្ងន់ធ្ងរជំរុញឲ្យកើតជំងឺស្លោកបេះដូង។
– ជំងឺធាត់៖ បើលើសគីឡូ នោះនឹងមានកត្តាប្រឈមខ្ពស់ដូចគ្នា
– ជក់បារី៖ បង្កឲ្យមានជំងឺប្រព័ន្ធបេះដូងផ្សេងៗ
– កត្តាអាយុ៖ បុរសប្រឈមខ្ពស់ក្រោយអាយុ ៤៥ឆ្នាំ និងស្រ្តីក្រោយអាយុ ៥៥ឆ្នាំ
– ប្រវត្តិគ្រួសារ៖ យើងអាចកើតជំងឺនេះ បើសមាជិកគ្រួសារធ្លាប់មានជំងឺបេះដូង។ ហើយកាន់ប្រឈមខ្ពស់ បើសមាជិកគ្រួសារជាបុរសជំងឺបេះដូងមុនអាយុ ៥៥ឆ្នាំ ឬសមាជិកជាស្ត្រី កើតមុនអាយុ ៦៥ ឆ្នាំ។
កត្តាផ្សេងប្រឈមផ្សេងទៀតមានដូចជា៖
– ស្ត្រេស
– អត់ហាត់ប្រាណ
– ប្រើថ្នាំញៀន
– ប្រវត្តិជំងឺបម្រុងក្រឡាភ្លើង ឬសម្ពាធឈាមខ្ពស់់អំឡុងពេលមានផ្ទៃពោះ។
រោគវិនិច្ឆ័យ និងការព្យាបាល
ព័ត៌មាននេះមិនអាចយកទៅប្រើប្រាស់គ្រប់ប្រភេទជំងឺទេ។ គួរពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យជំនាញសម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម។
៧- គួរធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យដោយវិធីណា?
គ្រូពេទ្យនឹងចាប់ផ្តើមប្រវត្តិជំងឺ និងការពិនិត្យរាងកាយប្រសិនបើសង្ស័យថាមានជំងឺនេះ បន្ទាប់មកអាចឲ្យធ្វើតេស្តមួយចំនួន ដូចជា៖
– វាស់ចង្វាក់បេះដូង (ECG)៖ ថតចង្វាក់បេះដូងដោយអេឡិត្រូត ពិនិត្យភាពខុសប្រក្រតីសកម្មភាពបេះដូង ព្រោះអាចបង្ហាញពីជំងឺនេះ។
– អេកូបេះដូង៖ ប្រើរលកសំឡេងផ្ទាល់ប៉ះបេះដូង តាមរយៈឧបករណ៍ដាក់ជាប់ទ្រូង បង្កើតជាវីដេអូរូបភាពបង្ហាញពីបេះដូង។ អេកូបេះដូង អាចប្រាប់ពីកន្លែងខូចខាត និងកន្លែងមិនច្របាច់ឈាម។
– Nuclear scan៖ គឺប្រើសារធាតុវិទ្យុសកម្មក្នុងបរិមាណតិចតួច ចាក់ចូលក្នុងសរសៃឈាម។ ពេលហាត់ប្រាណ សារធាតុនេះនឹងតាមដានបេះដូង ដោយហូរចូលក្នុងបេះដូង និងសួត ដើម្បីរកបញ្ហាលំហូររបស់ឈាម។
– ថតសរសៃឈាមបេះដូង៖ ចាក់ថ្នាំទៅក្នុងសរសៃឈាមបេះដូងជាមុន ទើបប្រើម៉ាស៊ីនកាំរស្មីអ៊ិចថត ជារួបភាពបង្ហាញលម្អិតនៅខាងក្នុងរបស់សរសៃឈាម។
– Cardiac CT scan៖ ជាតេស្តអាចបង្ហាញថាសរសៃបេះដូងឡើងកំណកស្ទះ។
– Stress test៖ ពិនិត្យចង្វាក់បេះដូង សម្ពាធឈាម និងដង្ហើម នៅពេលដើរលើម៉ាស៊ីនរត់ ឬធាក់កង់។ ធ្វើលំហាត់ប្រាណអាចធ្វើឲ្យបេះដូងច្របាច់ញាប់ជាងធម្មតា ដូច្នេះធ្វើតេស្តនេះអាចរកឃើញភាពខុសប្រក្រតីរបស់បេះដូងផងដែរ។
៨- ព្យាបាលដោយវិធីណា?
