សុខភាពបេះដូង Archives - Page 15 of 27

ចេះតែឧស្សាហ៍ឈឺក្បាល ប្រយ័ត្នមកពីការលើសឈាម

យើងទាំងអស់គ្នាសុទ្ធតែធ្លាប់ឈឺក្បាល ដោយការឈឺក្បាលខ្លះជាការឈឺក្បាលធម្មតា ដែលបណ្តាលមកពីភាពតានតឹង ហើយខ្លះទៀតបណ្តាលមកពីការមើលទូរស័ព្ទច្រើនពេក ឬការតមអាហារ ជាដើម។ ប៉ុន្តែ តើវានឹងមានអ្វីកើតឡើង ប្រសិនបើការឈឺក្បាលរបស់អ្នក ជាករណីគ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ធ្ងរ? ពេលខ្លះ ការឈឺក្បាលអាចជាសញ្ញាព្រមាននៃការឡើងសម្ពាធឈាម (ការលើសឈាម) ហើយការលើសឈាមនេះ ជារឿយៗគ្មានសញ្ញាអ្វីឡើយ រហូតទាល់តែដល់ដំណាក់កាលចុងក្រោយ។ ខាងក្រោមនេះ ជាវិធីក្នុងការកំណត់ពីភាពផ្សេងរវាងការឈឺក្បាលធម្មតា និងការឈឺក្បាលដោយការឡើងឈាម ការលើសឈាម ឬឡើងសម្ពាធឈាម មិនតែងតែបង្ហាញពីរោគសញ្ញាឡើយ ហើយវាជាមូលហេតុមួយក្នុងចំណោមមូលហេតុដែលនាំឱ្យមានជំងឺគាំងបេះដូង គ្រោះថ្នាក់សរសៃក្នុងខួរក្បាល និងមានបញ្ហាតម្រងនោម ជាដើម។ ជំងឺឡើងសម្ពាធឈាម កើតលើមនុស្សរាប់លាននាក់ទូទាំងពិភពលោក ប៉ុន្តែមនុស្សភាគច្រើន មិនបានដឹងថា ពួកគេមានជំងឺនេះឡើយ រហូតទាល់តែវាវាយប្រហារលើសុខភាពរបស់ពួកគេ។ ចង់គណនា BMR ចុចទីនេះ! ចង់គណនា BMI ចុចទីនេះ! ចង់គណនារង្វាស់ចង្វាក់បេះដូង ចុចទីនេះ! ជាធម្មតា ជំងឺនេះគ្មានរោគសញ្ញាអ្វីឡើយ ប៉ុន្តែវាបង្កការប៉ះពាល់ដល់មនុស្សរាប់លាននាក់ទូទាំងពិភពលោក ពោលគឺវាយប្រហារដោយស្ងាត់ៗ រហូតដល់ដំណាក់កាលចុងក្រោយ។ នៅចក្រភពអង់គ្លេស មនុស្សពេញវ័យជិត៣០% កំពុងរស់នៅជាមួយនឹងជំងឺឡើងសម្ពាធឈាម ប៉ុន្តែត្រឹមតែពាក់កណ្តាលប៉ុណ្ណោះ ដែលកំពុងទទួលការព្យាបាលដែលត្រឹមត្រូវ។ ដោយឡែក នៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍វិញ បញ្ហានេះ មានការរាតត្បាតខ្លាំងជាង ពោលគឺប្រមាណជា៣៥%នៃមនុស្សពេញវ័យ មានជំងឺឡើងសម្ពាធឈាម ដែលធ្វើឱ្យមានអ្នកស្លាប់ប្រហែល ១,៥លាននាក់ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ សញ្ញានៃជំងឺឡើងសម្ពាធឈាម ឈឺក្បាលខ្លាំងនៅផ្នែកខាងក្រោយនៃក្បាលរបស់អ្នក អាចជាសញ្ញានៃការឡើងសម្ពាធឈាមខ្លាំង។ ការឈឺក្បាលដោយសារតែឡើងសម្ពាធឈាម ជារឿយៗ មានសភាពកាន់តែខ្លាំង […]