ជំងឺនេះត្រូវការព្យាបាលភ្លាមៗ ដោយចាប់ផ្តើមនៅបន្ទប់សង្គ្រោះបន្ទាន់។ ព្យាបាលដោយវះកាត់ ដើម្បីជួសជុលសរសៃឈាមស្ទះ ជួយឲ្យអាចនាំឈាមទៅចិញ្ចឹមបេះដូង។ អំឡុងពេលវះកាត់ គ្រូពេទ្យនឹងដាក់បំពង់តូចវែង ហៅថា កាតេទែ ចូលក្នុងសរសៃអាក់ទែស្ទះ។ បន្ទាប់មកផ្លុំប៉េងប៉ោងតូចមួយ ដែលមានភ្ជាប់និងកាតេទែដើម្បីសរសៃអាក់ទែម្តងទៀត ជាហេតុឲ្យឈាមហូរបាន។ គ្រូពេទ្យនឹងដាក់បំពង់តូចមានសំណាញ់នៅកន្លែងស្ទះដែលជួយការពារកុំឲ្យបិទម្តងទៀត។
ក្នុងករណីខ្លះគ្រូពេទ្យវះកាត់បង្កើតផ្លូវថ្មី ហើយវិធីនេះ នឹងប្តូរផ្លូវសរសៃអាក់ទែ និងសរសៃវែន ជួយឈាមអាចហូរជុំវិញកន្លែងស្ទះ នឹងតម្រូវឲ្យធ្វើភ្លាមៗបន្ទាប់ពីមានជំងឺស្លោក។ ប៉ុន្តែករណីខ្លះ អាចធ្វើបានក្នុងចន្លោះពី ៤-៥ ថ្ងៃបន្ទាប់ពីគ្រោះថ្នាក់ ដើម្បីទុកពេលឲ្យបេះដូងសម្រាក។
ព្យាបាលដោយប្រើថ្នាំទប់កំណកឈាមដូចជា Aspirin ប្រើសម្រាប់បំបែកកំណកឈាម ធ្វើឲ្យឈាមហូរល្អក្នុងសរសៃអាក់ទែតូចៗ ហើយប្រភេទថ្នាំទាំងនោះមានដូចជា៖
– ថ្នាំរំលាយកំណកឈាម
– ថ្នាំ Nitroglycerin អាចប្រើពង្រីកសរសៃឈាម
– ថ្នាំបន្ថយការឈឺចាប់ ជួយបន្ថយអារម្មណ៍ឈឺចាប់
– ACE inhibitors អាចបញ្ចុះសម្ពាធឈាម និងបន្ថយសម្ពាធបេះដូង
– ថ្នាំប្រឆាំងប្លាកែត Clopidogrel ប្រើសម្រាប់ការពារករណីកកថ្មីៗ ដែលជាការលូតលាស់នៃកំណកឈាមចាស់
– Beta-blockers ធ្វើឲ្យសម្ពាធឈាមថយចុះ សាច់ដុំបេះដូងបានសម្រាក។ ជួយកំណត់ភាពធ្ងន់ធ្ងរជំងឺស្លោកបេះដូង។
ផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់រស់នៅ
៩- ទម្លាប់រស់នៅ
ផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់រស់នៅ និងវិធីព្យាបាលនៅផ្ទះ អាចជួយបង្ការ និងគ្រប់គ្រងស្ថានភាពជំងឺបាន ដូចជា៖
– ឈប់ជក់បារី៖ ពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យពីវិធីឈប់ និងចៀសវាងរងផ្សែងបារីពីអ្នកដទៃ។
– ព្យាបាលជំងឺផ្សេង៖ ព្យាបាលជំងឺផ្សេងៗ ដែលជាកត្តាប្រឈមសម្រាប់ជំងឺស្លោកបេះដូង ដូចជា ទឹកនោមផ្អែម សម្ពាធឈាមខ្ពស់ និងជាតិខ្លាញ់ក្នុងឈាមខ្ពស់។
– ញ៉ាំអាហារសុខភាព៖ កំណត់ការញ៉ាំតែប្រភេទខ្លាញ់ឆ្អែត និងញ៉ាំគ្រាប់ធញ្ញជាតិ ផ្លែឈើ និងបន្លែឲ្យច្រើន។ ដឹងពីកម្រិតកូលេស្តេរ៉ូលត្រឹមត្រូវជារឿងសំខាន់បំផុត ត្រូវសាកសួរគ្រូពេទ្យ។
– ហាត់ប្រាណ៖ ពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យ មុនហាត់ប្រាណ ដើម្បីជួយឲ្យលំហូរឈាមបានល្អ។
– រក្សាទម្ងន់៖ បើលើសទម្ងន់ គប្បីពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យ ពីវិធីសម្រកទម្ងន់។
– កាត់បន្ថយស្ត្រេស៖ អនុវត្តវិធីសុខភាពគ្រប់គ្រងស្ត្រេស ដូចជាទុកឲ្យសាច់ដុំសម្រាក និងដកដង្ហើមវែងៗ។
– តាមដានសុខភាព៖ កត្តាប្រឈមចម្បងមានដូចជា ជាតិខ្លាញ់ខ្ពស់ សំពាធឈាមខ្ពស់ និងជំងឺទឹកនោមផ្អែម មិនមានរោគសញ្ញានៅដំណាក់កាលដំបូងទេ។ រកឃើញឆាប់ និងព្យាបាលទាន់ពេល អាចកំណត់ដំណាក់កាលប្រសើរសម្រាប់សុខភាពបេះដូង។
[embed-health-tool-heart-rate]