លើសជាតិខ្លាញ់

Hyperlipidemia (ការលើសជាតិខ្លាញ់)

ក្នុងអត្ថបទនេះ ចំណេះដឹងមូលដ្ឋាន រោគសញ្ញា មូលហេតុ កត្តាប្រឈម រោគវិនិច្ឆ័យនិងការព្យាបាល ការការពារ ចំណេះដឹងមូលដ្ឋាន អ្វីទៅជាការលើសជាតិខ្លាញ់? ការលើសជាតិខ្លាញ់គឺជាការកើនឡើងជាតិខ្លាញ់ ឬលីពីតក្នុងឈាម។ ប្រភេទខ្លាញ់មាន២ធំៗគឺទ្រីគ្លីសេរីត(triglycerides) និងកូលេស្តេរ៉ូល (cholesterol)។ ទ្រីគ្លីសេរីតកើនឡើងពេលដែលយើងបរិភោគអាហារជាតិកាឡូរីច្រើនលើសពីតម្រូវការប្រើប្រាស់ ហើយខ្លាញ់ប្រភេទនេះមានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងជំងឺបេះដូង។ កូលេស្តេរ៉ូលផលិតឡើងដោយខ្លួនឯងនៅក្នុងថ្លើមពីព្រោះកោសិកាសារពាង្គកាយរបស់យើងត្រូវការកូលេស្តេរ៉ូលយកមកប្រើប្រាស់។ កូលេស្តេរ៉ូលមាន២ប្រភេទទៀតគឺកូលេស្តេរ៉ូលល្អ (HDL) និងកូលេស្តេរ៉ូលអាក្រក់ (LDL) ដែលកូលេស្តេរ៉ូលប្រភេទនេះអាចបំផ្លាញដល់សុខភាពយើងបាន។ ការកើនឡើងជាតិខ្លាញ់ឬហៅថាកូលេស្តេរ៉ូលកើនឡើងនេះអាចជាបញ្ហាតំណពូជ និងជារឿយៗបណ្ដាលមកពីរបៀបរបបហូបចុកមិនបានត្រឹមត្រូវ។ ការកើនឡើងជាតិខ្លាញ់គឺអាចព្យាបាលបានប៉ុន្តែពេលខ្លះត្រូវការរយៈពេលយូរហើយត្រូវការប្រើប្រាស់ថ្នាំ។ ដូចជារើសចំណីអាហារដែលត្រឹមត្រូវនិងហាត់ប្រាណឲ្យបានទៀតទាត់ដើម្បីបន្ថយជាតិកូលេស្តេរ៉ូល និងកាត់បន្ថយដូចគ្នានូវកត្តាប្រឈមនឹងជំងឺបេះដូង ការគាំងបេះដូង និងគ្រោះថ្នាក់សរសៃឈាមខួរក្បាល។ រោគសញ្ញា តើសញ្ញានៃការកើនឡើងជាតិខ្លាញ់មានអ្វីខ្លះ? ជាទូទៅអ្នកដែលមានការកើនឡើងជាតិខ្លាញ់មិនអាចដឹងមុននោះទេ ដោយសារតែជាតិខ្លាញ់គឺនៅជុំវិញសរីរាងខាងក្នុងខ្លួន។ប៉ុន្តែអ្នកដែលមានបញ្ហានេះដោយសារតំណពូជពួកអាចមានសញ្ញាដូចជាឡើងកំណកខ្លាញ់លឿងៗក្រោមស្បែក ជុំវិញភ្នែកនិងសន្លាក់។ គ្រូពេទ្យអាចរកឃើញនៅពេលដែលអ្នកជំងឺមកពិនិត្យឈាមឬពេលមានបញ្ហាបេះដូង ដូចជាគាំងបេះដូងនិងដាច់សរសៃឈាមខួរក្បាលជាដើម។ ការកើនឡើងជាតិខ្លាញ់រ៉ាំរ៉ៃអាចបណ្ដាលឲ្យស្ទះសរសៃឈាមដែលកកឡើងជាបន្ទះនៅតាមស្រទាប់ភ្នាសសរសៃឈាមរួចធ្វើឲ្យលំហូរឈាមមានការគាំងស្ទះ ឡើងសម្ពាធឈាមហើយប្រឈមទៅនឹងគាំងបេះដូងនិងដាច់សរសៃឈាមខួរក្បាល។ មូលហេតុ តើការកើនឡើងជាតិខ្លាញ់បណ្ដាលមកពីមូលហេតុអ្វីខ្លះ? ជាទូទៅការកើនឡើងជាតិខ្លាញ់បណ្ដាលមកពី៖ កត្តាសេនេទិចគ្រូពេទ្យចាត់ទុកថាកត្តានេះគឺជាការកើនឡើងជាតិខ្លាញ់តំណពូជ របបអាហារមិនត្រឹមត្រូវ និងកត្តាផ្សេងៗទៀត ដែលនេះគឺជាការកើនឡើងជាតិខ្លាញ់មានមូលហេតុ។ មូលហេតុទាំងអស់នោះមានដូចជា៖ ការផឹកស្រាច្រើន ជំងឺធាត់ ប្រើប្រាស់ថ្នាំអ័រម៉ូនឬស្តេរ៉ូអ៊ីត ជំងឺទឹកនោមផ្អែម ជំងឺម៉េតាបូឡិក មានជំងឺតម្រងនោមរ៉ាំរ៉ៃ អស់រដូវមុនអាយុ មានវិបត្តិក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត មានគភ៌ ការធ្វើការអង្គុយច្រើន គ្រួសារដែលមានការកើនឡើងជាតិខ្លាញ់ភាគច្រើនមកពីការបន្តហ្សែនពីឪពុកម្ដាយទៅជំនាន់ក្រោយទៀតដែលធ្វើឲ្យមុខងាររបស់LDLនិងកោសិកាដែលទទួលយកមិនបានល្អ។ នេះបានន័យថាកោសិកាមិនអាចបញ្ចេញជាតិខ្លាញ់មិនល្អនេះចេញពីក្នុងខ្លួនបាន និងបណ្ដាលឲ្យមានការកើនឡើងច្រើននិងបង្កឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់។ កត្តាប្រឈម តើអ្វីខ្លះជាកត្តាប្រឈមនៃការកើនឡើងជាតិខ្លាញ់? ដូចដែលបានរៀបរាប់ពីមូលហេតុនៅខាងលើពេលមានជាតិខ្លាញ់មិនល្អច្រើននោះខ្លាញ់នឹងកកស្ទះក្នុងសរសៃឈាម។ ខ្លាញ់ល្អHDL ជួយសម្អាតខ្លាញ់មិនល្អ LDL ចេញឬនាំត្រឡប់ទៅថ្លើមដើម្បីបញ្ចេញចោល។ ការកើនឡើងជាតិខ្លាញ់ គឺនៅពេលដែល ខ្លាញ់មិនល្អ កើនឡើងខ្លាំងហើយខ្លាញ់ល្អចុះទាបមិនអាចជួយបញ្ចេញនិងសម្អាតខ្លាញ់អាក្រក់បាន។ របបអាហារដែលមិនត្រឹមត្រូវអាចធ្វើឲ្យការកើនឡើងជាតិខ្លាញ់មិនល្អ ច្រើនហើយខ្លាញ់ល្អចុះទាប។ ប្រសិនបើយើងជាងមនុស្សលើសទម្ងន់វិញ និងចូលចិត្តញ៉ាំអាហារដែលមានជាតិខ្លាញ់ច្រើន ជក់បារី មិនសូវហាត់ប្រាណ នោះយើងនឹងមានកត្តាប្រឈមទៅនឹងការកើនឡើងជាតិខ្លាញ់ជាងអ្នកដទៃ។ ទម្លាប់ផ្សេងទៀតដែលអាចបង្កឲ្យមានការកើនឡើងជាតិខ្លាញ់៖ ញ៉ាំអាហារដែលមានជាតិខ្លាញ់ឆ្អែតច្រើននិងខ្លាញ់សំយោគ ញ៉ាំជាតិប្រូតេអ៊ីនដែលមានប្រភពពីសត្វច្រើនដូចជាសាច់គោនិងទឹកដោះគោ មិនសូវហាត់ប្រាណ មិនសូវញ៉ាំជាតិខ្លាញ់ល្អ ជំងឺធាត់ មានក្បាលពោះធំ ជក់បារី ផឹកស្រាច្រើន ការកើនឡើងជាតិខ្លាញ់ក៏អាចរកឃើញក្នុងអ្នកជំងឺផ្សេងទៀតដូចជា៖ ជំងឺតម្រងនោម ជំងឺទឹកនោមផ្អែម គីសអូវែ មានគភ៌ វិបត្តិទីរ៉ូអ៊ីត កត្តាសេណេតិច ការកើនឡើងជាតិខ្លាញ់អាចបណ្ដាលមកពីការញ៉ាំថ្នាំដូចជា៖ ថ្នាំពន្យារកំណើត ថ្នាំបញ្ចុះទឹកនោម ថ្នាំថប់បារម្ភ រោគវិនិច្ឆ័យនិងការព្យាបាល ព័ត៌មានដែលផ្ដល់ជូនខាងក្រោមនេះមិនមែនជាការណែនាំបែបវេជ្ជសាស្ត្រនោះទេ។ គួរតែទៅពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យដើម្បីទទួលបានការប្រឹក្សាត្រឹមត្រូវ។ រោគវិនិច្ឆ័យ ការកើនឡើងជាតិខ្លាញ់ជាទូទៅមិនមានរោគសញ្ញាទេដែលត្រូវតែធ្វើតេស្តឈាមដើម្បីកំណត់បាន៖ មើលជាតិខ្លាញ់ទាំងអស់ ខ្លាញ់ល្អHDL ខ្លាញ់អាក្រក់LDL ទ្រីគ្លីសេរីត មុនពេលបូមឈាមគ្រូពេទ្យស្នើឲ្យតមអាហារ៨ទៅ១២ម៉ោងដើម្បីបានលទ្ធផលត្រឹមត្រូវ។ ប៉ុន្តែការសិក្សាខ្លះបានបង្ហាញថាការតមគឺជាការមិនចាំបាច់ទេ។ ជាទូទៅជាតិកូលេស្តេរ៉ូលគឺច្រើនជាង២០០មីល្លីក្រាម/ដេស៊ីលីត្រ ចាត់ទុកថាខ្ពស់ហើយ។ កម្រិតជាតិខ្លាញ់សុវត្ថិភាពគឺអាចប្រែប្រួលតាមអ្នកជំងឺអាស្រ័យទៅតាមប្រវត្តិជំងឺនិងបញ្ហាសុខភាពផ្ទាល់ខ្លួន។ គ្រូពេទ្យនឹងយកលទ្ធផលឈាមមកពិចារណាមើលតាមលក្ខខណ្ឌទាំងនេះ។ ការព្យាបាល ការកើនឡើងជាតិខ្លាញ់គឺអាចគ្រប់គ្រងបានតាមរបបអាហារល្អនិងការហាត់ប្រាណ។ ប៉ុន្តែរបបអាហារដែលល្អមិនអាចការពារបានទាំងស្រុងនោះទេសម្រាប់អ្នកដែលមានការកើនឡើងពីតំណពូជ ព្រោះថាអ្នកជំងឺពេលខ្លះអាចត្រូវការប្រើថ្នាំ។ គ្រូពេទ្យអាចប្រើថ្នាំ statin សម្រាប់បញ្ចុះជាតិខ្លាញ់ដែលផលិតក្នុងថ្លើមដូចជា simvastatin lovstatin atorvastatinនិងrosuvastatin។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយការប្រើថ្នាំអាចជួបនឹងផលវិបាកខ្លះៗដូចជាឈឺសាច់ដុំ និងក្នងករណីកម្រអាចខូចសាច់ដុំ។ ប្រសិនបើយើងមានការឈឺចុកចាប់សាច់ដុំ ឬក៏មិនចង់បន្តប្រើថ្នាំបញ្ចុះជាតិខ្លាញ់នេះទៀតទេ គួរទៅពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យព្រោះថាមានតែគ្រូពេទ្យទេដែលដឹងពីកត្តាប្រឈមទៅនឹងបញ្ហាបេះដូងសរសៃឈាមដែលជាផលបណ្ដាលមកពីថ្នាំទាំងនេះ។ប្រសិនបើជាតិខ្លាញ់នៅតែមិនចុះគ្រូពេទ្យអាចនឹងប្រើថ្នាំផ្សេងទៀតដូចជា […]